اهمیت مساله زلزله تهران باید به سطح برنامه‌های راهبردی کشور ارتقا یابد
تهران - ایرنا - رییس شاخه زمین‌شناسی فرهنگستان علوم گفت: اهمیت مساله زلزله تهران باید به سطح برنامه‌های راهبردی کشور ارتقا یابد و توجهی فراتر از آنچه به طور معمول به آن شده است، می‌طلبد.
مهدی زارع روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا اظهار داشت: اکنون گرم شدن زمین، خشکسالی، سیل، بحران آب، زلزله، فرونشست زمین و فروچاله ها از مهمترین چالش های کشور ما هستند و پرداختن به این مخاطرات چندگانه محیطی جز با رویکردهای خلاقانه امکان پذیر نیست.
وی افزود: افزایش فراوانی و شدت رویدادهای شدید، در اثر تغییرات اقلیمی، ما را ملزم به تسریع تلاش‌های کاهش ریسک سوانح و یافتن راه‌حل‌های نوآورانه برای به حداقل رساندن آسیب و اثرهای ثانویه گسترده رویدادهای آینده می‌کند که تمرکز بیشتر بر علم و فناوری به عنوان ابزاری کلیدی برای مقابله با چنین چالش‌هایی است. رویکردهای نوآورانه باید ریسک مخاطرات مانند نابرابری، تغییرات آب و هوا، شهرنشینی، افزایش تراکم جمعیت و تخریب محیط‌زیست را در نظر بگیرند.
استاد پژوهشگاه زلزله شناسی پیشنهادی مبنی بر راه اندازی کرسی زلزله و سوانح و مرکز بین‌المللی نوآوری در فرهنگستان علوم ارایه کرد و گفت: کرسی زلزله برای پایش علم، هدایت و راهبری فعالیت‌های علمی برای کاهش خطر زلزله و سوانح طبیعی و همچنین مرکز بین‌المللی نوآوری با تاکید بر مساله زلزله تهران و سوانح در کلانشهرها در فرهنگستان علوم باید ایجاد و حمایت شوند.
وی اظهار داشت: پیشنهاد تاسیس کرسی علمی در فرهنگستان علوم بر اساس مدل کرسی های علمی در کالج دوفرانس فرانسه مطرح شده است.
زارع توضیح داد: آن طور که در سه بند اول اهداف تاسیس فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی، آمده است: اهداف و وظایف این فرهنگستان کوشش در جهت گسترش مرزهای دانش و تلاش مستمر برای ارتقای سطح دانش و پژوهش در کشور، بررسی و تحلیل وضعیت علمی و فنی و آموزشی و پژوهشی کشور و ارائه پیشنهاد در زمینه بهبود و ارتقای آن به مراجع ذیربط، انجام امور مشاوره علمی و تحقیقاتی اساسی و مسائل مربوط به تکنولوژی است که از سوی دولت، شورای پژوهش های علمی و مراکز علمی تحقیقاتی از فرهنگستان درخواست می شود و ارائه پیشنهادهای لازم در این زمینه ها است.
استاد پژوهشکده زلزله شناسی ادامه داد: فرهنگستان برای تامین این اهداف به همه حوزه ها و رشته های علمی باید توجه کند که حتی ممکن است هنوز در سطح دانشگاه به رسمیت شناخته نشده باشند. از سوی دیگر فرهنگستان علوم بر اساس جایگاه استادان عضو طیف وسیعی از رشته ها از علوم پایه و کاربردی و انسانی تا کشاورزی و دامپزشکی و مطالعه تمدن ها را پوشش می دهد. بیشتر سخنرانی ها در محل فرهنگستان در تهران برگزار می شود، گرچه که از ابتدای سال 1399 نشست های علمی فرهنگستان به صورت وبینار و در فضای مجازی و اخیرا به صورت ترکیبی از مجازی و و حقیقی، برگزار شده است.
وی با بیان اینکه استقبال ویژه ای از نشست های مجازی شده است به نحوی که تعداد مخاطبان در فضای مجازی به حدود 10 برابر نشست های حضوری افزایش یافته است، گفت: هر ساله بیش از 50 پژوهشگر از خارج فرهنگستان علوم در نشست های فرهنگستان سخنرانی می کنند و مقاله ارایه می دهند. کرسی های علمی نیز برای جهت دادن به مسیر تلاش های علمی و توسعه نظریات علمی کمک خواهند کرد.
رییس شاخه زمین‌شناسی فرهنگستان علوم در پاسخ به این سوال که ایجاد مرکز بین‌المللی حمایت از نوآوری در زمینه کاهش خطر زلزله و سوانح را فرهنگستان علوم چقدر مهم ارزیابی می کنید، اظهار داشت: در دسترس بودن و کاربرد علم و فناوری برای تصمیم‌گیری در کاهش ریسک سانحه بسیار مهم است. نوآوری و خلاقیت پایه توسعه توانایی برای کاهش تلفات، آسیب‌های فیزیکی و تخریب شریان ها و زیرساخت‌های حیاتی به دلیل مخاطرات طبیعی و تعاملات پیچیده آنها است.
وی با اشاره به اینکه افزایش سرمایه گذاری روی کاهش ریسک سانحه، پیوند پژوهش های چند رشته ای و بین رشته ای و نوآوری های فناورانه ضروری است، افزود: پژوهش های جامعه شناختی باید با نوآوری های فناوری درآمیزد و از این دیدگاه فراخوان برای تمامی پتانسیل های خلاقانه در دنیا بسیار حائز اهمیت است.
پیش از این نیز مهدی زارع پس از وقوع زمین لرزه شهرستان ملارد استان تهران در سال 1396 طی یادداشتی چند پیشنهاد راهبردی ارائه کرد بود که می توان به تشکیل کمیته عالی پایش لرزه‌ای و مخاطرات با حضور دانشمندان تراز اول داخلی و بین‌المللی، تشکیل رصد خانه ملی زلزله و سوانح طبیعی در ایران با ماموریت توسعه زیرساخت پایش زلزله‌شناسی و تغییر شکل زمین در کشور جهت حمایت از شبکه‌های موجود و ارتقای کیفی نحوه مدیریت بحران در ایران (در وزارت کشور و در شهرداری‌ها) با تجدیدنظر در مدیریت و نیروهای به کارگرفته شده اشاره کرد.
رییس شاخه زمین‌شناسی فرهنگستان علوم در 2 پیشنهاد جدید خود تاکید کرد: ایجاد و حمایت از کرسی «زلزله و سوانح» در فرهنگستان علوم، به عنوان محور گردهم آمدن دانشمندان و متخصصان از تخصص‌های مختلف علمی و فنی و علوم انسانی، به عنوان جایگاه و خانه علم ایران، به منظور سازماندهی و تجمیع دانش موجود، شکل دادن به نگاه و تهیه سندی راهبردی برای مدیریت بحران زلزله و سوانح، این کرسی به تعریف جایگاهی فراسازمانی برای پایش علم، هدایت راهبردی فعالیت‌های علمی در جهت کاهش ریسک زلزله و سوانح طبیعی در ایران کمک می‌کند.
وی اعلام کرد: همچنین ایجاد کانون بین‌المللی حمایت از نوآوری در زمینه کاهش ریسک زلزله و سوانح، با تاکید بر مساله زلزله تهران و زلزله و سوانح در کلانشهرها بسیار مهم و حائز اهمیت است چرا که دنیای جدید مسایل پیچیده و جدیدی دارد که تنها با نگاه علمی و به صورت چند رشته‌ای و از طریق حمایت از نوآوری‌های فناورانه و در مرزهای دانش، می‌توان به حل آن مسایل به صورت تدریجی و گام به گام و بر پایه روش علمی امید بست. زارع تاکید کرد: اهمیت مساله زلزله تهران باید به سطح برنامه‌های راهبردی کشور ارتقا یابد و توجهی فراتر از آنچه به طور معمول به آن ابراز شده می‌طلبد.
به گزارش ایرنا، زلزله کشنده ترین سانحه طبیعی است که تقریبا همه ایرانیان لرزش آن را زیر پای خود حس کرده اند، اما به راستی این سانحه ناگهانی چیست که انسان را در زمان ها و مکان های مختلف غافلگیر کرده و خسارات جانی و مالی فراوانی را برای آن بر جای گذاشته است.
زلزله حادثه ای طبیعی است که بر اثر لرزش زمین به وجود می آید و به طور معمول در گسل های پوسته سخت زمین و در زیر خاک سطحی رخ می دهد.
زلزله های ایران بیشتر در ژرفای بین 2 تا 25 کیلومتر با شکستگی های برشی به صورت کششی یا فشاری، یا افقی (امتداد لغز) ثبت می شوند. از انتشار لرزشی که در اثر این شکست پدید می آید، زلزله به وجود می آید.
قدیمی‌ترین زمین‌لرزه در ایران که در اسناد به آنها اشاره شده، مربوط به سده ششم پیش از میلاد است. "زیبرگ" (1932) به رویداد زمین‌لرزه‌های سده ششم پیش از میلاد در شوش اشاره کرده است. ولی "آمبرسیز" و "ملویل" (1981) در مطالعات خود نتوانستند به دلایل و مدارک اثبات‌کننده رویدادهای فوق دست یابند.
نخستین زمین‌لرزه در ایران که در تاریخ ثبت شده است، زمین‌لرزه سده چهارم پیش از میلاد است که منطقه ری را ویران کرد. در این زمین‌لرزه شهرهای متعدد و 2 هزار روستا ویران شد. این زمین‌لرزه بزرگ پس از عبور اسکندر از ری (راگا) در 330 سال پیش از میلاد روی‌داده باشد و به‌احتمال زیاد؛ همانند زمین‌لرزه بعدی که در این منطقه رخ‌داده است، به عنوان نمونه زمین‌لرزه‌های 743 و 855 میلادی همراه با چندین رویداد لرزه‌ای بوده است.
ایران در حالی 6 درصد تلفات بلایای طبیعی جهان را به خود اختصاص داده است که فقط یک درصد جعیت جهان را دارد و بر اساس مطالعات جهانی، خطر خسارات و زیان های اقتصادی ناشی از حوادث و بلایا در ایران سالانه به طور متوسط پنج میلیارد دلار است و با توجه به امکان وقوع 53 مخاطره جزو 10 کشور حادثه خیز جهان و چهارمین در آسیا است.
53 مخاطره یا حادثه طبق سند راهبرد ملی مدیریت بحران ایران شناسایی شده اند که 14 مخاطره اولویت‌دار از آنها، آتش سوزی (جنگل ها و مراتع - صنعتی و ساختمانی)، آفات نباتی و بیماری های دام، طیور و آبزیان، آلودگی هوا، ازدحام جمعیت، بیابان‌زایی، بیماری‌های فراگیر انسانی، حرکات دامنه ای، حوادث حمل ونقل جاده ای، خشکسالی، زلزله، سیل، فرونشست زمین، گردوغبار و توفان گردوخاک و موج سرما هدف‌گذاری شده اند که بسته به نیاز و با مخاطرات نوظهور احتمالی، قابلیت به‌روزرسانی دارد.
*س_برچسب‌ها_س*