اولویت‌های وزارت ارشاد / ناشران را موظف کنید به سمت نشر الکترونیک حرکت کنند

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، احسان عباسلو، مترجم و منتقد ادبی درباره «اولویت‌های فرهنگی در دولت جدید» اظهار داشت: وزارت فرهنگ باید با برنامه‌های خود زندگی دوباره‌ای به کالبد خسته جامعه که مدتی مدید است درگیر مصیبتی به نام «کرونا» شده، بازگرداند.

وی مهم‌ترین نیاز زندگی این روزها را داشتن روحیه تحمل و مقاومت دانست و ابراز داشت: نیازمند روحیه تحمل و مقاومت هستیم؛ روحیه همدلی و همراهی به منظور چیره شدن بر بلایی خانمانسوز که قرار است همچنان ما را درگیر خود داشته باشد. از دست رفتن امید به زندگی یا فعالیت‌های اقتصادی خطری است که می‌تواند امنیت ملی ما را هم دچار مخاطره کند.

* به شدت نیازمند کار فرهنگی هستیم

وی در وضعیت کنونی «نقش فرهنگ و هنر» را بیش از پیش پررنگ دانست و خاطرنشان کرد: برخلاف تصور برخی که شاید گمان می‌برند اولویت امروز کشور فرهنگ و هنر نیست! باید به قاطعیت گفت که اتفاقا به شدت نیازمند کار فرهنگی هستیم. این که مردم بیاموزند باید در مقابله با کرونا همراه و همدل باشند، مستلزم یک بستر فرهنگی است، این که روحیه لازم برای رویارویی با بیماری را داشته باشیم یک کار فرهنگی است، این که مصیبت از دست رفتن عزیزان را تحمل کنیم، ضرورتا از آمادگی روحی ما خبر می‌دهد و این‌ها همه فقط با کار فرهنگی ممکن خواهند بود.

عباسلو همچنین با بیان اینکه کسب و حفظ روحیه در زمانه بیماری و مرگ و به خصوص پس از آن، تنها در نتیجه یک راهبرد فرهنگی ممکن می‌شود، اضافه کرد: با توجه به شرایط حاضر، وزارت ارشاد اولویت خود را باید در دو جبهه متمرکز کند؛ ابتدا اقتصاد فرهنگ که متضمن بقای موسسات و نهادها و مراکز فرهنگی و به خصوص ناشران است. دوم برنامه‌هایی که امید به زندگی سالم و بهتر را به مردم بازگردانده و ایشان را در یک جبهه واحد نسبت به کرونا نگه دارند

* کرونا زنگ خطر را برای سیستم سنتی بازار کتاب ما در ایران به صدا درآورد

وی عنوان کرد: در حوزه اقتصاد فرهنگ با یک معضل جهانی روبرو هستیم. عموم کشورهای جهان با فروش مستقیم کتاب مشکل داشته‌اند، اما به سبب برخورداری از زیرساخت لازم برای فروش اینترنتی تا حدودی این ضرر را جبران کرده‌اند. گرچه آمار جهانی حکایت از نبود یک وضعیت مطلوب برای ناشران خرد دارد و فقط ناشران بزرگ توانسته‌اند وضعیت قابل قبولی را داشته باشند.

وی با تاکید بر اینکه کرونا لااقل زنگ خطر را برای سیستم سنتی بازار کتاب ما در ایران به صدا درآورد، اما در عین شکل‌گیری این تهدید، یک فرصت هم به دست آمد تا بلکه شیوه‌های تعامل با مشتری دچار تغییر و تحول شود، گفت: نشر الکترونیک در این میانه می‌تواند بسیار به کمک بیاید. کتاب‌های الکترونیک و صوتی هم صرفه اقتصادی و زیست محیطی به لحاظ عدم مصرف کاغذ دارند و هم در دسترس‌تر و ارزان‌تر خواهند بود. از هزینه‌های تردد برای تهیه کتاب گرفته تا معضل توزیع که ناشران همواره درگیر آن بوده‌اند به واسطه نشر الکترونیک قابل حل است.

* یارانه اختصاصی به ناشران باید در جهت تقویت زیرساخت‌های شغلی آنها داده شود

وی ضمن اشاره به سخنان محمدمهدی اسماعیلی وزیر پیشنهادی ارشاد تصریح کرد: وزیر پیشنهادی هم از تخصیص یارانه صحبت به میان آورد. یارانه اختصاصی به ناشران باید در جهت تقویت زیرساخت‌های شغلی آنها داده شود نه در جهت چاپ کتاب.

وی با بیان این مطلب که «دولت که نمی‌تواند به طور مستمر هزینه کند تا ناشری بتواند کتاب چاپ کند» افزود: معضل را باید از ریشه درمان کرد. دولت بایست بستر فعالیت موثر ناشر را تقویت و هموار کند. طبق آمار همواره میان شمار عددی ناشران و ناشرانی که فعال واقعی بوده‌اند، تفاوت قابل ملاحظه و معناداری وجود داشته. شاید کرونا این ناشران فعال را بیش‌تر هم به چشم آورده باشد. ناشرانی که فقط به منظورهای دیگر در عرصه حضور یافته‌اند، احتمال قوی شرایط را تاب نیاورده و از میدان خارج خواهند شد. نباید با طمع بهره‌مندی از یارانه دولتی دوباره آن‌ها را وارد بازی کرد.

* متاسفانه هرگز دولت نتوانسته در پرداخت یارانه‌ها درست و عادلانه عمل کند

این مترجم با تاکید بر اینکه «یارانه اگر هدفمند نباشد هیچ گره‌ای نخواهد گشود» اضافه کرد: همان گونه که سال‌ها کاغذ دولتی داده شد و این کاغذها سر از بازار آزاد در می‌آوردند، یارانه باید در جهت حرکت ناشر در ایجاد شبکه‌های الکترونیک و تعامل بیشتر با مخاطب و حفظ او پرداخت شود. متاسفانه هرگز دولت نتوانسته در پرداخت یارانه‌ها درست و عادلانه عمل کند و یارانه ابزاری برای سوء استفاده گروه خاصی بوده است. امید می‌رود بلکه یک بار هم شده دولتی بتواند به وظیفه درست خود عمل کند و به دور از هرگونه رانتی، به فکر نیاز فرهنگی جامعه باشد.

عباسلو همچنین ضمن اشاره به چند نکته بیان داشت: باید تمام ناشران دولتی را موظف کرد به سمت نشر الکترونیک حرکت کنند و حتی‌المقدور چاپ کاغذی نداشته باشند. عموم آثار موسسات پژوهشی و نهادهای دولتی که کاربرد خاص دارند یا نتایج آنها به درد همگان نمی‌خورد در محل چاپ خود فقط آرشیو شده و استفاده نداشته اند. اگر قرار است استفاده‌ای داشته باشند همان شکل الکترونیک برای آنها کافی است.

* تعامل صحیح وزارت ارشاد با صداوسیما

وی با بیان برنامه‌هایی برای برگردان روحیه مردم به زندگی که باید در وزارت ارشاد اتخاذ شود، گفت: اگر تعارفات را کنار بگذاریم باید بگوییم به نوعی در حال جنگ هستیم. در یک جمع سه نفره، آن نفر وسطی کروناست. همه آن تمهیدات فرهنگی که لازمه یک جنگ است را باید امروزه نیز در کشور تهیه دید. ملت نیازمند تقویت روحیه خود برای ادامه زندگی است. اگر این نکته را مسئولان فرهنگی نادیده بگیرند یک خطر جدی آینده روانی ما را تهدید خواهد کرد. سفارش روانشناختی سازمان جهانی بهداشت این بوده که تا می‌شود از شنیدن و دیدن و خواندن اخبار مربوط به کرونا که باعث تخریب روحیه می‌شود دور بمانیم.

وی با پیشنهاد اینکه تعامل نزدیک با دیگر نهادها و سازمان‌های فرهنگی می‌تواند وزارت ارشاد را در مسیر حرکت خود همراهی کند، افزود: صدا و سیما باید به تعامل بسیار نزدیکی با این وزارتخانه برسد. حتی در صورت امکان افزایش شبکه‌ها و کانال‌ها هم می‌تواند در صدا و سیما کمک خوبی باشد. تهیه کنندگان سینمایی برای مدتی بایست به سراغ صدا و سیما بروند و فیلم‌های تلویزیونی برای سرگرمی مردم ساخته شود تا ضمن در خانه نگاه داشتن افراد، امکان دسترسی به تولیدات فرهنگی هم بهتر و آسانتر شود. این برنامه‌ها با محتوای مناسب که به مردم روحیه لازم را بدهد ساخته شوند.

* کار فرهنگی آنقدر در کشور ما سطحی دیده می‌شود که همگان خود را در این حوزه متخصص می‌بینند

وی ادامه داد: وزارت ارشاد از طریق خانه کتاب و ادبیات باید به برگزاری اینترنتی مراسم و مناسبات فرهنگی بپردازد تا علاقمندان کماکان درگیر این فعالیت‌ها بمانند که از سر اتفاق امکان بهره‌مندی ملی از یک واقعه فرهنگی ممکن‌تر هم خواهد بود. سابق بر این اگر نشستی در تهران برگزار می‌شد شهرستان‌ها بی‌بهره می‌ماندند. برگزاری اینترنتی این امکان را فراهم می‌آرد که یک برنامه بازخورد ملی داشته باشد. در دوره جدید لازم است تا دفتر شعر و ادبیات خانه‌کتاب به نقش راستین خود عمل کند و با یک مدیریت قوی دامنه تعامل را با شهرستان‌ها بیشتر از همیشه کند.

وی با تاکید بر اینکه ارشاد نیازمند تعامل جدی و پیگیر با ایده‌پردازان فرهنگی است، ادامه داد: متاسفانه کار فرهنگی آنقدر در کشور ما سطحی دیده می‌شود که همگان خود را در این حوزه متخصص می بینند. ایده‌پرداز فرهنگی به معنای واقعی کلمه هرگز نداشته‌ایم. یارانه ها باید به سمت ایده پردازی فرهنگی سوق پیدا کند.

* حلقه مشاوران با شناخت بازار جهانی تشکیل شود

این مترجم داشتن حلقه مشاوران را مهم دانست و تاکید کرد: حلقه تخصصی مشاوره برای رسیدن به برنامه‌ای مدون برای دوران کرونا و پس از آن لازم است. حلقه‌ای که به دور از جمع شدن چند دوست و چند هم‌خط فقط باشد، کسانی که فقط برای حق‌الجلسه یا سابقه عضویت در شورایی مایل به وجود نام شان باشند، کسانی که همان حرف‌های تکراری همیشگی را می‌زنند، یا کسانی که از ده جلسه فقط در یکی شرکت می‌کنند و فقط دنبال مطرح شدن نام خود هستند.

وی با اشاره به اینکه این حلقه باید قابلیت شناخت تجارب جهانی را داشته باشد و از نمونه‌های موفق الگوبرداری کند، گفت: یک تمرکز ویژه باید بر روی مساله کرونا در وزارت فرهنگ و ارشاد شکل بگیرد و شاخه‌های پژوهشی این وزارتخانه نظیر پژوهشکده فرهنگ و هنر و ارتباطات در این مسیر فعالانه حرکت کند. این پژوهشکده باید مساله شناسی فرهنگی کرونا را انجام داده و راه‌های تعامل، تقابل، و برون رفت از این معضل را در جنبه فرهنگی جسته و پیشنهاد کند.

این منتقد ادبی در پایان یادآوری کرد: در مجموع به نظر می‌رسد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌تواند از مهمترین و پرکارترین وزارتخانه‌های دولت حاضر باشد. اگر حرکات مدبرانه‌ای را اتخاذ کند می‌تواند بار زیادی از مشکلات روحی و روانی مردم را برداشته و در عین حال اقتصاد نشر را رونق بخشد. دو مساله‌ای که به نظر مهمتر از دغدغه‌های امنیتی بیرونی هستند.