ایران برای استفاده از مزایای عضویت در پیمان شانگهای، باید مسائل خود با نظام بین‌الملل را حل کند

دکتر روح‌الله اسلامی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه ایران تنها عضو تعداد بسیار محدودی از سازمان‌های بین‌المللی است، اظهار کرد: لذا عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای بسیار در زمینه داشتن دیپلماسی چند جانبه و پیگیری منافع اقتصادی به کشور کمک می‌کند و همچنین باعث افزایش قدرت چانه‌زنی ما در پرونده هسته‌ای و کمتر شدن تحریم‌ها می‌شود.

وی ادامه داد: عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای باعث می‌شود تا ما به وسیله همراهی با تعدادی از بازیگران منطقه و دنبال کردن سیاستی که چین و روسیه نیز در حال پیروی از آن هستند، وزن‌مان در منطقه و عرصه بین‌الملل افزایش پیدا کند. یکی از مشکلات ما، منزوی بودن کشور و قرارگیری در فضایی است که به راحتی تحریم می‌شویم.

عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی با اشاره به اینکه ایران از مدت‌ها پیش درخواست عضویت دائم در سازمان شانگهای را داده بود، بیان کرد: در مرحله اول این سازمان در سال 1996 به منظور حل اختلافات بین چین و روسیه به وجود آمده بود و تاجیکستان، قزاقستان و قرقیزستان نیز عضو آن بودند. سپس پس از کاهش اختلافات، این کشورها به سمت مبارزه با تروریسم، تجزیه‌طلبی و قاچاق مواد مخدر حرکت کردند و در این زمینه موفق هم بودند.

اسلامی اضافه کرد: سپس هند، پاکستان و ایران نیز درخواست عضویت در این سازمان را می‌دهند و موافقت می‌شود این کشورها به عنوان عضو ناظر سازمان شانگهای پذیرفته شوند و سپس با عضویت دائم برخی از کشورها موافقت می‌شود، اما درخواست عضویت دائم ایران در این سازمان رد می‌شود و این کشور به عنوان عضو ناظر باقی می‌ماند تا در نهایت روز گذشته ایران نیز به عنوان عضو دائم سازمان شانگهای پذیرفته شد.

وی با اشاره به خروج آمریکا از افغانستان و تصمیم این کشور برای خروج نیروهای خود از سایر کشورهای منطقه، گفت: در نتیجه سازمان شانگهای تا حدی نقش ایجاد موازنه در برابر آمریکا هم خواهد داشت و تلاش خواهد کرد مانع نفوذ آمریکا و ناتو به شرق، یعنی آسیای مرکزی و روسیه شود. البته چین چندان تمایلی به اتخاذ حالت تهاجمی در برابر آمریکا ندارد و بارها هم روی این مسئله تاکید کرده است. اما به طور کلی می‌توان گفت با توجه به خروج آمریکا از منطقه، این سازمان نقش برقراری موازنه در منطقه را ایفا خواهد کرد.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تاکید کرد: اما باید توجه داشت سازمان شانگهای به هیچ عنوان سازمانی در حد اتحادیه اروپا یا سازمان ناتو نیست و نمی‌توان توقع بالایی از آن داشت، اما باز هم عضویت در این سازمان برای ایران مثبت است.

اسلامی با بیان اینکه اقدامات سازمان شانگهای بیشتر به نفع چین و روسیه است، اظهار کرد: اما ایران هم می‌تواند منافعی را از این عضویت کسب کند، به عنوان مثال اگر پذیرفته شود که ایران صادرات انرژی به سمت پاکستان، هند و چین داشته باشد، یعنی عضویت دائم در سازمان شانگهای دستاوردهایی برای ایران داشته است.

عضویت ایران در سازمان شانگهای می‌تواند باعث آزاد شدن بخشی از پول‌های بلوکه‌شده کشور شود

وی با تاکید بر اینکه یکی از مهمترین اهداف ایران از عضویت دائم در سازمان شانگهای آزاد شدن مراودات بانکی و اقتصادی است، ادامه داد: به دلیل تحریم‌های آمریکا، کشورهای عضو سازمان شانگهای از جمله کشورهایی هستند که پول نفت خریداری‌شده از ما را پرداخت نکرده‌اند و حالا باید دید آیا پیوستن ایران به سازمان شانگهای باعث خواهد شد این پول‌های بلوکه‌شده به کشور بازمی‌گردد یا خیر.

عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد در پاسخ به این پرسش که چه عاملی باعث شد پس از سال‌ها، بالاخره درخواست عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای پذیرفته شود، گفت: کشورهای دنیا دیدند ایران به بالاترین میزان ممکن تحریم شد، اما اتفاقی برایش نیفتاد. بسیاری از کشورها انتظار داشتند ایران تحت این تحریم‌ها دچار فروپاشی اقتصادی شود و شورش‌های داخلی در این کشور رخ دهد، اما چنین نشد و این یکی از عواملی بود که باعث شد عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای مورد پذیرش قرار گیرد.

اسلامی اضافه کرد: عامل بعدی خروج ترامپ و تیمش از قدرت بود و این افراد دیگر نمی‌توانند آن سختگیری‌های طاقت‌فرسا علیه ایران را انجام دهند. همچنین با توجه به خروج آمریکا از افغانستان و تصمیم این کشور برای خروج از سایر کشورهای منطقه، دیگر آن فشاری که باعث می‌شد چین و روسیه مانع از ورود ایران به مناسبات این چنینی شوند، برداشته شده است.

وی ادامه داد: حال باید دید چین و روسیه تا چه حد می‌توانند در قبال ایران خارج از نظم بین‌الملل رفتار کنند. آیا این دو کشور حاضر خواهند شد تحریم‌های ایران را کنار بزنند و بدون اینکه ایران FATF را بپذیرد و یا مذاکرات برجام به نتیجه برسد، با ایران مبادلات اقتصادی داشته باشند یا خیر. که من بعید می‌دانم چین و روسیه چنین کنند. هرچند ایران با عضویت در سازمان شانگهای توان چانه‌زنی بالاتری پیدا کرده است، اما باید مشکلات خود را هم با نظام بین‌الملل حل کند، در غیر این صورت نمی‌تواند از مزایای عضویت در سازمان شانگهای استفاده کند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: باید توجه داشت سازمان شانگهای چیزی جدا از نظام بین‌الملل نیست و در همان راستای سیاست‌ها و نظم جهان بین‌الملل است و نمی‌توان گفت این سازمان روبروی آمریکا و یک‌جانبه‌گرایی این کشور قرار گرفته است، کما اینکه چین و هند مراودات بسیار بالایی با آمریکا دارند و ایران اگر بخواهد چنین تفسیر کند که سازمان شانگهای در مقابل نظام موجود در جهان بین‌الملل قرار گرفته، بیشتر در انزوا فرو خواهد رفت. لذا ایران باید بتواند علاوه بر سیاست شرق‌گرایی، با به نتیجه رساندن برجام و FATF، مشکلات خود را با نظام بین‌الملل نیز حل کند، زیرا در غیر این صورت به نظر نمی‌رسد ایران بتواند چندان از فرصت عضویت در سازمان شانگهای استفاده کند.

عضویت دائم در سازمان شانگهای یک شبه رخ نداده است

اسلامی با تاکید بر اینکه عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای اتفاقی نیست که یک شبه رخ داده باشد، خاطرنشان کرد: از زمان دولت احمدی‌نژاد مذاکراتی برای عضویت ایران در این سازمان انجام شده بود و سپس انجام مذاکرات با چین و انعقاد قرارداد 25 ساله با این کشور و همچنین مذاکرات انجام‌شده با روسیه و وارد شدن به یک سری مناسبات با هند که همگی در دولت روحانی انجام شد، باعث شد در نهایت با رخ دادن تحولاتی نظیر خروج آمریکا از منطقه، کشورهای عضو سازمان شانگهای به این نتیجه برسند که عضویت دائم ایران در این سازمان هم به نفع آن‌هاست و هم به نفع ایران. بنابراین یک پروسه طولانی بود که از زمان دولت احمدی‌نژاد شروع شد و در دولت رئیسی به نتیجه رسید.

وی در خصوص لزوم عضویت بیشتر ایران در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، عنوان کرد: ایران جمعیت جوان و تحصیلکرده دارد و از امکانات و زیرساخت‌های خوبی هم برخوردار است. همچنین جغرافیای ایران نیز به گونه‌ای است که نمی‌تواند منزوی باشد، یعنی ما نمی‌توانیم دور خود دیوار بکشیم و کاری با دنیا نداشته باشیم. با نگاهی به سایر کشورها می‌بینیم که اکثر آن‌ها جزو چندین سازمان منطقه‌ای و بین‌المللی هستند، اما ما حضور بسیار کمرنگی در این سازمان‌ها داریم. یعنی ما خوداتکایی و استقلال بیش از حد داریم و تا کنون چندان خود را نیازمند به حضور در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ندیده‌ایم، در حالی‌که این کار می‌تواند توان کشور ما را افزایش دهد، قدرت چانی‌زنی‌مان را ارتقا دهد و امکان بازیگری ما را فراهم کند و ما را وارد نظام بین‌الملل کند. لذا ما باید برای عضویت در سازمان‌های بین‌المللی بیشتر تلاش کنیم.

انتهای پیام