ایران قصد دارد مانع ماجراجویی باکو شود / در صورت بی توجهی آذربایجان به هشدارها، ایران احتمالا از مرزهای شمالی عبور می‌کند

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو - احمد رضاپور؛ پایگاه خبری «میدل ایست آی» انگلیس در گزارشی تحت عنوان «تنش ایران - جمهوری آذربایجان بر سر اسرائیل و مسائل ژئوپلیتیک است» نوشت: جنگ 2020 قره باغ میان آذربایجان و ارمنستان پیامد‌های عمیقی بر سیاست و نفوذ ایران در جنوب قفقاز داشت. تهران نه در جریان جنگ تاثیرگذار گذاشت و نه نفوذ دیپلماتیک قابل توجهی در مذاکرات آتش بس و متعاقبا توافقنامه صلح اعمال کرد.

اگرچه ایران مهمترین قدرت منطقه‌ای در این درگیری بود که با ارمنستان و آذربایجان مرز داشت، اما از سوی ترکیه و روسیه به حاشیه رفت. تهران مطابق میل آنکارا و مسکو از فتوحات سرزمینی باکو پشتیبانی کرد! اما آذربایجان به حسن نیت ایران پاسخ متقابل نداد. باکو آگاهانه تهران در امر بازسازی مناطق ناگورنو - قره باغ کنار گذاشت درحالیکه اسرائیل، اعراب و کشورهای اروپایی را در اولویت گذاشت مترجم: گفتنی است که سیاست رسمی ایران طی سه دهه قبل، مبتنی بر دو اصل «بازگشت قره باغ به قلمرو آذربایجان» و «تامین امنیت ارامنه ساکن این مناطق» بود. خط قرمز رسمی ایران نیز «تغییر جغرافیای سیاسی منطقه قفقاز از سوی کشورهای خارجی» اعلام شده بود. لذا در ماجرای جنگ قره باغ ایران طبق اصول حاکمیتی خود رفتار کرد. لازم به ذکر است که با وجود توافق صلح مورد حمایت روسیه و ترکیه برای ایجاد کریدور زنگزور در قلمرو ارمنستان، ایران طبق اصول اعلامی خود مانع اجرای آن و تغییر جغرافیای سیاسی منطقه قفقاز شده است.  اورشلیم پست - The Jerusalem Post | بحران در قفقاز جنوبی - 1 *س_ آذربایجان برای اسرائیل از فرانسه مهم‌تر است!/ اسرائیل یک دوست در مرز‌های شمالی ایران پیدا کرد / باکو یکی از بزرگترین خریداران تسلیحات اسرائیلی در جهان است _س* اورشلیم پست - The Jerusalem Post | بحران در قفقاز جنوبی - 2 *س_ درگیری ارمنستان - آذربایجان می‌تواند تأثیر وسیع‌تری بر خاورمیانه بگذارد!_س*

آذربایجان با پشتیبانی نظامی قدرت‌هایی نظیر ترکیه، اسرائیل و پاکستان احساس کرد که می‌تواند در برابر پروژه منطقه‌ای ایران قد علم کند. از همین روی، آذربایجان در ماه گذشته میزبان رزمایش نظامی مشترکی میان باکو، آنکارا و اسلام آباد با هدف تقویت بیشتر روابط سه کشور بود. این رزمایش سه جانبه با مفاد «کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای کاسپین» در تناقض می‌باشد که حضور نیروهای نظامی کشورهایی غیر از "ایران، ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان و فدراسیون روسیه" را در دریای کاسپین ممنوع کرده است.

باکو با اخلال در مسیر ترانزیتی کامیون‌های ایرانی که [بخشی از آن] از مناطق تازه تصرف شده آذربایجان عبور می‌کند، ارتباط ایران با ارمنستان را دچار چالش کرد. آذربایجانی‌ها [در مسیر گوریس - قاپان] نسیت به «ایجاد ایست و بازرسی»، «اخذ عوارض از کامیون‌های ایرانی» و حتی «بازداشت دو راننده ایرانی» اقدام کردند.

برخلاف تلاش آذربایجان برای عادی جلوه دادن اوضاع، تهران این مسئله را در یک قاب بزرگتری می‌بیند که طی آن باکو نقش دولت دست نشانده ضد ایرانی را برای دیگر قدرت‌های منطقه‌ای متخاصم با ایران نظیر اسرائیل بازی می‌کند. تهران در ابتدا سپاه پاسداران را مامور استقرار نیرو و تجهیزات در امتداد مرزهای شمال‌غربی کرد. اما این بخش کوچکی از برنامه بزرگ ایران برای مرعوب کردن باکو بود. چند روز بعد، ایران در نزدیکی مرزهای آذربایجان یک رزمایش نظامی برگزار کرد. تهران اعلام کرد: «ما حضور رژیم صهیونیستی را در نزدیکی مرزهای ایران و تغییر مرز بین‌المللی و جغرافیایی سیاسی را تحمل نخواهیم کرد.»

این حرکت نادر ایران در کنار اظهارات تند مقامات ایران نشان دهنده آن است که تهران نگران تغییرات ژئوپلیتیک نزدیک مرزهای خود است. روزنامه کیهان ایران ادعا کرد: «دولت غربگرای ارمنستان مبتنی بر نقشه آمریکایی - ترکی و در تبانی با آذربایجان قصد دارد که استان سیونیک ارمنستان را تسلیم آذربایجان کند.» استان سیونیک در ارمنستان آذربایجان را از منطقه خودمختار نخجوان جدا کرده و مرز ایران و ارمنستان است.

نشنال اینترست -The National Interest | بحران در قفقاز جنوبی - 3 *س_ «علیف» در جنگ با ارمنستان پیروز شد ولی آذربایجان باخت / پیروزی «علیف» به قیمت استقلال آذربایجان تمام شد / نیرو‌های حاضر در خاک آذربایجان به کرملین و آکسارای پاسخگو هستند نه باکو! _س* نشنال اینترست -The National Interest | بحران در قفقاز جنوبی - 4 *س_دستاورد اردوغان مشخص است؛ پیروزی «علیف» دقیقا چه بود؟/ هزینه «پیروزی باکو» بیشتر از «شکست ایروان» است / هیچ راهی برای بازگرداندن «قره‌باغ» به آذربایجان نیست _س*

توافق صلح 2020 میان آذربایجان و ارمنستان متعهد به ساخت یک کریدور برای باکو شده که نخجوان را به آذربایجان از طریق استان سیونیک متصل می‌کند. قبلا، همه ارتباطات از طریق ایران در جنوب یا ترکیه از غرب صورت می‌گرفت. ظاهرا باکو از این نقشه راضی نیست و هدف بلندپروازانه‌ای برای تصرف تمام استان سیونیک دارد که می‌تواند ایران را در موقعیت نامطلوب ژئوپلیتیک قرار دهد. در صورت تصرف سیونیک از سوی آذربایجان، تهران راه ارتباطی خود را با ارمنستان و درسترسی راحت به منطقه قفقاز را از دست می‌دهد.

از دیدگاه ایران این تل آویو است که باکو را برای اتخاذ سیاست‌های جنگ طلبانه علیه ایران و به چالش کشیدن نظم فعلی ژئوپلیتیک منطقه تحریک می‌کند. توضیح عنوانی که تهران برای رزمایش خود انتخاب کرده بدین شرح است: فاتحان خیبر اشاره به نبرد خیبر در سال 628 میلادی / 7 هجری قمری دارد. در این نبرد حضرت محمد با یهودیان منطقه خیبر مقابله کرد که قبایل عرب را بر علیه مسلمانان مدینه تحریک می‌کرد.

سید علی خامنه‌ای رهبر عالی ایران اخیرا در رابطه با همسویی با اسرائیل هشدار داد: «کسانی که با توهم تکیه‌ی به دیگران، و با تکیه‌ی به دیگران گمان میکنند که امنیت خودشان را میتوانند تأمین کنند، بدانند که سیلی این را بزودی خواهند خورد.»

نوع و مقیاس تجهیزات نظامی مستقر در مرزها نشان می‌دهد که ایران قصد دارد مانع ماجراجویی سرزمینی باکو شود ولی در نهایت خواهان درگیری نظامی نیست. در صورتیکه اوضاع به هم بریزد و آذربایجان به نگرانی‌ها و هشدارهای تهران توجهی نکند، ایران احتمالا از مرزها عبور می‌کند. به نظر می رسد ایران مصم است که تا «تعیین خط قرمز امنیت ملی»، «ایجاد سطحی قابل اطمینانی از بازدارندگی» و «به رخ کشیدن نقش منطقه‌ای غیرقابل انکار» خود از مرزها عقب نشینی نکند.