بازارسازی نفت با «پالایشگاه فراسرزمینی»
به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، یکی از مهم‌ترین و آشکارترین راه‌های بی‌اثر کردن تحریم‌ها، تبدیل نفت خام به فرآورده‌های نفتی در زنجیره ارزش صنعت نفت است؛ محصولاتی که امکان فروش و صادرات آن‌ها به مراتب سهل‌تر از نفت خام است. دلیل تحریم‌پذیری بالای نفت خام ایران این است که پالایش این نفت به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارد، تنها در تعداد محدودی از پالایشگاه‌های دنیا امکان‌پذیر است. همین موضوع سبب شده اغلب این پالایشگاه‌ها زیر ذره‌بین خزانه‌داری آمریکا قرار بگیرند و بدیهی است که صادرات به آن‌ها نیز بسیار دشوار است؛ بنابراین تبدیل نفت به فرآورده‌های نفتی یکی از اصلی‌ترین راهکار‌های خنثی‌سازی تحریم‌هاست. مسیر تولید فرآورده‌های نفتی به 2 شکل مشخص است؛ تبدیل نفت به سوخت یا تبدیل نفت به مواد، از همین رو نیز 2 مسیر پس از استخراج نفت برای تبدیل آن به فرآورده‌های نفتی وجود دارد؛ تبدیل نفت به مواد در پتروپالایشگاه‌ها یا تبدیل نفت به سوخت در پالایشگاه‌ها.
بازار مواد شیمیایی تولیدی در پتروپالایشگاه‌ها بسیار رو به رشد است و به همین دلیل استراتژی اصلی در این زمینه نیز توسعه و ساخت پتروپالایشگاه‌های متعدد در سطح کشور است. از سویی برای برطرف کردن تقاضای بنزین در کشور نیز نیاز جدی به افزایش ظرفیت تولید بنزین از طریق افزایش ظرفیت پالایشگاه‌هاست.
در مسیر تبدیل نفت به فرآورده‌های نفتی، نباید موضوع زمان و هزینه بسیار بالای ساخت پتروپالایشگاه و پالایشگاه را فراموش کرد. بر کسی پوشیده نیست که ساخت پتروپالایشگاه به تعداد بالا با توجه به شتاب روزافزون مصرف مواد شیمیایی در دنیا و همچنین ساخت پالایشگاه به میزان لازم برای برطرف کردن نیاز به بنزین، بسیار اهمیت دارد، اما 2 متغیر مهم «سرمایه» و «زمان» در این رابطه اثرگذار است. این یعنی هر گونه اقدامی در این رابطه به حداقل 2 تا 3 سال زمان احتیاج دارد و در کوتاه‌مدت در دسترس نیست.
در این شرایط بهترین راهکار، استفاده از ظرفیت «پالایشگاه‌های فراسرزمینی» است. در این راهکار ایران اقدام به تولید فرآورده در پالایشگاه‌های ساخته شده موجود در سطح جهان می‌کند، بویژه پالایشگاه‌هایی که امکان سرمایه‌گذاری و سهامداری در آن وجود دارد.
سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی
در شرایط سهامداری کشورمان در این پالایشگاه‌ها، نه تنها به سرمایه‌گذاری اولیه و صرف زمان برای ساخت نیاز نیست، بلکه ایران در ازای سهام دریافت شده، یک خدمت یا کالا ارائه می‌دهد؛ مفهومی که از سال‌ها قبل در مفاهیم اقتصاد انرژی دنیا وجود داشته و دارد. به طور کلی گزاره «سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی» یکی از اصلی‌ترین راهکار‌های خنثی‌سازی کوتاه‌مدت تحریم‌ها شناخته می‌شود؛ بنابراین سهامداری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی علاوه بر خنثی‌سازی تحریم‌ها، امکان فروش نفت ایران به این پالایشگاه‌ها و همچنین ایجاد درآمد‌های ارزی جدید را فراهم می‌کند.
ونزوئلا، میزبان مناسب نفت ایران
با این تفاسیر باید به این نکته توجه داشت که امکان سهامداری ایران در تمام پالایشگاه‌های موجود جهان وجود ندارد و تنها می‌توانیم در پالایشگاه‌هایی سهامداری کنیم که توانایی خرید نفت ایران از نظر فنی و ایضا از نظر سیاسی و پذیرش تحریم‌های به تبع آن را داشته باشند.
به عبارت دیگر پالایشگاه‌هایی که اسپک (SPEC) آن‌ها با نفت ایران همخوانی داشته باشد، بسیار محدود هستند و روی همه آن‌ها تحریم‌های آمریکا اعمال می‌شود و این نوع سهامداری به نفع ایران نیست؛ بنابراین راهکار این است که ایران با کشور‌هایی که مانند خودش تحریم هستند و پالایشگاه دارند، ارتباط برقرار کند.
ونزوئلا یکی از بهترین مقاصد برای این منظور است؛ بنابراین ایران امکان سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی ونزوئلا را خواهد داشت.
اما سوالی که در ذهن افکار عمومی ایجاد می‌شود این است: چگونه قرار است این سهامداری اتفاق بیفتد و نکته دیگر اینکه ونزوئلا یک کشور نفتی است و چرا باید نفت ایران را بخرد؟ نکته دیگر اینکه اگر تا پیش از این امکان خرید نفت ایران توسط ونزوئلا وجود داشت، چرا این نفت را نمی‌خرید؟
جواب همه این سوالات به یک رویکرد جدید در کشور بازمی‌گردد. ونزوئلا در حال حاضر به دلیل مشکلات موجود در مسیر تحریم‌ها، بشدت در زمینه تعمیر تجهیزات و استفاده از حداکثر ظرفیت پالایشگاه‌های خود به مشکل خورده است؛ بخش مهمی از پالایشگاه‌های این کشور با مشکلات جدی در تجهیزات روبه‌رو هستند و عدم تعویض آن‌ها باعث شده ظرفیت پالایشی این پالایشگاه‌ها بشدت کاهش یابد و در نتیجه با ظرفیت حداقلی، فرآورده‌های نفتی سوختی را تولید کنند؛ بنابراین ایران که سال‌هاست با وجود تحریم‌ها توانسته ظرفیت پالایشی خود را در حداکثر نگه دارد و از توان فنی مهندسی بالایی نیز برخوردار است، ابتدا برای بازگشت پالایشگاه‌های کشور ونزوئلا به ظرفیت اسمی و اصلی خود، باید به صادرات خدمات فنی - مهندسی و تجهیزات اقدام کند و سپس برای رسیدن به ظرفیت حداکثری باید نفت سنگین ونزوئلا سبک‌تر شود که در اینجا با نفت سبک‌تر ایران تلفیق خواهد شد و در نتیجه نفتی با اسپک و ویژگی‌های نزدیک به نفت ایران تهیه خواهد شد تا به عنوان خوراک به پالایشگاه ارسال شود و به این ترتیب علاوه بر صادرات خدمات فنی - مهندسی، نفت ایران نیز از این پس در این پالایشگاه‌ها مورد استفاده قرار خواهد گرفت. صادرات خدمات فنی - مهندسی هزینه ثابت و اصلی ایران در این پالایشگاه‌ها خواهد بود و به عنوان میزان آورده دولت ایران محاسبه خواهد شد و به همان میزان نیز ایران سهامدار خواهد شد، اما میزان نفت صادر شده به عنوان هزینه متغیر محسوب می‌شود و از محل فروش فرآورده‌های نفتی علاوه بر اعطای سود سهام ایران در پایان سال مالی، ونزوئلا باید نفت خریداری شده از ایران را نیز تسویه کند؛ بنابراین با یک تیر دو نشان زده می‌شود؛ علاوه بر صادرات خدمات فنی - مهندسی و سهامداری ایران در پالایشگاه‌های فراسرزمینی، بازارسازی تضمینی برای نفت ایران نیز ایجاد خواهد شد.
3 پالایشگاه ونزوئلا آماده بهره‌برداری ایران
در حال حاضر 3 پالایشگاه فراسرزمینی در کشور ونزوئلا وجود دارد که ایران با صادرات خدمات فنی - مهندسی و رساندن آن به حداکثر ظرفیت، سهامدار آن‌ها خواهد شد.
اولین پالایشگاه، پالایشگاه دولتی 140 هزار بشکه‌ای «ال‌پالیتو» در ایالت کارابوبوی ونزوئلاست.
در دومین و مهم‌ترین قرارداد، شرکت‌های دولتی ایران برای تعمیر پالایشگاه پاراگوانا، بزرگ‌ترین پالایشگاه نفتی ونزوئلا با ظرفیت 955 هزار بشکه در روز که به دلیل تحریم آمریکا فرسوده شده و بخشی از ظرفیتش کاهش یافته، آماده شده اند. اوایل سال جاری نیز شرکت‌های دولتی ایران قطعاتی را برای راه‌اندازی مجدد یک واحد تولید بنزین به پاراگوانا ارسال کردند.
در سومین قرارداد نیز مشارکت ایران و ونزوئلا برای تکمیل طرح پالایشی نیکاراگوئه پیش‌بینی شده است. پالایشگاهی که ایران سهامدار آن خواهد شد، یک پالایشگاه 100 هزار بشکه‌ای به نام «بولیوار سوپریم سوئنو» در نیکاراگوئه است؛ بنابراین با این راهکار علاوه بر فروش تضمینی نفت ایران، امکان همکاری‌های جدید بین‌المللی در کشور‌های تحریمی مانند ایران ایجاد خواهد شد و فصل جدیدی از همکاری‌ها در سطح بین‌المللی ایجاد خواهد شد که علاوه بر ایجاد درآمد‌های ارزی برای 2 طرف، امکان خنثی‌سازی قطعی تحریم‌های حوزه فروش نفت را نیز فراهم خواهد کرد.