بازخوانی نقش دلاوران دیار سبلان در روزهای حماسه و ایثار
اردبیل امسال با فرا رسیدن سی و یکم شهریور ماه، وارد چهل سالگی روزهای طلایی ایثار و مقاومت دفاع مقدس می‌شویم؛ روزهایی که هیچ زمان از ذهن و دل این ملت نخواهد رفت.
اردبیل امسال با فرا رسیدن سی و یکم شهریور ماه، وارد چهل سالگی روزهای طلایی ایثار و مقاومت دفاع مقدس می‌شویم؛ روزهایی که هیچ زمان از ذهن و دل این ملت نخواهد رفت.
خبرگزاری مهر _ گروه استان‌ها، خدیجه سلمانی: امسال با فرا رسیدن سی و یکم شهریور ماه، وارد چهل سالگی روزهای طلایی ایثار و مقاومت دفاع مقدس می‌شویم روزهایی که هیچ زمان از ذهن و دل این ملت نخواهد رفت چرا که با وقوع آن هزاران هزار شهید و جانباز و آزاده جانشان را در طبق اخلاص گذاشتند و از این مرز و بوم شجاعانه دفاع کردند. حال با گذشت چهل سال، در تحقق آرمان‌های مقدس رزمندگان این هشت سال جنگ نابرابر که از طولانی‌ترین جنگ‌های سده اخیر بود، چه میزان موفق بوده ایم و در ترویج فرهنگ عظیم دفاع مقدس چه گام‌های مؤثری برداشته شده است؟
زمانی که جنگ تحمیلی آغاز شد مردم اردبیل به سبب رسالتی که داشت با تشکیل گروه‌های مختلف جهادی با اعزام نیرو به جبهه‌ها و انجام فعالیت‌های پشت جبهه تکلیف خود را در دفاع از میهن اسلامی خود ادا کردند.
حضور جوانان دیار سبلان در قالب گروه‌های فداییان اسلام در جریان فتح خرمشهر، عضویت در ستاد جنگ‌های نامنظم و با پیوستن به لشکر محمد رسول الله (ص) در تهران با هدف حضور منسجم در جبهه‌ها و سپس با تشکیل تیپ مستقل عاشورا در استان آذربایجان شرقی در قالب گردان‌های حضرت ابوالفضل عباس (ع)، علی اصغر (ع) و قاسم (ع) و تیپ مستقل قائم، مردم اردبیل نقش پررنگی در هشت سال دفاع مقدس ایفا کردند و حماسه‌های بی نظیری آفریدند.
حماسه آفرینی بی بدیل مردم اردبیل در دفاع مقدس
نام فرماندهان شهید این خطه که تعدادشان به بیش از 30 نفر می‌رسد. هنوز هم به رگ‌های همرزمان و هم استانی‌های خود جانی تازه می بخشد و تقدیم بیش از سه هزار و 400 شهید، 9 هزار جانباز و 700 آزاده گواه صادقی بر برگ زرین حماسه آفرینی‌های مردم اردبیل در هشت سال دفاع مقدس است.
اکنون با گذشت چهل سال از این دوران، در برابر مقاومت دلیرانه مردم این سرزمین چه کارهای انجام داده ایم؟
مسئولان فرهنگی و دستگاه‌های ذی ربطی که به عنوان متولیان ترویج فرهنگ عظیم دفاع مقدس و ایثار و شهادت در استان اردبیل فعالیت می‌کنند در پاسخ به این سوال، عملکردهای متنوع و پر زرق و برقی را ارائه می‌دهند.
به عنوان نمونه علی واحد مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان اردبیل می‌گوید: از شروع حماسه دفاع مقدس، نقش رزمندگان و شهدای استان روز به روز برای مردم تبیین شده و مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد.
وی ایجاد مرکز فرهنگی و موزه دفاع مقدس، تدوین نقش رزمندگان استان در دفاع مقدس، دانشنامه و دایره المعارف دفاع مقدس و جمع آوری ده‌ها هزار برگه سند و تصویر از رزمندگان دفاع مقدس استان و چاپ سالانه 50 عنوان کتاب و ثبت و ضبط خاطرات ایثارگران و والدین شهدا را از جمله اقداماتشان عنوان می‌کند.
در برابر این پاسخ، این سوال پیش می‌آید: این تحلیل و بررسی‌ها در کدام کتب و یا مجموعه مقالات گرد آمده و به چند زبان ترجمه شده است، این دانشنامه و دایره المعارف در کدام کتابخانه های استان و ایران قابل دسترسی است؟ در این استان چند المان ماندگار در این باره وجود دارد و شهدای اردبیل را دورتر نه همین ایران خودمان چند نفر می‌شناسند؟
به عقیده خیلی از رزمندگان پیشکسوت استان اردبیل با توجه به سهمی که رزمندگان اردبیلی در دوران دفاع مقدس داشتند، برای معرفی آنان کاری که باید صورت نگرفته است و شهدای ما را کمتر کسی در ایران می‌شناسد و خواستار توجه بیش از بیش مسئولان به این امر هستند.
علیرضا حسن زاده مدیر مرکز حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس سپاه حضرت عباس (ع) استان اردبیل یکی از دلایل این امر را در برگزار نشدن کنگره ملی دفاع مقدس استان اردبیل می‌داند و می‌گوید: به دلیل عدم حمایت مسئولان ارشد استان و عدم برگزاری جلسات مهم تاکنون به دست فراموشی سپرده شده است.
ترویج فرهنگ دفاع مقدس اعتبار زیادی می‌خواهد
وی با بیان اینکه در روزهای اخیر دبیر جدید برای کنگره از سوی سپاه معرفی شده است، می‌گوید: کنگره یک حرکت عظیمی از طرف تمام نهادهای مردمی و دستگاه‌های متولی در زمینه شناساندن و تولید آثار ماندگار از هشت سال دفاع مقدس است و سبب شناساندن نقش اردبیل و رزمندگانش در طول این دوره می‌شود.
حسن زاده خروج از موازی کاری نهادهای فرهنگی و نظامی در بحث ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و مشخص بودن نقش تمام بخش‌ها و تخصیص اعتبار لازم با هزینه کرد معین را از برکات برگزار شدن کنگره ملی دفاع مقدس عنوان می‌کند.
سایر مسئولان امر نیز برگزار شدن این کنگره را راه چاره در برابر اقدامات انجام یافته می‌دانند، اما اینکه کی و چند سال دیگر این اتفاق می‌افتد نظری ندارند.
اکنون از بین 6 هزار و 459 والدین شهید در استان اردبیل، یک هزار و 880 هزار نفر در قید حیات هستند و مابقی به رحمت خدا رفته اند، که به گفته مسئولان بنیاد شهید و امور ایثارگران در سال‌ها اخیر خیلی‌ها به علت کهولت سنی این دنیا را ترک می‌کنند. هر سال به تعداد فوت شدگانش سایر ایثارگران ما نیز افزوده می‌شود. با توجه به این آمار باز این سوال پیش می‌آید مواد خام کنگره را از کجا باید تأمین کرد؟ مگر نه اینکه مستند زندگی شهدا را از زبان خانواده‌هایشان تهیه می‌کنیم. رزمندگان ما تا کی باید بنشینند تا کسی خاطراتشان را ثبت و ضبط کند، آیا ایثارگر و رزمنده ای که چهل سال است در گیر و دار مشکلات اقتصادی و زندگی روزمره دست و پنجه نرم می‌کند، چقدر ذهنش آماده خاطره گویی است؟ پاسخ این همه فرصت سوزی را چه کسی خواهد داد؟
نیازمند بودجه هستیم
با این وجود یاسر شاهی مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اردبیل وضیعت استان اردبیل را در جهت ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و درس‌های هشت سال دفاع مقدس مناسب ارزیابی می‌کند و می‌گوید: تولید فیلم‌ها و کتب متعدد، همایش و یادواره‌های مختلف برای شهدا با کمک دستگاه‌های اجرایی و فرهنگی گویای این مطلب است که عملکرد استان اردبیل در این خصوص قابل قبول است.
به عقیده وی تصمیم گیران باید در حوزه ایثار و شهادت بودجه خوبی را تخصیص دهند تا بتوانیم به هدف غایی مان که همان ماندگاری فرهنگ دفاع مقدس و انتقال آن به نسل آینده است، برسیم.
رجبی رئیس حوزه هنری استان اردبیل نیز بزرگترین مانع در ترویج فرهنگ دفاع مقدس را کمبود اعتبار عنوان می‌کند و می‌گوید: با توجه به میزان حضور اردبیل در دوران دفاع مقدس و اینکه فاقد لشکر مستقل نظامی بود، در مقایسه با سایر استان‌هایی که به طور مستقیم درگیر جنگ تحمیلی بودند و یا دارای لشکر مستقل بودند، اردبیل در امر تولید کتاب و تربیت نویسنده در خاطره نویسی بسیار مطلوب عمل کرده است با این وجود این کارها در برابر آن همه ایثار و جانفشانی رزمندگان اسلام همچون قطره‌ای در یک اقیانوس بزرگ است.
بنا به آمار ارائه شده از سوی مسئولان مربوطه، بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اردبیل تاکنون 43 عنوان کتاب، حوزه هنری استان اردبیل 31 عنوان جلد، اداره حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس استان 200 عنوان و سپاه استان 130 عنوان کتاب در حوزه دفاع مقدس نشر و چاپ کرده است.
در کنار این کتاب‌ها تعدادی فیلم‌های کوتاه و بلند و آلبوم‌های صوتی رزمندگان و شهدای استان نیز توسط این ارگان‌ها تولید شده است که کار هر کدام انگشت شمار است.
اگر کار هنرمندان عرصه تئاتر و طراحی و نقاشی و اینفوگرافی و عکس و رشته‌های دیگر چون موسیقی و شعر را که به صورت خودجوش برای دلاورمردان سرزمین خود اثر خلق می‌کنند در کنار تولید کتاب بیاوریم، باید گفت در استان اردبیل حمایت لازم از این همه پتانسیل صورت نمی‌گیرد.
کیفیت کتاب‌های تولیدی دفاع مقدس در اردبیل کم است
در سال‌های اخیر اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس با جذب نویسندگان نو قلم به طور متوسط در سال 50 عنوان کتاب تولید می‌کند، اما این کتاب‌ها چند جلد منتشر و کجاها به فروش می‌رسد و چقدر مخاطب دارد آماری در دست نیست آنچه واضح است، این است که به گفته برخی خوانندگان کتاب‌های تولیدی از کیفیت لازم برخوردار نیستند و دستگاه متولی تمرکز خود را روی کمیت گذاشته است.
مخاطبانی چون مرتضی علیزاده دانشجوی رشته ادبیات دانشگاه محقق اردبیلی می‌گوید: پروژه‌ای در مورد دفاع مقدس در دستم بود که از اردبیل کتاب جامعی به غیر از مجموعه وصایای شهدای اردبیل تولیدی بنیاد شهید پیدا نکردم، ما در ثبت خاطرات رزمندگان و شهدا ضعیف عمل کرده ایم از یک شهید سه جلد کتاب تهیه شده ولی از یک شهید که فرمانده شاخصی هم هست هیچ سند یا نوشته‌ای وجود ندارد.
به گفته وی چرا در استان‌های دیگر کتاب‌هایی به دستمان می‌رسد که به چاپ‌های بیش از بیست رسیده ولی کتاب‌های تولیدی در اردبیل از چاپ اول جلوتر نرفته است او خواستار این جواب این پرسش است اگر اعتباری برای تولید کتاب نیست چرا آن استان‌ها پول خوبی در این خصوص هزینه کرده اند ولی استان اردبیل نه؟ چرا ما با داشتن این همه نویسنده زبده آثارشان به کل کشور معرفی نشده است.
حسن زاده مدیر مرکز حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس سپاه حضرت عباس (ع) استان نیز می‌گوید: نوآوری در آثار تولیدی ما کم است آن هم به دلیل برگزار نشدن کنگره دفاع مقدس در موعد مقرر است، از آنجا که تولید کتاب و فیلم از جمله کارهای ضروری برای برگزاری این کنگره می‌باشد و فرصتی هم نداریم همه تلاش می‌کنیم هر چه زودتر به آن سطح لازم برسیم.
به گفته این مسئول در سال 1400 استان‌هایی هستند که دومین کنگره خود را برگزار خواهند کرد ولی اردبیل اندر خم یک کوچه است و هر بار آماده سازی و نو سازی جدیدی را می‌طلبد.
مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران یکی از راه‌های خروج از بن بست برگزاری کنگره ملی دفاع مقدس و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه را همکاری جهاد گونه اصحاب شهدا و پیشکسوتان دفاع مقدس با خاطره گویی و ثبت آثارشان می‌داند.
شاهی می‌گوید: برای اینکه هشت سال دفاع مقدس را ملی و جهانی کنیم باید تمام طبقات وارد عرصه شوند و برنامه‌های فرهنگی و ترویجی را مردمی محور کنیم، تشکل‌های مردم نهاد، کانون‌ها، محیط‌های دانشگاهی و مدارس و فضاهای مجازی باید پای کار بیایند و در ماندگاری کارها تلاش کنند.
برگزاری کنگره دفاع مقدس اردبیل اندر خم یک کوچه است
حسن زاده نیز ایجاد خلاقیت و نوآوری در تولید آثار و برنامه‌های فرهنگی چون یادواره‌های شهدا و عدم موازی کاری متولیان را از راه‌های ماندگاری فرهنگ غنی دفاع مقدس عنوان می‌کند و می‌گوید: جهت ایجاد نوآوری و مردمی کردن هر سال در مقابل منزل هر شهیدی یادواره شهدا با عنوان " آبروی کوچه‌ها افتخار محله‌ها" برگزار می‌شد و با استقبال خوبی مواجه بود ولی متأسفانه دو سال است که به دلیل کمبود اعتبار این یادواره‌ها برگزار نمی‌شود.
اعزام گروه‌های راهیان نور، پرورش راوی، تربیت پیام آوران ایثار، فعالیت تشکل‌هایی چون معتمدین معین، استفاده از ظرفیت حسینیه‌های شهدا در سطح روستاها و شهرها، وجود پایگاه‌های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و برگزاری شب‌های خاطره گویی و شعر خوانی، تولید نشریات و ایجاد سایت‌های داخلی ویژه دفاع مقدس هر چند به صورت محدود و دیدار از خانواده‌های گرانقدر شهدا و ایثارگران از دیگر برنامه‌های این استان در طول چهل سال از دوران دفاع مقدس است.
گفتگو با متولیان امر نشان می‌دهد از عملکرد استان اردبیل در حوزه ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و دفاع مقدس راضی و قانع هستند چرا که دوران دفاع مقدس یک حقیقت بزرگ و گنجی دست نیافتنی است و هر چه قدر تلاش شود باز هم حق مطلب ادا نمی‌شود. گفته می‌شود همه ما به داشتن این گنج افتخار می‌کنیم دیگران برای اینکه خود را مطرح کنند افسانه می‌سازند ولی ما تاریخی داریم که واقعی است و برای ماندگاری این تاریخ باید با تمام وجود همت کنیم تا به خوبی در اختیار آیندگان قرار گیرد و با ایجاد نوآوری و جذب اعتبارهای لازم و با حمایت از تلاشگران این عرصه حداقل به آرمان‌های شهیدان گرانقدر نزدیک شده و از فراموشی آن جلوگیری کنیم. به هر حال این آیندگان هستند که کار ما را قضاوت خواهند کرد.