این زرد حیاتبخش، اکسیر زندگی مبتلایان به کرونا

مبتلایان به ویروس کرونا در انتظارند تا زندگی را از نو آغاز کنند و امیدها را دوباره به یک خانواده برگردانند چرا که پلاسمای بهبودیافتگان برای آن‌ها اکسیر حیات است.

کرونا در جهان حسابی جولان داده و جان هزاران نفر را گرفته، همه جا صحبت از کروناست و همه جوانب زندگی بشر امروز در سرتاسر جهان را تحت تاثیر قرا داده، از سلامت که در سرخط اخبار کرونایی امروز است، از روابط بین المل، اقتصاد، تجارت، گردشگری، روابط خانوادگی، آموزش و همه و همه.

تا آنجا که برای همه در همه جای جهان تقریبا گذران یک روز بی کرونا غیرممکن شده است و در این بین جامعه بشری امید به تولید دارو مستقل برای ویروس و مهار آن هستند و از سویی هم چشم امید به پژوهشگران عرصه پژوهش های علمی و پزشکی دارند که شاید روزی در یک جایی و گوشه ای از دنیا واکسنی تولید شود و انسان کنونی بتواند حریف این پهلوان قدر قدرت شود و در مبارزه پشت او را به خاک بکشاند و نجاتی برای جامعه بشری باشد. بشری که خود امروز مانند یک کلاف در درگم در هزارتوی زندگی و روزمرگی های خود مانده است و سالهاست که سرنخ زندگی به عناوین مختلف از جمله مشکلات اقتصادی، بهداشتی و معیشتی و از سویی هم روابط ناسالم بین الملل و دولت جهان را برای ادامه زیست خود گم کرده و جهان را به جایی سخت ودشوار برای زندگی تبدیل کرده و در این چه کنم چه کنم بشر و جامعه بشری مشکلی فراتر از همه مشکل ها گریبان جامعه را گرفت و آن هم مهمان ناخوانده و حریف قدری به نام کرونا است که همه، اعم از هر سن و سال و از هر قشر و از هر فرهنگ و هر کشوری از آن هراسان دارند.

در این هیاهو، متخصاصان و پزشکان که تقریبا از هر راهی برای درمان و کنترل کرونا وارد شده اند و تاکنون هم نتیجه مورد انتظاری هم حاصل نشده است، برخی از یافته ها و تحقیقات دنیای پزشکی که قبل از این هم برای درمان برخی از بیماری های دیگر ناشی از ضعف سیستم ایمنی جواب داده بود و جهان به آن اقبال خوشی نشان داده بود، درمان با پلاسمای بهبود یافته ها بود که از آن به عنوان پلاسمای خاص که از افراد مبتلا به بیماری های مد نظر است گرفته می شود و به دلیل وجود پادتن خاص در پلاسمای افراد بهبود یافته می تواند در درمان آن نوع بیماری ها موثر باشد.

بعد از اینکه جامعه بشری و جهان دچار کرونا شد و تقریبا کرونا به سرعت در بیشتر نقاط دنیا منتشر شده، آنچه از همه بیشتر همه در انتظار آن بودند، نخست درمان و سپس واکسن بود و انواع داررو های خاصی برای درمان در نظر گرفته شد و در این بین با توجه به تجربه هادر خصوص نتایج موفق پلاسما درمانی برای برخی از بیماری ها، پلاسما درمانی نیز برای درمان کرونا پیشنهاد شد و مورد توجه و اقبال قرار گرفت و نتایج خوبی هم در برداشت و در ایران هم پلاسما درمانی مورد توجه قرار گرفت و ابتدا در بیمارستان های در نظر گرفته و سپس در سازمان انتقال خون به عنوان سازمان تهیه و توزیع کننده خون و فرآورده های خونی در کشور از اردیبهشت ماه امسال آغاز شد.

پلاسما درمانی دریچه ای از امید را برای درمان مبتلان به کرونا گشود و بسیاری از بهبود یافتگان از این ویروس به شکرانه سلامت خود و به منظور کمک به هموطنان مبتلا به کرونا البته بعد از بهبودی به اهدای پلاسما اقدام کردند.

اما آنچه در این زمینه مهم است این است که در حال حاضر با وجود اینکه اهدای پلاسما توسط بهبود یافته های هیچ ضرری برای آنها ندارد و بدنشان را دچار ضعف نمی کند، اما متاسفانه میزان استقبال از سوی بهبود یافته ها از سطح انتظار پایین تر است و در حال حاضر تنها دو درصد از بهبود یافته ها پلاسما اهدا می کنند و این در صورتی است که نه تنها بیماران مبتلا به کرونا هم اکنون نیاز مبرم به پلاسمای بهبود یافته ها دارند، بلکه در زمان اوج دیگر کرونا که در پاییز و زمستان پیش بینی شده است و حتما نیاز به پلاسما بهبود یافته ها بیشتر خواهد بود و از حالا باید به فکر ذخیره پلاسمای باشیم.

پلاسما درمانی

پلاسما بخش مایع خون است که سلول های خونی در آن شناور هستند. این سلول ها عبارت از گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها هستند و رنگ پلاسما به طور طبیعی زرد کم رنگ است. علاوه بر آب که حدود 90 درصد پلاسما را تشکیل می دهد، پروتئین های مختلف، املاح معدنی، ویتامین ها، مواد قندی و چربی ها از اجزای تشکیل دهنده پلاسما هستند، فراوان ترین پروتئین پلاسما آلبومین نام دارد که در درمان بسیاری از بیماری ها کاربرد دارد. دنیای توسعه یافته به سمت اهدای مستقیم فرآورده و اجزای خون به روش فرزیس پیش می رود و آینده انتقال خون ایران نیز اهدای مستقیم فرآورده به روش فرزیس است.

اهدای پلاسما با روشی به نام «پلاسما فرزیس» انجام می شود؛ در این روش اهداکننده فقط بخش مایع خون یعنی پلاسما را اهدا می کند و بقیه سلول های خونی به اهداکننده بازگردانده می شود و به این صورت اهداکننده می تواند با اهدای پلاسمای خود جان تعداد زیادی از بیماران را نجات دهد.

بیش از 5 هزار بهبود یافته کرونا پلاسما اهدا کردند سخنگوی سازمان انتقال خون گفت: تاکنون 5 هزار و 86 نفر از بهبود یافتگان کرونا به منظور کمک به درمان مبتلایان به کرونا پلاسما اهدا کرده‌اند.

بشیر حاجی بیگی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: از حدود 300 هزار بهبود یافته از کووید 19 در کشور تا کنون 6 هزار و 460 نفر (2 درصد بهبود یافته ها) برای اهدای پلاسما مراجعه کرده اند که از این تعداد، 5 هزار و 86 نفر پلاسما اهدا کرده اند. وی ادامه داد: بهبود یافتگان از کووید 19 می توانند با حضور در 24 مرکز انتقال خون در کشور و ستاد مرکزی سازمان انتقال خون ایران اهدای پلاسما را داشته باشند.

حاجی بیگی با بیان اینکه اکنون پلاسمای بهبود یافتگان کرونا به عنوان یک درمان در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد، افزود: با گذشت چند ماه از شیوع کرونا و با توجه به افزایش میزان شیوع ویروس در ماه‌های اخیر، تقاضا از سوی بیمارستان ها برای دریافت پلاسمای بهبود یافتگان افزایش یافته و باید تامین این تقاضا محقق شود. وی گفت: بیماران مبتلا به کرونا نیازمند پلاسمای بهبود یافتگان هستند و از سویی دیگر با آغاز فصل پاییز و زمستان هم شاهد افزایش شیوع کرونا خواهیم بود و باید از اکنون به فکر تامین پلاسما برای این بیماران باشیم.

وی تاکید کرد: بهبود یافتگان از کووید 19 می‌توانند با حضور در 24 مرکز انتقال خون در سراسر کشور و ستاد مرکزی سازمان انتقال خون ایران و همچنین اداره کل انتقال خون تهران در خیابان وصال اهدای پلاسما را داشته باشند.

 فرصت طلایی اهدای پلاسما مدیر عامل سازمان انتقال خون گفت: یک تا دو ماه پس از بهبودی از ابتلا به ویروس کرونا، به دلیل میزان مناسب آنتی بادی و کیفیت بالای پلاسما، فرصت طلایی برای اهدای پلاسما است و بهبود یافتگان به منظور کمک به مبتلان به کرونا نباید این فرصت را از دست بدهند.

پیمان عشقی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: مبتلایان به ویروس کرونا توجه داشته باشند بعد از گذشت 28 روز از ابتلا، بهبود یافته اند و هیچ منعی برای حضور در جامعه ندارند و می توانند با اطمینان خون و پلاسما اهدا کنند. وی ادامه داد: همچنین اهداکنندگان خون و پلاسما اطمینان داشته باشند که ویروس کرونا به هیچ وجه از طر یق خون و اهدای آن منتقل نمی شود و همه مر اکز اهدای خون و همچنین تجهیزات کاملا استریل است و توصیه های بهداشتی در آنها رعایت می شود، بنا براین اهدا کنندگان با اطمینان خاطر به این مراکز مراجعه و خون اهدا کنند. مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران گفت: مطالعات پلاسما درمانی در دهه قبل نیز بر روی بیماری‌های عفونی تنفسی خطرناک انجام شده بود که نتیجه امیدوار کننده ای را در پی داشت و در بیماران مبتلا به ویروس کرونا نیز سازمان انتقال خون به عنوان یک پژوهشگر و از منظر طب انتقال خون ایران، این مطالعات را در دست بررسی دارد. وی ادامه داد: سازمان انتقال خون ایران متولی تامین خون و فرآورده های مورد نیاز کشور است، بنابراین اخبار مربوط به پژوهش‌های پلاسما درمانی در بیماری های عفونی را رصد می‌کند، باید بتوانیم ذخایر پلاسما و همین طور فرآورده های درمانی خود را برای مقابله با بیماری کووید 19 که معلوم نیست که دوره شیوع و آن چه زمانی به اتمام می رسد را داشته باشیم. مدیرعامل سازمان انتقال خون تاکید کرد: نکته ای که بسیار اهمیت دارد این است که بیماران بهبود یافته باید توجه داشته باشند که آنتی بادی موجود در پلاسمای آنها به مرور زمان رو به کاهش خواهد رفت بنابراین بعد از یک ماه بهبودی می توانند برای اهدای پلاسمای خود اقدام کنند، زیرا هر چه از این زمان بگذرد سطح آنتی بادی در پلاسمای آنها کاهش می یابد. وی تاکید کرد: این زمان علاوه بر این که بهترین زمان برای اهدای پلاسما توسط بهبود یافتگان ویروس کرونا قلمداد می شود زمانی است که به دلیل ازدیاد بیماران مبتلا به ویروس کرونا نیز بیشترین نیاز به اهدای پلاسما احساس می‌شود.

همه بهبود یافتگان کرونا شرایط اهدا پلاسما را ندارند مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: پلاسمای بهبود یافتگان ویروس کرونا به دلیل وجود پادتن ضد ویروس برای نجات بیماران مفید است، اما همه بهبود یافته ها شرایط اهدا را ندارند.

عشقی افزود: تمام فعالیت‌های سازمان انتقال خون ایران از جمله اهدای خون، ذخایر خون، ارتقای شاخص‌های اهدای خون درحد نیازها و همچنین آماده‌سازی فراهم آوردن پلاسمای مورد نیاز بهبود یافتگان مبتلا به ویروس کرونا در پروژه پلاسما درمانی در طرح‌های تحقیقاتی طی ماه های گذشته، تحت الشعاع کوید 19 قرار گرفت.

مدیر عامل سازمان انتقال خون گفت: همه بهبود یافته‌ها شرایط اهدای پلاسما را ندارند و سن اهدا باید بین 18 تا 60 سال باشد و این در حالی است که میانگین سن مبتلایان به ویروس کرونا بستری شده در بیمارستان ها 45 تا 50 سال است.

عشقی اضافه کرد: بانوانی که سابقه زایمان داشته باشند ممکن است که پلاسمای آنها برای استفاده بیماران مبتلا به کرونا عوارض داشته باشد، اما پلاسمای این بانوان برای تولید دارو می تواند مناسب باشد، اما برای مصرف مستقیم برای بیماران ممنوع است و لذا این گروه از بانوان از اهدای پلاسما برای مصرف مستقیم در بیماران معاف هستند.

وی تاکید کرد: اما خانم هایی که سابقه بارداری ندارند یا مجرد هستند و همچنین آقایان بین سنین 18تا 60سال برای اهدای پلاسما در اولویت قرار دارند.

عشقی تصریح کرد: همچنین برخی از مبتلان به کرونا که بهبود یافته‌اند هم دارای فشار خون چاقی، دیابت یا برخی علائم دیگر هستند که شرایط اهدای پلاسما را ندارند.

مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: تخمین زده می شود که از حدود 10 تا 20 درصد از بهبود یافتگان می توان پلاسما گرفت، اما متاسفانه افراد بهبود یافته که برای اهدای پلاسما مراجعه می‌کنند خیلی کمتر از این آمار هستند.

وی اضافه کرد: این درحالی است که موج دوم کرونا شروع شده است و استان هایی قرمز شده اند و در پاییز نیز با موج دیگری مواجه خواهیم شد و تا زمانی که واکسن یا دارو وارد بازار شود تامین پلاسما برای پلاسما درمانی نظر سیاستگذاران است.

نتایج پلاسما درمانی مدیر عامل سازمان انتقال خون در خصوص نتایج حاصل از پلاسما درمانی بر روی بیماران مبتلا به کرونا گفت: مطالعات در این زمینه بر دو نوع است یکی شامل گزارش است و دیگری هم مطالعات کارآزمایی بالینی است، بر اساس مطالعات گزارش، در 95 درصد مطالعات نتایج بسیار مثبت بوده است. نتایج از ایران را هم برای چاپ ارسال کرده ایم و در بیماران بدحال (در خطر مرگ) در بازه زمانی 14 روز بعد از تزریق زودرس پلاسما تنها 18 در صد در آنها شاهد مرگ بودیم، در حالی‌که در بیمارانی که با تاخیر دریافت کردند 50 درصد مرگ و میر داشتیم.

عشقی ادامه داد: درباره زمانی 30 روزه این تفاوت در گروه دریافت کنندگان زود رس و دیررس پلاسما 26 درصد مرگ میر در برابر 56 درصد مرگ میر بوده، بنابراین هرچه پلاسما زودتر به بیمار رسید مرگ ومیر هم کمتر اتفاق افتاده است. در جهان در مورد نتایج کارآزمایی، یک نتیجه در چین در مورد شهر وهان که درآن بیماران بد حال بودند، انجام شد و نتایج حاصله به صورت معناداری مثبت بود و تقریبا این نتایج مشابه نتایج ما بود.

اعلام نظر مراجع تقلید درباره اهدای پلاسمای بهبودیافتگان کرونا سازمان انتقال خون ایران درخصوص وظیفه شرعی افراد بهبود یافته از کرونا که شرایط اهدای پلاسما را برای نجات جان بیماران مبتلا به این ویروس دارند، نظر آیت‌الله نوری همدانی، آیت‌الله صافی گلپایگانی و آیت الله سیدعلی سیستانی را جویا شد که هر سه مرجع تقلید، در اعلام نظرهای جداگانه این امر را به نحوی واجب خواندند.

همچنین آیت الله ناصر مکارم شیرازی نیز درپاسخ به اینکه وظیفه شرعی افراد بهبود یافته از کرونا که شرایط اهدای پلاسما را برای نجات جان بیماران مبتلا به این ویروس دارند، از سوی سازمان انتقال خون فرمودند: اگر اهدای پلاسما کووید19 مشکلی برای اهداکنندگان ندارد دراین مسئله کوتاهی نکنند.

آیت الله علوی گرگانی نیز پس از دریافت این سوال شرعی چنین پاسخ داده اند: با توجه به همه گیر شدن ویروس کرونا و ضرورت یافتن راه های موثر جهت رفع این بیماری در حال و آینده و تاثیر پلاسمای بیماران بهبودیافته در رفع بیماری شایسته است بیماران بهبود یافته در قبال فراخوان سازمان انتقال خون و سایر مراجع بهداشتی رسمی کشور جهت اهداء خون و پلاسما احساس مسئولیت کرده و با اهدای پلاسما در این راه میمون سهیم باشند. آیت الله علوی یوسف صانعی نیز با یادآوری اینکه قرآن کریم احیای یک نفس را احیاء کل انسان ها می داند پاسخ داده است: به جهت لزوم شرعی، عقلی و عقلایی در مداوا و حفظ و نجات جان نفوس انسان ها تا جایی که قران کریم احیای یک نفس را احیاء کل انسان ها می داند "و من احیاها فکانما احیا الناس جمیعا" و عدم ضرر برای اهداکنندگان، لازم است اهداکنندگان به این امر مهم اقدام نمایند و طبق آیه شریفه "و احسن کما احسن الله الیک" همانگونه که مشمول احسان الهی شدند دیگران را نیز از احسان خود بهره مند کنند. آیت الله جعفر سبحانی نیز اهدای خون پلاسما را واجب کفایی برشمرده اند و پاسخ داده اند: اگر نجات جان بیماران منحصر به اهدای خون و پلاسما افراد بهبود یافته باشد در این صورت اهداء خون و پلاسما واجب کفایی است. گزارش از ناهید حاجی‌خانی

• ویروس کرونا
• سازمان انتقال خون ایران

• کرونا و اهدای خون