بررسی ابعاد حقوق بشری جنگ غزه در سازمان دفاع از قربانیان خشونت

به گزارش روابط عمومی سازمان دفاع از قربانیان خشونت در ابتدای این نشست که به مناسبت روز جهانی حقوق بشر و با همکاری سازمان دفاع از قربانیان خشونت، معاونت حقوق بشر و امور بین الملل و میز تشکل های مردم نهاد وزارت دادگستری برگزار شد، مهدی محبی راد مدیرعامل سازمان دفاع از قربانیان خشونت در سخنانی ضمن گرامیداشت روز جهانی حقوق بشر بر اهمیت پرداختن به موضوع غزه به عنوان بزرگترین موضوع حقوق بشری کنونی جهان تاکید کرد.

*علی رضا دیهیم در ادامه این نشست دکتر علیرضا دیهیم، استاد حقوق بین‌الملل و رییس هیات مدیره سازمان دفاع از قربانیان خشونت، به عنوان اولین سخنران این نشست گفت: از آنجایی که موضوع حقوق کودکان در غزه در چارچوب یک منازعه مسلحانه صورت گرفته است بنابراین طرح این که چگونه حقوق کودکان در این صحنه مورد نقض قرار گرفته در چارچوب دو شاخه از حقوق بینالملل مورد بحث قرار میگیرد نخست حقوق بشر و دوم حقوق بشردوستانه بین المللی.

وی یادآور شد: منازعات مسلحانه ممکن است در دو وضعیت یا سه وضعیت رخ دهد؛ این که آیا این منازعه در وضعیت منازعات بین‌المللی است و یا در وضعیت منازعات غیر بین‌المللی است و جنبه بینالمللی از این نظر اهمیت دارد که اسناد آن با وضعیت دوم متفاوت است.

استاد حقوق بین‌الملل با اشاره به اینکه مورد حقوق بشردوستانه بین‌المللی به وضعیت مخاصمات بین‌المللی مربوط است، بیان کرد: این مورد یک ماهیت کیفری و جزایی دارد؛ اعم از اینکه بررسی جزایی از سوی دولت‌ها و یا از سوی نهاد‌های کیفری بین المللی صورت گیرد.

وی افزود: با این مقدمه باید به مستندات و منابع توجه کرد که یکی از این منابع کنوانسیون چهارگانه ژنو و دیگری پروتکل الحاقی است و مهمترین مستند کنوانسیون ژنو است که سه پروتکل دارد و پروتکل‌های اول و دوم آن مهم است.

دیهیم با اشاره به اینکه اسناد دیگری هم وجود دارد، تصریح کرد: اما مهمترین اسناد مربوط به اسناد معاهداتی هستند و مهمترین آنها اساسنامه رم مربوط به دیوان کیفری بینالمللی در سال 1998 است.

وی یادآور شد: ماده سه کنوانسیون‌های ژنو می‌گوید که در همه موارد منازعات، حقوق گروه‌های مورد حمایت باید رعایت شود، باید در همه احوال بدون تبعیض ناروایی با آنها رفتار شود.

دیهیم تاکید کرد: کنوانسیون چهارم در ماده 50 خود می‌گوید که دولت اشغال کننده با معاضدت مقامهای ملی و محلی در هیچ وضعی نمی‌تواند به تغییر وضع کودکان مبادرت کند.

وی با اشاره به اینکه در مورد کودکان حمایت خاص مطرح است، یادآور شد: در واقع یکی از مصادیق حمایت خاص حقوق کودکان است و از نظر حقوق بین‌الملل منظور از کودک، افراد زیر هجده سال است.

استاد حقوق بین‌الملل با اشاره به اینکه ماده 77 می‌گوید که کودکان باید مورد احترام خاص قرار گیرند و از هر حمله‌ای مصون باشند، بیان کرد: شکایتی که آفریقای جنوبی در دیوان دادگستری بینالمللی تنظیم کرد بار اول گفت دیوان باید حکمی درباره وضعیت بد کودکان غزه صادر کند و دیوان حکم صادر کرد که باید به کشتار غیرنظامیان و کودکان پایان داده شود.

دیهیم تصریح کرد: اساسنامه رم به‌خوبی این جنایت‌ها را تشریح می‌کند که این جنایات تنها علیه کودکان و غیرنظامیان غزه نیست بلکه علیه تمامی جامعه بشریت است و تنها در شش ماه حدود 14 هزار کودک را در غزه به شهادت رسانده‌اند.

استاد حقوق بین‌الملل عنوان کرد: ماده 60 میگوید اگر خسارات یک حمله تصادفی به غیرنظامیان بیشتر از مزیت نظامی حمله باشد این جنایت جنگی است.

وی اظهار کرد: برنامه توسعه سازمان ملل می‌گوید که کشتن هزاران نفر، تخریب زیرساخت‌ها و... می‌تواند به یک بحران توسعه‌ای و به خطر افتادن نسل‌های آینده ملت فلسطین شود.

دیهیم بیان کرد: شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل در پنج منطقه جهان کمیسیون تشکیل داده و این کمیسیون‌ها نهاد‌های سازمان ملل هستند؛ این شورا می‌گوید برآورد شده که در ماه‌های نخست تعداد افراد رانده شده در غزه یک میلیون و 74 هزار نفر بوده است.

وی با یادآوری اینکه جمعیت فلسطین پیش از این تحولات جزو فقیران منطقه تلقی می‌شده تصریح کرد: اکنون جنگ غزه باعث شده از جمعیت فلسطین تعداد فقیران به بیش از سه میلیون نفر یعنی شصت درصد از جمعیت تمامی فلسطین افزایش یابد.

*علی پژهان دکتر علی پژهان، جمعیت‌شناس و معاون دفتر حقوق بشر و پیگیری حقوق شهروندی، سخنران بعدی این نشست به موضوع جمعیتشناسی غزه پرداخت و نگاهی آماری به این موضوع کرد.

وی با بیان اینکه مسئله جمعیت مهمترین متغیر حقوق بشر است، گفت: جمعیت از نظر امنیتی مقوله مهمی است و روند جمعیتی و باروری قطعا به نفع رژیم صهیونیستی نیست و با همین روند قرار است بحرانی برای این رژیم روی دهد.

پژهان یادآور شد: در غزه 47 درصد از جمعیت زیر هجده سال است و در آینده یک جوانی جمعیت برای آن وجود دارد و علاوه بر این دوسوم جمعیت فلسطین پناهنده هستند

وی افزود: جنایات رژیم صهیونستی در منطقه از جمله جنایات جنگی، جنایت علیه بشریت، پاکسازی قومی، تبعیض نژادی و نسل کشی این رژیم علیه مردم بی دفاع فلسطین، تاکید کرد که رژیم صهیونیستی به عنوان فرزند نامشروع غرب از هر گونه

وی همچنین با ارائه آمارهایی از تعداد شهدا و قربانیان عنوان کردکه جنایات صهیونیستی تا حدی بوده که رسانه‌های جهان تنها قادر بودند بخش ناچیزی از آن را گزارش دهند و انبوه دیگری از این جنایات در سینه ملت فلسطین و در حافظه تاریخی زنان و مردان و کودکان آنها ذخیره شده است.

وی با تاکید بر اینکه از نظر آینده جمعیت، اراضی اشغالی وضع خوبی نخواهد داشت، بیان کرد: این متغیری است که اسرائیل همواره از آن هراس دارد.

پژهان گفت: ی غزه شهدا 44 هزار نفر هستند که هفده هزار نفر از آنها کودک هستند، هفتاد درصد از قربانیان زنان و کودکان هستند و تحولات جاری در غزه و لبنان یک بی‌شرمی و بی‌عدالتی تمام عیار است.

وی در ادامه به تاریخ جنایت‌های رژیم صهیونیستی و جنایت‌های مانند صبرا و شتیلا پرداخت که موجب شهادت بسیاری از فلسطینیان شده است.

این پژوهشگر اظهار کرد: تعداد آوارگان فلسطینی به دو میلیون چهارصد هزار نفر رسیده است.

پژهان یادآور شد: تا به امروز در سالیات اخیر 98 هزار شهید در فلسطین داریم که عدد کمی نیست و عملا جهان باید بیدار شده باشد؛ حتی رسانه‌های حامی رژیم صهیونیستی به این موضوع پرداختند.

این پژوهشگر حوزه جمعیت تصریح کرد: وقتی ابعاد حقوق بشر‌ی را مطالعه می‌کنیم، در اصل جمعیت را بررسی می‌کنیم و جمعیت یک متغیر مهم است و رژیم صهیونیستی دست به چنین جنایتی زد تا این توازن را به هم بزند.

*محمود عباسی در ادامه این نشست دکتر محمود عباسی رییس اندیشکده بین المللی کرامت انسانی و نایب رییس انجمن علمی حقوق کودک ایران و عضو هیات علم دانشگاه شهید بهشتی در سخنان خود به نقض سیستماتیک حقوق کوک در غزه و مسئولیت بین المللی ناشی از آن اشاره کرد.

وی گفت: روز جهانی حقوق بشر را گرامی می‌داریم و در زمانی زندگی می‌کنیم که با این فجایع باید به فعالان حقوق بشر تسلیت بگوییم.

وی افزود: پاکسازی نژادی سیستماتیک فلسطینی ها از سوی رژیم نامشروع و متجاوز صهیونی بین سال های 1947 تا 1949 که طبق برخی گزارش ها در این باره، منجر به این شد که نیروهای رژیم صهیونی بیش از 78 درصد از سرزمین های تاریخی فلسطین را تصرف نموده، نزدیک به 530 روستا و شهر را پاکسازی نژادی و ویران کرده و حدود 15 هزار فلسطینی را در طی سلسله جنایات گسترده از جمله در بیش از 70 مورد قتل عام گسترده، به شهادت برسانند. میلیون ها فلسطینی نیز یا در داخل سرزمین های این کشور آواره شده اند یا مجبور به فرار به کشورهای همسایه و ایجاد کمپ های آوارگان فلسطینی در آن کشورها گردیده اند. عباسی اشاره کرد: طبق قوانین بین‌المللی، آوارگان حق بازگشت به سرزمین و خانه‌های خود را دارند. بسیاری از فلسطینی‌ها هنوز با این امید زنده اند که شاید روزی بتوانند راهی شهر و دیار خود در مناطق تحت اشغال رژیم صهیونیستی شوند. بحران آوارگان فلسطین، به عنوان قدیمی‌ترین بحران آوارگی در جهان شناخته می شود که در سایه زیاده خواهی صهیونیست ها، اهمال نهادهای بین المللی و حمایت های دولت های غربی، هنوز هیچ راه‌حلی برای آن ایجاد نشده است.

نایب رییس انجمن علمی حقوق کودک ایران تاکید کرد: نقض فاحش حقوق کودک در نوار غزه به مثابه بحرانی عمیق و مداوم و پرتگاهی برای دستاوردهای حقوق بشری، دیدگان جامعه بین‌المللی و نهادهای حقوق بشری را حیرت زده کرده است. کودکان در این منطقه با کشتار وسیع، خشونت‌های مکرر، محرومیت از حقوق اساسی، از دست دادن دسترسی به آموزش و خدمات بهداشتی، و تجربه‌های ویرانگر روانی و جسمانی روبه‌رو هستند.

وی افزود: هجوم وحشیانه اسرائیل به نوار غزه طی یکسال اخیر منجر به پایمال شدن حق بر حیات بیش از بیست هزار کودک گردیده؛ بنای حقوق کودک را که دسترنج دهه ها تلاش و خون دل اندیشمندان و کنشگران این حوزه است به لرزه انداخته و وضعیت بغرنجی را مقابل دیدگان ناباور جهانیان رقم زده است. صدها هزار کودک نیز در معرض ترکش های جنگ، به واسطه مجروح شدن و کمبودهای دارویی، غذایی و اقلام بهداشتی در شرایط اسفناکی به سر می برند و حق بر سلامت و حق بر حیات آن ها در معرض تهدید و نقض مکرر قرار دارد. در چنین وضعیتی که کودکان برای نفس کشیدن تقلا می کنند، دیگر ابعاد حقوق کودک نظیر حق بر آموزش، حق بر رفاه، حق بر امنیت و محافظت، حق بر بازی و حق بر شادی در نازلترین وضعیت خود قرار دارند.

رییس اندیشکده بین المللی کرامت انسانی تصریح کرد: کنوانسیون حقوق کودک (CRC) مصوب 1989، به مثابه جامع‌ترین سند بین‌المللی درباره حقوق کودکان علاوه بر اینکه ابعاد مختلف حقوق کودکان را مورد تأکید قرار داده و الزاماتی را در مقیاس بین المللی برای دولت ها ایجاد کرده، در برخی مواد (مواد 38 و 39) به صراحت حمایت از کودکان در شرایط جنگی و مخاصمات مسلحانه را مورد توجه قرار داده و تضمین حمایت و مراقبت از کودکانی که به علت مخاصمات مسلحانه در معرض آسیب قرار می گیرند و همچنین لزوم انجام اقدامات لازم برای بهبود سلامت جسمی و روانی و اجتماعی کودکان آسیب‌دیده از جنگ را مورد تأکید قرار داده است. در ادامه این مراسم دکتر محمود رضا گلشن پژوه نایب رییس هیات مدیره سازمان دفاع از قربانیان خشونت در سخنان خود به بر ظرفیت‌های شورای حقوق بشر در خصوص بررسی موارد نقض حقوق بشر اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی پرداخت. * گلشن‌پژوه در ادامه گلشن‌پژوه، نایب‌رئیس سازمان دفاع از حقوق قربانیان خشونت، به موضوع اقدام‌های سازوکار‌های بین‌المللی در رسیدگی به وضعیت حقوق بشر در غزه پرداخت.

وی آماری به شرح زیر در زمینه نظارت بر جنایت‌های رژیم صهیونیستی ارائه کرد: در زمینه گزارشگری ویژه از سال 1993 تاکنون 7 گزارشگر تعیین شدهاند تا موارد نقض حقوق بشر را در فلسطین بررسی کنند و گزارشگر کنونی فرانچیکا آلبانیز است که از 7 اکتبر به بعد گزارش‌های خوبی ارائه کرده است.

از سال 1979 تاکنون ده کمیسیون مستقل تحقیق و هیئت حقیقت یابی درباره رژیم صهیونیستی تعیین شده است؛ برای هیچ کشوری تاکنون این اندازه کمیته تشکیل نشده است.

از سال 2006 تاکنون 36 نشست در شورای حقوق بشر برگزار شده که 9 مورد آن درباره رژیم صهیونیستی بوده که این رقم برای هیچ کشوری سابقه نداشته است.

در زمینه قطعنامه، قطعنامه‌های حقوق بشری ازسوی مجمع عمومی سازمان ملل، شورای حقوق بشر و یا شورای امنیت صادر می‌شوند و از سال 1948 تاکنون در مجمع عمومی سازمان ملل 500 قطعنامه علیه رژیم صهیونیستی صادر شده است، 70 قطعنامه از سال 2007 در شورای حقوق بشر و 80 قطعنامه شورای امنیت و 50 مورد در کمیسیون حقوق بشر.

از سال 2022 تاکنون 64 بیانیه مشترک علیه رژیم صهیونیستی صادر شده که 14 بیانیه مربوط به بعد از 7 اکتبر است.

این حجم از نظارت علیه رژیم صهیونیستی در 76 سال گذشته وجود داشته و نکته مهم حمایت غرب است که موجب شده این اقدام‌های نظارتی راه به جایی نبرد.

از سال 1972 تاکنون آمریکا 53 قطعنامه انتقادی را علیه رژیم صهیونیستی در شورای امنیت وتو کرده است.