اولین جنگنده ایرانی را بشناسید / موشک ایرانی که قرار است جایگزین فونیکس آمریکایی شود + عکس

یکی از بازوهای قدرت در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران ارتش است که این نیرو هم شامل نیروهای هوایی، زمینی، دریایی و پدافند می‌شود که هر کدام به تنهایی بر قدرت بازدارندگی کشور تاثیرگذار هستند.

هر کدام از بازوهای ارتش جمهوری اسلامی ایران برای خود لقبی دارند، به طور مثال نیروی زمینی را نیرویی محوری می‌نامند یا به نیروی دریایی صفت راهبردی داده شده، اما در این بین نیروی هوایی که تجهیزات پیشرفته زیادی را در اختیار دارد و همواره در حال حفاظت از مرزهای هوایی کشور است، به نیروی الهی ملقب گشته است.

نیروی هوایی همیشه به عنوان بازویی قدرتمند در ارتش‌های جهان محسوب می‌شود و برای پیشرفت آن هزینه‌های بسیاری صرف می‌شود؛ ایران هم که یکی از کشورهای حساس جهان است و در منطقه‌ای ژئوپلیتیک قرار گرفته از این قاعده مستثنی نبوده و در حال حاضر بسیار پیشرفت کرده، اما این نیرو کار خود را چگونه آغاز کرد.

تاسیس نیروی هوایی ایران به سال 1301 برمی‌گردد که رضاخان پس از کودتای 3 اسفند 1299 درخواست تاسیس آن را به کشورهایی که ایران را اشغال کرده بودند، داد و در نتیجه آن قطعات یک فروند هواپیمای روسی وارد کشور و روی هم سوار شد؛ در آن زمان این نیرو شکل امروزی را نداشت و فقط دفتر آن در مرکز عملیات قشون متحدالشکل با نام دفتر هواپیمایی ایجاد شد.

پس از تاسیس دفتر هواپیمایی نیاز به پشتیبانی نیروی زمینی در کشور احساس شد و به همین خاطر سفیر وقت ایران در واشنگتن برای خرید چند فروند هواپیمای جدید وارد مذاکره شد، اما به نتیجه نرسید که در نتیجه باعث شد تا کشور برای تامین نیاز خود یک فروند هواپیما از شرکت یونکرس آلمان بخرد و پس از آن هم سیل هواپیماهای روسی و آلمانی وارد کشور شد.

با شکل‌گیری هسته اولیه نیروی هوایی نیاز به آموزش باعث شد تا در مرداد سال 1303 اولین هیئت دانشجویی ایران که شامل 10 نفر بودند برای تحصیل به روسیه اعزام شوند و در خرداد همان سال هم یکی از افسران ایرانی که در فرانسه مشغول آموزش بود وارد رشته هواپیمایی شد و آموزش‌های لازم را دید.

در ادامه راه با بازگشت نیروهای آموزش دیده به کشور گردان اول هواپیمایی شکل گرفت و پس از تشکیل گردان‌های دوم و سوم، اداره هواپیمایی در فرودگاه قلعه مرغی کار خود را شروع کرد؛ با گسترش اداره هواپیمایی نیاز به آموزش در داخل کشور حس شد و به همین خاطر اولین مدرسه آموزش هوایی در سال 1311 افتتاح شد، اما نه با اساتید ایرانی بلکه قرار شد افرادی از فرانسه و سوئد برای آموزش به کشور بیایند و این موضوع راه را برای حضور بیشتر نیروهای خارجی در کشور باز کرد.

از آنجایی که پرواز هواپیما از کشور مبدا به ایران بسیار زمان‌بر بود، کشورهای اروپایی را به فکر ساخت اولین کارخانه هواپیماسازی در داخل ایران انداخت که در نتیجه با عقد قراردادی، تجهیزات در سال 1314 از انگلیس خریداری و در کارخانه هواپیماسازی شهباز دوشان‌تپه نصب و در سال 1317 افتتاح شد.

همزمان با خرید تجهیزات کارخانه در سال 1314 با دستور رضاخان قوای هوایی به نیروی هوایی تغییر نام داد، اما این فقط تغییری ظاهری بود چرا که در باطن این نیرو به غرب وابسته بود، گواه این موضوع را می‌توان در حمله متفقین به ایران دید که در جریان آن پایگاه تهران آسیب جدی دید، در حالی که حتی یک تیر هم از سوی هواپیماهای ایرانی شلیک نشد.

پس از رفتن رضاخان و روی کار آمدن محمدرضا پهلوی سرعت وابستگی نیروی هوایی به غرب شدت بیشتری گرفت، تا حدی که در تمام زمینه‌ها باید نیروهای غربی کارها را انجام می‌دانند و جوانان آموزش دیده کشور فقط نظاره‌گر بودند؛ در زمان محمدرضا هم فقط اسامی تغییر می‌کرد، به طور نمونه در سال 1336 ستاد نیروی هوایی به فرماندهی نیروی هوایی تغییر نام داد و یا نام واحد تیپ تعلیمات در سال 1346 به مرکز آموزش‌های هوایی تغییر پیدا کرد، اما هیچ اقدامی در زمینه تولید پرنده ایرانی انجام نشد.

محمدرضا حتی یک گام بیشتر از پدرش برداشت و با تولید جنگنده‌هایی چون F-5 و F-4 قراردادهای سنگینی با آمریکایی‌ها بست و حتی واحد جدیدی به نام همافری را ایجاد کرد تا مثلا نیروهای ایرانی کار تعمیرات و نگهداری این جنگنده‌ها را انجام دهند، اما این ظاهر ماجرا بود، اما در باطن این واحد، محلی برای حضور بیشتر نیروهای آمریکایی در ایران شد.

این دست نشانده آمریکایی‌ها حتی در زمان حکومت خود قرارداد سنگینی برای خرید چندین فروند F-14 با واشنگتن امضا کرد، اما از آنجایی که آمریکایی‌ها به دوستان خود هم رحم نمی‌کنند فقط 74 فروند از آن را تحویل دادند و با پیروزی انقلاب تمام قراردادهای نظامی خود با ایران را لغو کردند.

کارکنان نیروی هوایی ارتش در سال 1357 به خاطر وجود نارضایتی‌های درون سازمانی و وجود شکاف در رژیم پهلوی به سرعت وارد خیل عظیم مردم شدند و در تاریخ 19 بهمن همان سال بیعتی تاریخی با امام راحل کردند و از آنجا ورق این نیرو برگشت، به نحوی که تا امروز لحظه به لحظه در حال پیشرفت است.

عقابان نیروی هوایی حتی در جنگ تحمیلی هم سنگ تمام گذاشتند و در روز 1 مهر 1359 در یورشی برق‌آسا که به عملیات 140 فروندی معروف است مناطق حیاتی و استراتژیک کشور عراق را بمباران کردند و در کنار آن فرماندهان بزرگی، چون شهیدان فکوری و ستاری بحث تعمیر، نگهداری و تأمین قطعات هواپیماها را حل کردند، این اقدامات به حدی بزرگ بود که پژوهشگران و کارشناسان نظامی غربی اعتراف کردند که کارشناسان ایرانی توانسته‌اند هواپیماهای زمین‌گیر شده خود را با استفاده از قطعات یدکی هواپیماهای دیگر به پرواز درآورند و همین امر موجب تعجب جامعه جهانی و توجه بیش از پیش به نیروی هوایی شد.

نیروی هوایی الهی در زمان جنگ اقدامات بزرگی چون نبردهای دریایی در زمان اسکورت کشتی‌های تجاری و نفتکش‌های ایران، مشارکت در انجام عملیات‌هایی چون مروارید و انهدام یگان‌های زرهی، پیاده، مکانیزه و توپخانه‌ای دشمن بعثی را در کارنامه دارد، اما این تازه آغاز راه بود.

نیروی هوایی که در طول جنگ متوجه شد نیاز به تسلیحات به روز و پیشرفته دارد، فرآیند طراحی و ساخت آن‌ها را در دستور کار دکترین دفاعی قرار داد و این امر باعث شد تا انواع بمب‌ها، موشک‌ها و حتی جنگنده‌های پیشرفته تولید شوند.

اولین جنگنده جمهوری اسلامی ایران که به صورت تماما ایرانی طراحی و ساخته شد، صاعقه نام دارد که فرآیند طراحی آن به دهه 70 برمی‌گردد، اما به دلایلی تولید آن به تاخیر افتاد تا این که در شهریور 1385 اولین پرواز موفق خود را انجام داد و رسما به ناوگان نیروی هوایی ارتش الحاق شد.

این جنگنده که در دو مدل تک کابین برای پشتیبانی نزدیک و دو کابین برای آموزش و پشتیبانی نزدیک ساخته شده بیش از 14 متر طول و پهنای بالی بالغ بر 8 متر، ارتفاع 4.20 متر و سرعت بیش از 2 ماخ دارد و می‌تواند بیش از 300 مایل شعاع عملیاتی داشته باشد و انواع بمب‌های و موشک‌ها را حمل کند.

پس از آن، آذرخش به میدان آمد که در سال 1377 توانسته بود پرواز موفق داشته باشد. آذرخش با وزن بین 8 تا 18 تن مانند صاعقه قادر است هر نوع بمب و موشکی را حمل کند و با سرعت بیش از 1.6 ماخ در آسمان حرکت کند.

کوثر نام یکی دیگر از جنگنده‌های فوق پیشرفته جمهوری اسلامی ایران است که مانند صاعقه در دو مدل ساخته شده و در سال 1397 از آن رونمایی شد، برخی کارشناسان این جنگنده را نمونه ایرانی F-5 می‌دانند، اما در این صورت باز هم باید گفت که ایران دانش تولید چنین جنگنده‌ای را بدست آورده که خود کاری بزرگ است.

متخصصان نیروی هوایی حتی در زمینه پرنده‌های آموزشی وارد میدان شدند و پس از سیمرغ، پرستو، تذرو و درنا، جنگنده دیگری با نام یاسین را تولید کردند تا از این پس خلبانان جوان نهاجا با آن آموزش ببینند، این پرنده که در 25 مهر امسال رونمایی شد با 12 متر طول، چهار متر ارتفاع و پنج و نیم تن وزن می‌تواند تا سقف 12 کیلومتری پرواز کند.

در حوزه تسلیحات نیز نیروی هوایی با تولید موشک‌هایی چون فکور که قادر است از هر نوع پرنده ایرانی برای نابودی پرنده‌های متجاوز شلیک شود یا سجیل هواپایه که قرار بود جایگزین فونیکس آمریکایی شود کار بسیار بزرگی را انجام داد و با تولید انواع بمب‌های هوشمند، چون بالابان که قادر است به صورت دور ایستا شلیک و به سمت هدف برود مسیر خود را ادامه می‌دهد.

نهاجا در حوزه پهپادی هم وارد میدان شد و انواع پهپادها چون کمان 12 را طراحی و به تولید انبوه رساند، اما امروز این نیرو به دنبال ساخت پهپادی است تا کار جنگنده‌ها را برای پوشش و درگیری هوایی انجام دهد.

این دستاوردها فقط بخش کوچکی از توانمندی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است که در سال‌های اخیر به دست آمده و هنوز راهی طولانی باقی مانده که به همت جوانان انقلابی طی خواهد شد تا قدرت بازدارندگی کشور بیش از پیش در جهان به نمایش درآید.

2727