بازخوانی ماجرای مک‌فارلین؛ تأمین سلاح در برابر آزادی گروگان‌ها

به گزارش خبرنگار فرهنگی تسنیم، کتاب قمار نوشته سید محمدمهدی دزفولی، رمزگشایی از پرونده ایران کنترا؛ مذاکرات تاریخی و فراموش شده ایران و آمریکا در میانه جنگ تحمیلی در دهه 60 است. روز هفتم خرداد مصادف است با روزی که این مذاکرات با شکست مواجه شد و به همین مناسبت نگاهی به این کتاب مستند داریم.

37 سال پیش در چنین روزهایی سفر محرمانه رابرت مک‌فارلین، مشاور امنیت ملی رونالد ریگان به تهران صورت گرفت. سفری که بعدها جز رسوایی برای آمریکایی‌ها دستاوردی نداشت.

ماجرای سفر مخفیانه آمریکایی‌ها به ایران با کلت و کیک

این سفر در چهارم خرداد 1365 انجام شد و چنانکه در خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی آمده، تیم آمریکایی با پاسپورت ایرلندی آمدند و یک چهارم قطعات موشک هاگ درخواستی و برای مقامات ایران کلت و کیک هدیه آوردند. به نوشته هاشمی «قرار شد هدیه را نپذیریم و ملاقات ندهیم و مذاکره را در سطح دکتر هادی و دکتر روحانی و مهدی‌نژاد [وردی‌نژاد] مخفی نگهداریم و [مذاکرات] محدود به مسأله گروگان‌های آمریکایی در لبنان و دادن قطعات هاگ و چند قلم دیگر اسلحه [باشد]. آن‌ها بیشتر خواهان مذاکره در مسائل کلی و سیاسی‌اند.» (4 خرداد 65)

فردای آن روز قرار شد محمدعلی هادی نجف‌آبادی، رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس با آن‌ها گفت‌وگو کند. مک‌فارلین احساس اهانت کرد «که چرا مقامات با او حرف نمی‌زنند و چرا هدیه‌اش را نمی‌پذیریم و می‌گوید اگر من برای خرید پوست گربه به روسیه بروم، گورباچف در روز دو بار با من ملاقات می‌کند. قرار شد به آن‌ها بگویند به خاطر تخلف‌ها و بدقولی‌هایشان اعتماد به آن‌ها نیست و تا عملاً جلب اعتماد نکنند، مذاکره رسمی ممکن نیست؛ این نظر سران قوا است.» (هاشمی رفسنجانی)

روز هفتم خرداد مذاکره با آمریکایی‌ها به بن‌بست رسید و آن‌ها ایران را ترک کردند. هاشمی سه روز بعد به امام پیشنهاد می‌دهد «برای جلوگیری از پخش خبر توسط آن‌ها به گونه‌ای که ما را در موضع دفاعی قرار دهند، خودمان خبر آمدن آن‌ها را ابتدا پخش کنیم» اما امام موافقت نکرد.

هفته‌نامه لبنانی «الشراع» در آبان‌ماه خبر را افشا می‌کند و همین موضوع در 11 آبان حاج احمد خمینی را نگران می‌کند و به هاشمی پیشنهاد می‌دهد که آن را «به گونه واقعی که برای ما پیروزی است و برای آمریکایی‌ها خفت و شکست مطرح کنیم، پیش از آنکه دشمنان سوءاستفاده کنند.» هاشمی در سخنرانی خود در 13 آبان 1365 در سالگرد تسخیر سفارت آمریکا جزئیات این سفر را به طور رسمی اعلام می‌کند که به نوشته او مثل بمب در دنیا منفجر شد.

سید محمدمهدی دزفولی در کتاب «قمار»، به‌صورت مشروح و با مستندات فراوان به ماجرای مک‌فارلین می‌پردازد، که با توجه به انگشت‌شمار بودن تعداد کتاب درباره این موضوع، بسیار قابل اتکاست.

کتاب «قمار» در 416 صفحه از سوی انتشارات شهید کاظمی روانه بازار نشر شده است. علاقه‌مندان برای مشاهده و تهیه این کتاب می‌توانند با ورود به سامانه من و کتاب manvaketab.com و همچنین از طریق ارسال نام کتاب به سامانه پیام کوتاه 3000141441 کتاب را تهیه کنند.