پنج‌شنبه 9 فروردین 1403

بررسی سلسله عملیات‌های محدود قدس در دفاع مقدس

خبرگزاری ایسنا مشاهده در مرجع
بررسی سلسله عملیات‌های محدود قدس در دفاع مقدس

نتایج عملیات بدر که حاصل آن فشار سنگین بر ماشین جنگی رژیم بعثی عراق بود، باعث شد دشمن به منظور انتقام از ملت ایران، جنگ شهرها را که از ماه‌ها پیش شروع کرده بود، گسترش و توسعه دهد.

به گزارش ایسنا، همزمان، حضرت امام خمینی در هنگام تحویل سال 1364، این سال را سال «استقامت» نامیدند و به منظور تعیین مشی‌ء آینده جنگ و انقلاب و رفع هرگونه تردید و تزلزل، «از جایگاه والاتر»، به ضرورت ادامه نبرد تأکید فرموده و شعار جنگ جنگ تا پیروزی را (که پرتویی از شعار قرآنی جنگ جنگ تا رفع فتنه از عالم دانسته بودند) مطرح فرمودند.

اهداف عملیات‌ها در فاصله آماده‌سازی ملزومات و مقدمات عملیات گسترده (پس از عملیات بدر)، ضرورت روند فعال نگه داشتن جبهه‌ها قطعی بود و دشمن نباید به حال خود رها می‌شد. با این هدف برخی تحرکات نظامی خودی علیه دشمن بر اساس تدبیر عملیات محدود انجام گرفت تا با استفاده از فرصت به دست آمده، عملیات گسترده والفجر8 به دور از هرگونه شتاب‌زدگی و یا تأثیرگذاری فشارهای سیاسی نظامی خارجی به نحوی مناسب طراحی شود.

بر اساس این تدبیر، نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران سلسله عملیات محدود «ظفر» را نیز طراحی و اجرا کرد که عمدتا تظاهر به تک همراه با اجرای آتش توپخانه بود. مهمترین این عملیات‌ها ظفر 5 در «ارتفاعات توتمان» واقع در منطقه عمومی مریوان و عملیات آفندی شرهانی در منطقه عمومی «شرهانی» بود. همچنین سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پنج عملیات به نام‌های قدس1 تا قدس5 را طی بیش از 50 روز، از 24 خرداد تا 15 مرداد 1364 طراحی و اجرا کرد. از این مجموعه چهار عملیات در منطقه هورالهویزه و یک عملیات در منطقه دهلران اجرا شد.

دلایل انتخاب منطقه با توجه به اینکه عمده‌ترین هدف عملیات بدر قطع جاده استراتژیک بصره العماره بود که به دلایلی دستیابی به آن در این عملیات مقدور نشد، اما در عین حال جایگاه هدف یاد شده در استراتژی جمهوری اسلامی محفوظ بود؛ بنابراین پس از عملیات بدر، از اولین اهداف عملیات‌های محدود نزدیک‌تر شدن به جاده بصره العماره و همچنین دو پاسگاه ابولیله و ابوذکر و نیز ترمیم خط پدافندی در این منطقه بود که عملیات‌های قدس1 و قدس2 با این اهداف طراحی شد.

از سوی دیگر، دشمن پس از عملیات بدر، حساسیت بسیاری به منطقه هور نشان داد. به طوری که پیش‌بینی می‌شد ارتش عراق تلاش وسیعی برای عقب راندن نیروهای خودی از این منطقه انجام دهد، لذا ضرورت تحکیم و تثبیت مواضع به دست آمده طی عملیات خیبر و بدر و نیز اتخاذ موضع تهاجمی در مقابل تعرضات احتمالی دشمن افزون‌تر شد و عملیات‌های قدس4 و قدس5 با این اهداف به اجرا درآمد.

شناسنامه سلسله عملیات‌های قدس 1 تا 5

نام عملیات: قدس 1، رمز: یا محمدرسول الله (ص)، تاریخ عملیات: 64/3/24، منطقه عمومی: میانی: محل نبرد: هور الهویزه، سازمان عمل کننده: سپاه هدف: تصرف پاسگاه‌های دشمن در شمال البیضه (ترابه، ابوذکر، ابولیله و...)

استعداد خودی:5 گردان از لشکر 25 کربلا

استعداد دشمن: 4 گردان و عناصری از تیپ 506 و 114

نتیجه: آزادسازی منطقه‌ای به وسعت 200 کیلومترمربع

تلفات دشمن:200 کشته و 200 زخمی و 5 اسیر

خسارت دشمن: انهدام یک فروند هواپیما، دو فروند هلی‌کوپتر و 12 پاسگاه و...

غنائم: چهارقبضه توپ ضد هوایی، 6 قبضه خمپاره‌انداز، 30 قطعه پل دوبه‌ای و تعداد زیادی سلاح سبک

*****

نام عملیات: قدس 2

رمز: یا محمدرسول الله (ص)،

تاریخ عملیات:64/4/4

منطقه عمومی: میانی، محل نبرد: هور الهویزه.

سازمان عمل کننده: سپاه

هدف: جلوگیری از تک احتمالی، تأمین نقاط آسیب‌پذیر، گرفتن ابتکار عمل در منطقه

استعداد خودی: پنج گردان از لشکر 25 کربلا

استعداد دشمن: تیپ کماندویی عراق

نتیجه: تأمین اهداف عملیات بطور کامل

تلفات دشمن:40 تن کشته و تعدادی زخمی و 11 نفر اسیر

خسارت دشمن: غنائم:

*****

نام عملیات: قدس 3

رمز: یا امام صادق (ع)

تاریخ عملیات: 64/4/19

منطقه عمومی: دهلران، محل نبرد: غرب رودخانه «لیمه»

سازمان عمل کننده: سپاه و هوانیروز

هدف: انهدام و اسارت نیروهای دشمن در تپه 194 و انهدام تجهیزات دشمن

استعداد خودی: لشکر 19 فجر با 3 گردان و یک گروهان مأمور

استعداد دشمن: تیپ 805 از لشکر 14

نتیجه: پاکسازی منطقه‌ای به وسعت 30 کیلومترمربع

تلفات دشمن:700 کشته و مجروح

خسارت دشمن: انهدام 10 انبار مهمات و 6 قبضه توپ 106 و تعدادی خودرو سبک و سنگین

غنائم: مقدار قابل ملاحظه‌ای سلاح سبک و نیمه سنگین

*****

نام عملیات: قدس4

تاریخ عملیات: 64/5/1، منطقه عمومی: هورالهویزه، محل نبرد: «دریاچه ام‌النعاج»،

سازمان عمل کننده: سپاه

هدف: انهدام دشمن آزادسازی بخشی از دریاچه ام‌النعاج گرفتن جای پا از دشمن

استعداد خودی: چهار گردان از تیپ 9 بدر

استعداد دشمن: گردان 5 و عناصری از گردان 2 از تیپ 117

نتیجه: آزادسازی نیمی از دریاچه ام‌النعاج به مساحت 150 کیلومترمربع

تلفات دشمن:80 کشته و بیش از 100 مجروح و 53 اسیر

غنائم: چندین قایق و تعدادی بی‌سیم و سلاحهای سبک و نیمه سنگین

*****

نام عملیات: قدس 5، رمز: یا علی (ع) ادرکنی: تاریخ عملیات: 64/5/15، منطقه عمومی: هورالهویزه: محل نبرد: پاسگاه «الیج»

سازمان عمل کننده: سپاه

هدف: تصرف پاسگاه الیج، نزدیک شدن به البیضه و تامین بیشتر منطقه

استعداد خودی: گردان امام علی (ع) از تیپ 18 الغدیر و نیروهای ویژه غواص

نتیجه: آزادسازی 30 کیلومترمربع در هور

تلفات دشمن:51 کشته و 18 اسیر و تعدادی زخمی

غنائم: تعدادی از انواع خمپاره‌انداز، سلاح ضدهوایی تک لول و بخش قابل ملاحظه‌ای سلاح سبک

نتایج و ارزیابی سلسله عملیات‌های محدود سلسه عملیات قدس نشان دهنده ادامه و استمرار جنگ به هر شکل ممکن بود. این امر گذشته از دستاوردهای نظامی و آسیب‌پذیر کردن و انهدام دشمن، نتایج مهمی به شرح زیر داشت: 1 حفظ روحیه و قدرت رزمندگان اسلام 2 افزایش انسجام یگان‌ها و پرورش کادر و افزودن به تجربیات جنگی آنها. 3 گرم نگه‌داشتن جو جنگ در میان مردم و یگان‌های عملیاتی 4 تضعیف روحیه سربازان دشمن و ایجاد تزلزل در آنان. 5 به ضعف کشانیدن موضع قدرت‌نمایی و مانور دشمن که پس از عملیات بدر با جنگ شهرها در حال افزایش بود. 6 در انفعال قرار دادن دشمن و گرفتن مجال هرگونه پدافند از او. 7 باز پس‌گیری بخشی از اراضی اشغالی و پیشروی در خاک دشمن. 8 نشان دادن توانایی و قابلیت‌های نظامی جمهوری اسلامی برای وارد آوردن فشارهای پی‌درپی به دشمن. 9 فریب دشمن و جلوگیری از هوشیاری آن نسبت به عملیات‌های اصلی و گسترده که در آینده انجام می‌پذیرد مثل والفجر هشت. 10 نزدیک شدن به عمق دشمن در بعضی مناطق و تسلط بر خطوط ارتباطی و عقبه آنها. 11 بهره‌گیری از زمان و مشغول ساختن دشمن، برای طراحی عملیات گسترده و بازسازی و سازماندهی یگان‌ها. 12 کشاندن نیروهای احتیاط دشمن به خطوط پدافندی و فرسایش آنها و نیز جلوگیری از آمادگی آنها برای مقابله با عملیات گسترد خودی. 13 تقویت و پشتیبانی یگان‌های رزمی به وسیله مردم هر منطقه.

بدین ترتیب، سلسله عملیات‌های محدود در تابستان 1364 که بر مبنای فرمان حضرت امام خمینی (ره) برای گرم نگه‌داشتن جبهه‌ها و لزوم جلوگیری از آسودگی دشمن در برخی مناطق با هدف‌های نظامی سیاسی انجام گرفت، به میزان بسیاری مؤثر واقع شد و ابتکار عمل در جبهه خودی و انفعال دشمن همچنان حفظ شد و در سایه این عملیاتها، فرماندهان نظامی توانستند طراحی و آماده سازی یکی از بی‌نظیرترین و موفق‌ترین عملیات‌های هشت سال دفاع مقدس را که همان والفجر 8 و تسخیر «شبه جزیره» فاو بود را اجرا کنند.

انتهای پیام