بازارهای جهانی سقوط کرد؛ رمز ارزها در شوک

اعلام ترامپ درباره تعرفه 100 درصدی واردات از چین، موجب ریزش شدید بورس و رمزارزها، سقوط 900 میلیارد دلاری بازار سهام آمریکا و افزایش نگرانی از بحران زنجیره تأمین شد.

به گزارش خبرنگار مهر، بازارهای جهانی در پی موضع‌گیری ناگهانی و تند دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، علیه چین، با شوک شدیدی مواجه شدند. ترامپ شامگاه جمعه در پیامی در حساب رسمی خود اعلام کرد که از اول نوامبر 2025، تعرفه 100 درصدی بر تمام کالاهای وارداتی از چین اعمال خواهد شد و هم‌زمان کنترل‌های صادراتی جدیدی بر نرم‌افزارها و فناوری‌های حساس برقرار می‌شود.

ترامپ در متن پیام خود نوشت: «چین با اقدامی بی‌سابقه اعلام کرده که از ابتدای نوامبر کنترل‌های صادراتی بر تقریباً تمامی محصولات خود اعمال می‌کند. این تصمیم حمله‌ای مستقیم به تجارت آزاد جهانی است و ایالات متحده در پاسخ تعرفه‌های 100 درصدی و محدودیت‌های صادراتی سخت‌گیرانه‌ای وضع خواهد کرد.»

انتشار این پیام، بلافاصله باعث ریزش شدید قیمت رمزارزها و بازار سهام آمریکا شد. بیت‌کوین در چند ساعت بیش از 12.3 درصد سقوط کرد و به پایین‌ترین سطح چند ماه اخیر رسید؛ اتریوم حدود 19 درصد افت داشت و بسیاری از آلت‌کوین‌ها بین 30 تا 60 درصد کاهش یافتند. به گزارش پلتفرم‌های تحلیلی، بیش از 10 میلیارد دلار موقعیت معاملاتی در بازار لیکویید شده است.

کارشناسان علت اصلی سقوط رمزارزها را نگرانی از اختلال در زنجیره تأمین تجهیزات ماینینگ و فناوری‌های بلاک‌چین عنوان کرده‌اند؛ زنجیره‌ای که وابستگی بالایی به تولیدات چین دارد.

در بازارهای سهام آمریکا نیز، شاخص S&P500 بیش از 1.5 درصد، نزدک 1.9 درصد و داوجونز 0.9 درصد کاهش یافتند. مجموع ارزش بازار سهام آمریکا حدود 900 میلیارد دلار افت کرد؛ هرچند این رقم تنها نزدیک به یک درصد کل ارزش بازار سهام ایالات متحده است.

بیش‌ترین کاهش‌ها در نمادهای بزرگ فناوری دیده شد؛ تسلا 5 درصد، آمازون 4.5 درصد، متا 3.2 درصد، اپل 1.8 درصد و انویدیا 2 درصد از ارزش خود را از دست دادند. رسانه‌های مالی گزارش داده‌اند سرمایه‌گذاران از محدودیت احتمالی چین بر صادرات عناصر کمیاب خاکی و تراشه‌های نیمه‌هادی نگران‌اند، چراکه این مواد برای صنایع فناوری آمریکا حیاتی هستند.

تحلیل‌گران بین‌المللی هشدار داده‌اند که تصمیم چین برای کنترل‌های صادراتی گسترده، مشابه بحران سال‌های 2018 تا 2020، می‌تواند زنجیره تأمین جهانی را با اختلال جدی مواجه کند. بلومبرگ نوشت برخی مواد معدنی و قطعات الکترونیکی حیاتی که در صنایع از تلفن همراه تا تجهیزات نظامی به‌کار می‌روند، ممکن است مشمول محدودیت صادرات شوند.

«جفری گوندلاخ» مدیر صندوق DoubleLine Capital در گفت‌وگویی اعلام کرد: «بازار در حال قیمت‌گذاری احتمال بروز یک جنگ تجاری تمام‌عیار بین واشنگتن و پکن است، و این یعنی دوران آرامش در بازارهای جهانی به پایان رسیده است.»

افزایش تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین به سقوط بازار رمزارزها، افت شاخص‌های سهام و تشدید نگرانی‌ها از بحران جدید در زنجیره تأمین منجر شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند در صورت پافشاری دو کشور بر سیاست‌های تهاجمی، موج تازه‌ای از رکود و نوسان شدید در اقتصاد جهانی در راه خواهد بود.

تنش‌های اقتصادی میان ایالات متحده و جمهوری خلق چین از سال 2018 با آغاز سیاست‌های تعرفه‌ای دولت ترامپ شدت گرفت. در آن دوره، واشنگتن تعرفه‌هایی را بر کالاهای چینی به ارزش بیش از 370 میلیارد دلار اعمال کرد و چین نیز در پاسخ، بر محصولات آمریکایی از جمله سویا، خودرو، و تجهیزات صنعتی تعرفه‌های تلافی‌جویانه بست. این رویکرد، اصطلاحاً به «جنگ تجاری آمریکا و چین» شهرت یافت و در مقاطع مختلف باعث افت رشد اقتصادی جهانی، کاهش صادرات و تضعیف سرمایه‌گذاری در بخش تولید شد.

در سال‌های بعد، با روی کار آمدن دولت بایدن، هرچند لحن دیپلماتیک نرم‌تری اتخاذ شد، اما بخش عمده‌ای از تعرفه‌های دوران ترامپ حفظ شد و محدودیت‌های فناوری علیه چین، به‌ویژه در حوزه تراشه‌ها، نیمه‌هادی‌ها و تجهیزات مخابراتی هوشمند (5G) گسترش یافت. در همین چارچوب، آمریکا با همکاری متحدان خود از صادرات فناوری‌های پیشرفته به شرکت‌های بزرگ چینی مانند هواوی، SMIC و ByteDance جلوگیری کرد.

کارشناسان معتقدند تداوم این سیاست‌ها به شکل‌گیری یک بلوک‌بندی فناورانه و اقتصادی جدید میان اقتصادهای غربی و آسیایی منجر شده است. بازارها نیز در ماه‌های اخیر نسبت به بازگشت احتمالی ترامپ به کاخ سفید و تشدید سیاست‌های حمایتی او واکنش نشان داده‌اند.

اکنون در سال 2025 و در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، ترامپ بار دیگر وعده داده است که چین را به‌دلیل «رفتارهای غیرمنصفانه در تجارت جهانی» تحت فشار قرار خواهد داد. تهدید اخیر او به وضع تعرفه 100 درصدی بر کالای چینی عملاً به‌منزله آغاز دور جدیدی از همان جنگ تجاری توصیف می‌شود.

این اقدام علاوه بر ابعاد اقتصادی، پیامدهای ژئوپلیتیکی نیز دارد. چین طی سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های عظیمی در مسیر ابتکار «کمربند و جاده» انجام داده و نفوذ اقتصادی خود را در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین افزایش داده است. تحلیل‌گران اقتصادی بر این باورند که بازگشت جنگ تعرفه‌ای می‌تواند هم‌زمان رشد تجارت جهانی را کاهش، قیمت کالاهای مصرفی را در آمریکا افزایش، و فشارهای تورمی را تشدید کند.

در عین حال، احتمال واکنش تلافی‌جویانه پکن - از جمله محدودیت بر صادرات عناصر نادر خاکی و مواد خام حیاتی برای صنایع پیشرفته - سبب نگرانی فعالان صنعتی و مالی در سطح بین‌المللی شده است. بازارهای مالی در هفته‌های آینده، بیش از هر زمان دیگر، متأثر از مسیر روابط دوجانبه واشنگتن و پکن خواهند بود.