ایران؛ یکه‌تاز جریان مبارزه با بحران جهانی مواد مخدر

به گزارش میزان، 26 ژوئن (6 تیر) در جهان به‌عنوان روز جهانی مبارزه با مواد مخدر شناخته می‌شود؛ دلیل تعیین چنین روزی، افزایش اقدام‌های لازم برای دستیابی به جهانی عاری از مواد مخدر است.

جمهوری اسلامی ایران که همواره بر مبارزه و ریشه‌کنی انواع تروریسم تاکید دارد، بازیگر اصلی مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر است؛ تاکنون با مدارک و شواهد متعددی آشکار شده که گروه‌های تروریستی تحت حمایت کشورهای غربی برای تامین هزینه‌های مربوط به جنایت‌های خود تبدیل به بازیگران اصلی این تجارت مرگ‌بار و پرسود تبدیل شده‌اند.

این مبارزه که با هزینه‌های جانی و مالی برای ایران همراه است و به شهادت و جانباز شدن شمار قابل توجهی از جوانان این مرز و بوم منجر شده است، در حالی پیش می‌رود که تاثیر تحریم‌های غربی اعمال شده بر ایران، مبارزه ایران با قاچاق مواد مخدر را نیز با دشواری‌هایی همراه کرده است.

سوءمصرف مواد مخدر؛ چالشی جهانی

سوءمصرف مواد مخدر یکی از چالش‌های اصلی در سراسر جهان است، زیرا همچنان تهدیدی قابل توجه برای سلامت جهانی و رفاه اجتماعی است.

افزایش آسیب‌های جسمی و روانی، افزایش مرگ‌ومیر ناشی از سوءمصرف مواد مخدر، تشدید ناامنی‌ها و روش و میزان تاثیر این چالش بر زندگی جوانان نیاز فوری به یافتن راه حل برای مقابله با بحران سوءمصرف مواد مخدر را برجسته می‌کند.

در عین حال، براساس گزارش جهانی مواد مخدر سازمان ملل در سال 2007، درآمد‌های خیره کننده 300 میلیارد دلاری را که هر ساله از طریق قاچاق غیرقانونی مواد مخدر به دست می‌آید، نشان‌دهنده تلاش قاچاقچیان برای ادامه حیات این تجارت مرگ‌بار است.

وضعیت مصرف و قاچاق مواد مخدر در جهان

آژانس مبارزه با جرایم و سوءمصرف مواد مخدر سازمان ملل (UNODC) گزارش سالانه جهانی مواد مخدر خود را همزمان با روز جهانی مبارزه با سوءمصرف و قاچاق مواد مخدر منتشر کرد و هشدار داد که تعداد مصرف‌کنندگان در کنار افزایش قاچاق مواد مخدر در حال افزایش است.

گزارش آژانس مبارزه با جرایم و سوءمصرف مواد مخدر اشاره می‌کند که در دهه منتهی به سال 2022، تعداد افرادی که از مواد مخدر غیرقانونی استفاده می‌کنند به 292 میلیون نفر افزایش یافته است؛ ضمن اینکه بیشتر مصرف‌کنندگان در سراسر جهان معادل 228 میلیون نفر به ماده مخدر حشیش اعتیاد دارند.

براساس این گزارش، 60 میلیون نفر در سراسر جهان مواد مخدر سنتی، 30 میلیون نفر آمفتامین، 23 میلیون نفر کوکائین و 20 میلیون نفر اکستازی مصرف می‌کنند؛ در عین حال، یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد که افزایش مرگ‌ومیر ناشی از مصرف بیش از حد به دنبال ظهور نیتازن‌ها، گروهی از مواد افیونی مصنوعی که بالقوه خطرناک‌تر از فنتانیل هستند، در چندین کشور پردرآمد وجود دارد.

گزارش آژانس مبارزه با جرایم و سوءمصرف مواد مخدر سازمان ملل همچنین اعلام کرد که قاچاقچیان مواد مخدر در مثلث طلایی، منطقه‌ای در جنوب شرقی آسیا، راه‌هایی برای ادغام خود در دیگر بازار‌های غیرقانونی، مانند قاچاق حیات وحش، کلاهبرداری مالی و استخراج غیرقانونی منابع پیدا کرده‌اند؛ ضمن اینکه جوامع آواره، فقیر و مهاجر بار این بی‌ثباتی را متحمل و گاهی مجبور می‌شوند برای بقای خود به کشت تریاک بپردازند؛ این امر می‌تواند منجر به تبدیل شدن غیرنظامیان به مصرف‌کنندگان مواد مخدر یا گرفتار شدن در دام بدهی‌ها به گروه‌های جنایت‌کار شود.

در عین حال، تولید و قاچاق مواد مخدر به‌عنوان جنایت‌های زیست محیطی از طریق جنگل‌زدایی، تخلیه زباله‌های سمی و آلودگی شیمیایی به تخریب محیط زیست کمک می‌کند؛ از سوی دیگر تولید، قاچاق و استفاده از مواد مخدر همچنان بی‌ثباتی و نابرابری را تشدید می‌کند، در حالی که آسیب‌های نامحدودی به سلامت، ایمنی و رفاه مردم وارد می‌کند.

همچنین براساس گزارش یادشده افزایش عرضه و تقاضای محصول با افزایش خشونت در کشور‌های زنجیره تامین، به‌ویژه در کشور‌های اکوادور و کارائیب همراه بود و مشکلات بهداشتی در برخی از کشور‌های مقصد در اروپای غربی و مرکزی افزایش یافت.

به‌طور مشابه، با قانونی شدن این محصول در سراسر کانادا، اروگوئه و 27 حوزه قضایی در آمریکا، استفاده زیان‌بار از حشیش افزایش یافت؛ این امر منجر به افزایش میزان اقدام به خودکشی در میان مصرف‌کنندگان معمولی شاهدانه در کانادا و آمریکا شد.

گزارش آژانس مبارزه با جرایم و سوءمصرف مواد مخدر سازمان ملل تاکید می‌کند که حق بر سلامت یک حق بشری به رسمیت شناخته‌شده بین‌المللی است که متعلق به همه انسان‌ها صرف‌نظر از وضعیت مصرف مواد مخدر،... است.

ایران در خط مقدم مبارزه با قاچاق مواد مخدر

جمهوری اسلامی ایران به دلیل واقع شدن در منطقه‌ای بحرانی از جهت تولید و ترانزیت مواد مخدر با چالش جدی در این زمینه مواجه است؛ همین موضوع نه فقط مبارزه با کشت، تولید، قاچاق و سوءمصرف مواد مخدر را در اولویت‌های ایران قرار داده، بلکه تهران را به سمت همکاری‌های بین‌المللی جدی‌تر و نزدیک‌تر در مقابله با تجارت جهانی مواد مخدر سوق داده است.

پیشینه مبارزه با قاچاق مواد به چند دهه قبل بازمیگردد؛ با تشکیل ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال 1367 مبارزه با قاچاق مواد مخدر در ایران قوت بیشتری گرفت.

بعد از آن با تصویب قانون جدید مبارزه با مواد مخدر در سال 1368، به تدریج این مبارزه شکل سازمان یافته به خود گرفت و با همکاری نیرو‌های انتظامی این نهاد هماهنگی لازم را در زمینه ادامه این مبارزه انجام می‌دهد.

ایران در مسیر تقویت همکاری‌های بین‌المللی برای مبارزه با مواد مخدر به کنوانسیون مبارزه با قاچاق مواد مخدر و داروای روانگردان مصوب دسامبر 1998 (آذر 1377) سازمان ملل پیوست؛ دفتر مقابله با مواد مخدر سازمان ملل هشت سال بعد در ایران فعالیت خود را آغاز کرد.

برنامه جامع همکاری‌های فنی در مورد مواد مخدر و جنایت جمهوری اسلامی ایران با مشورت با همکاران کشوری در ایران و نیز اعضای گروه مینی دوبلین (دوبلین کوچک) به ریاست اتحادیه اروپا در ایران و نیز نمایندگان دیگر کشور‌های عضو تدوین شد؛ گروه دوبلین کوچک، مرکب از کشور‌های اروپایی به علاوه ژاپن و استرالیا است که در همکاری با سازمان ملل سعی در ایجاد زمینه‌های همکاری در مبارزه با موادمخدر در ابعاد مختلف آن دارد.

براساس آمار‌های رسمی، فقط در سه سال گذشته بیش از 2 هزار تن انواع مواد مخدر در ایران با هزینه شهادت و جانباز شدن نیرو‌های امنیتی کشور کشف شده است.

جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یکی از کشور‌های مصمم برای مبارزه با انواع تروریسم، عزمی جدی برای مبارزه با تروریسم مواد مخدر دارد و این مسیر را با وجود تقدیم 4 هزار شهید و 12 هزار جانباز همچنان با جدیت پیگیری می‌کند.

رویکرد خلل‌ناپذیر ایران در مبارزه با قاچاق مواد مخدر نه فقط سبب حفظ مردم به ویژه جوانان ایرانی از پیامد‌های سوءمصرف مواد مخدر شده، بلکه یکی از اصلی‌ترین مسیر‌های ترانزیت مواد مخدر به سمت اروپا را مسدود می‌کند.

براساس آمار‌های موجود، ایران از آغاز سال 1403 تاکنون دهها تن مواد مخدر را کشف کرده است.

از سوی دیگر اعمال تحریم بر ایران از سوی کشور‌های غربی سبب ایجاد دشواری‌هایی در مسیر مبارزه ایران با مواد مخدر شده است؛ این تحریم‌ها که مبارزه جدی و مداوم ایران را با مواد مخدر در برخی از موارد با دشواری‌هایی همراه می‌کند، به ضرر کشور‌های اروپایی اعمال یا اجراکننده تحریم‌ها نیز تمام می‌شود.

از این رو می‌توان گفت که ایران یکه‌تاز بی‌بدیل در موضوع مبارزه با مواد مخدر است؛ این در حالی است که بحران قاچاق و سوءمصرف مواد مخدر نیازمند مبارزه‌ای پیوسته و همبسته است.