بودجه فرهنگی دانشگاه ها زیر تیغ انتقاد

متولیان آموزش عالی در حوزه فرهنگ ضمن انتقاد از هزینه کرد بودجه فرهنگی در سایر بخش ها مانند پرداخت حقوق و حوزه رفاهی، خواستار اختصاص ردیف مستقل و شفافیت هزینه کرد بودجه فرهنگی شدند.

به گزارش خبرنگار مهر، در آستانه تصویب لایحه بودجه 1401 و طی دو سه هفته اخیر بارها نسبت به وضعیت بد بودجه فرهنگی دانشگاه ها هشدارهایی داده شد و حتی معاون فرهنگی وزیر علوم آن را «فاجعه بار» توصیف کرد. اگر بخواهیم بررسی اجمالی از وضعیت بودجه فرهنگی دانشگاه ها داشته باشیم باید گفت از آنجا که دانشگاه ها هیات امنایی اداره می شوند، خودشان درباره تقسیم بودجه تصمیم گیری می کنند و به گفته متولیان امور فرهنگی، در این تصمیم گیری ها حوزه فرهنگ مظلوم واقع شده و در بسیاری از موارد مورد بی مهری قرار می گیرند.

از طرفی در سال جاری شاهد اجرایی شدن قانون همسان سازی حقوق در دانشگاه ها بودیم و عدم تخصیص بودجه اجرای این قانون، موجب شد دانشگاه ها به سراغ بودجه های سایر بخش ها برای پرداخت حقوق بروند. امسال کسری بودجه به بخش رفاهی و... هم رسید و باز هم مدیران دست به دامن سایر حوزه ها شدند که همین وضعیت دلخوری و نگرانی متولیان امور فرهنگی دانشگاه ها را به دنبال داشت. در حال حاضر هم دانشگاه ها می گویند با توجه به ماه های پایانی سال، دیگر پولی در حوزه فرهنگ نمانده و حتی برای برگزاری مراسم های مناسبتی خود با مشکل رو به رو شده اند!

یکی دیگر از موضوعات قابل ذکر در این حوزه، این است که برخی دانشگاه ها برای کاهش هزینه ها، معاونت فرهنگی و دانشجویی را با یکدیگر ادغام کرده اند که در همین رابطه وزارت علوم پیشنهاد کرده است شورای عالی انقلاب فرهنگی به این موضوع ورود کند و آیین‌نامه جامع مدیریت دانشگاه‌ها را مورد بازنگری قرار بدهد.

متولیان این حوزه تاکید دارند برای جلوگیری از این روند خسارت بار، تخصیص اعتبار فرهنگی باید به طور دقیق، مستقل و تخصصی پایش شده در نظر گرفته شود تا در حوزه‌های دیگر قابل مصرف نباشد. در همین راستا وزارت علوم مشخصا خواهان اختصاص ردیف مستقل برای بودجه فرهنگی است چرا که بر این باور هستند باید ردیف بودجه فرهنگی جدا شود تا مبادا کسانی به صورت مستقل و بدون توجه به ضرورت های فرهنگی کشور و دانشگاه، تصمیماتی را بگیرند که منجر به تبعات فرهنگی زیان آور در کشور شود.

در رابطه با وضعیت بودجه فرهنگی با معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم بیشتر صحبت کردیم و نظرات معاونان فرهنگی دانشگاه‌های بزرگ کشور را در این رابطه جویا شدیم که مشروح این گفتگوها در زیر آمده است:

عبدالحسین کلانتری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن انتقاد از مستقل نبودن بودجه فرهنگی از سایر بودجه ها گفت: یک رویه غلطی شکل گرفته و آن این است که بودجه های فرهنگی در حوزه وزارت علوم با سایر بودجه ها و ردیف های بودجه ای به نوعی ترکیب شده و بعضا دانشگاه ها گزارش داده اند که بودجه فرهنگ در حوزه های دیگر مثل حوزه رفاهی و دانشجویی هزینه شده و عملا در حوزه های فرهنگی و علمی هزینه نمی شود.

وی افزود: این یک رویه غلط است که از سابق وجود داشته و ظاهرا هچنان ادامه دارد.

دولت و مجلس به موضوع بودجه فرهنگی دانشگاهها ورود کنند

کلانتری خواستار ورود جدی دولت، حمایت مجلس و حتی سیاستگذاری سطح عالی شورای عالی انقلاب فرهنگی به موضوع بودجه فرهنگی شد و گفت: پیشنهاد و خواسته ما این است که ردیف های بودجه های فرهنگی در حوزه وزارت علوم دقیقا مشخص شود و از حیث ساختاری حوزه فرهنگ از دانشجویی جدا شود.

وی در ادامه تصریح کرد: پیشنهاد دیگر ما این است که درصدی از بودجه دانشگاه ها به صورت مشخص به حوزه فرهنگی تخصیص یابد؛ ولو درصد خیلی کم تا کانون ها و تشکل ها با خیال راحت از این ظرفیت ها استفاده کنند.

این مقام مسول وزارت علوم با اشاره به آخرین پیگیری ها گفت: فعلا مذاکرات خود را با نمایندگان مجلس شورای اسلامی، ساختارهای مرتبط در دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی آغاز کردیم و امیدواریم یک همگرایی خوبی در حوزه بودجه های فرهنگی دانشگاهها صورت گیرد.

مذاکرات خود را با نمایندگان مجلس شورای اسلامی، ساختارهای مرتبط در دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی آغاز کردیم و امیدواریم یک همگرایی خوبی در حوزه بودجه های فرهنگی دانشگاهها صورت گیرد

سند اسلامی شدن دانشگاه ها با این اعتبارات محقق نمی شود

معاون فرهنگی وزیر علوم در همین رابطه گفت: دردناک این است که در همین شرایط متاسفانه بوق های تبلیغاتی معاندین به راه افتاده که بودجه فرهنگی چنین و چنان است، اما بخش فرهنگی با کمترین بودجه فعالیت های خود را انجام می‌دهد. سند اسلامی شدن دانشگاه با این وضع اعتبارات محقق شدنی نیست.

کلانتری افزود: تاکنون هیچکس در زمینه کمبود بودجه فرهنگی وزارت علوم صدایش در نیامده بود، با این وجود بنده قول خواهم داد که با یاری خداوند این موضوع را حل خواهیم کرد.

وزارت علوم بودجه فرهنگی را تفکیک کند

در همین رابطه نظر عباس احمدی مدیر کل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران را جویا شدیم؛ او نیز می گوید: خوب است در همین ابتدا که بودجه دستگاه ها در حال تصویب است، وزارت علوم اعلام کند یک، دو یا 5 درصد از بودجه این وزارتخانه مربوط به فعالیت های فرهنگی دانشگاه ها می شود و همه بدانند که از این بودجه نمی توانند در پژوهش، آموزش، امور خوابگاه و تغذیه هزینه کرد و فقط باید صرف فعالیت های فرهنگی شود.

نمی دانیم چند درصد از بودجه دانشگاه به فرهنگ تخصیص می یابد

مدیر کل فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه عدم شفافیت در بودجه فرهنگی وزارت علوم، به دانشگاه ها نیز سرایت کرده است، خاطرنشان کرد: ما واقعا نمی دانیم چند درصد از بودجه مصوب دانشگاه، به حوزه فرهنگی مرتبط است و چند درصد تخصیص می یابد. به طور مثال اگر بودجه دانشگاه تهران 2-3 هزار میلیارد تومان بوده اما 30 درصد آن فقط تخصیص یافته، اعلام شود که از این 30 درصد چه میزان به فرهنگ اختصاص یافته است.

هیچ ابزاری برای پیگیری هزینه کرد بودجه در دانشکده ها نداریم

احمدی با اشاره به وضعیت بودجه فرهنگی دانشکده ها و پردیس ها گفت: در دانشکده ها هم یک بودجه کلی تخصیص می یابد و بعد خود دانشکده بخشی از آن را به حوزه فرهنگ تخصیص می دهد اما اینکه آیا بودجه ای تعلق گرفته یا نه و یا چند درصد تعلق گرفته، برای ما قابل پیگیری نیست و فقط در حد توصیه و یادآوری به رئیس دانشکده اعلام می کنیم که باید بخشی از بودجه را به فرهنگ اختصاص دهید ولی اگر هم این اتفاق رخ ندهد، هیچ ابزاری برای پیگیری بیشتر نداریم.

گلایه دانشجویان از عدم حمایت متولیان فرهنگی

وی در ادامه خاطرنشان کرد: دانشجویان فعال در کانون ها، تشکل ها و انجمن های علمی اغلب این گلایه را دارند که حمایتی از آن ها نمی شود و می گویند هنگام مراجعه به دانشکده ها، با این پاسخ رو به رو می شوند که پول نداریم. البته اینطور نیست که پولی نباشد، اعتبار وجود دارد اما صرف امور دیگری جز فرهنگ می شود.

دانشجویان فعال در کانون ها، تشکل ها و انجمن های علمی اغلب این گلایه را دارند که حمایتی از آن ها نمی شود و می گویند هنگام مراجعه به دانشکده ها، با این پاسخ رو به رو می شوند که پول نداریم

مدیر کل امور فرهنگی و اجتماعی ادامه داد: در حال حاضر من به عنوان مدیر فرهنگی دانشگاه نمی دانم که بودجه تخصیصی به دانشگاه چقدر است و چند درصدش مربوط به معاونت فرهنگی می شود. اگر این برآورد را داشته باشیم بهتر می توانیم مدیریت کنیم و اگر بدانیم واقعا بودجه ناچیز است به سمت تامین اعتبار از کانال های خارج از دانشگاه می رویم.

احمدی اضافه کرد: پیشنهاد من این است که حداقل بودجه فرهنگی را به طور کامل و به صورت متمرکز به بخش معاونت فرهنگی اختصاص دهند و ما خودمان به دانشکده ها تخصیص دهیم؛ در این صورت می توانیم حمایت و پشتیبانی بیشتری از دانشکده های فعال در حوزه فرهنگی داشته باشیم.

بودجه فرهنگی در دانشگاه ها رو به سقوط است

یکی دیگر از مدیران فرهنگی دانشگاه ها معتقد است که بودجه فرهنگی در دانشگاه ها رو به سقوط بوده و کار تحولی در حوزه فرهنگ توجه و حمایت بیشتری را می طلبد. زینب صادقی معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهراست که حدود 2 ماه از انتصاب او می گذرد؛ صادقی به خبرنگار مهر می گوید: بودجه فرهنگی دانشگاه الزهرا در سال 1400 نسبت به سال های گذشته کاهش داشته و در واقع شاهد هستیم هر سال این بودجه سیر نزولی دارد. با توجه به تورم موجود و نبود ثبات اقتصادی، با افزایش هزینه ها رو به رو هستیم؛ یعنی به طور مثال برای برگزاری یک نمایشگاه برنامه ریزی می کنیم و مثلا امروز در بازار به ما می گویند قیمت هر بنر 50 هزار تومان و 3 هفته بعد قیمت ها به یکباره 3 برابر می شود.

تقریبا دیگر بودجه ای نداریم

صادقی با اشاره به اینکه در حال حاضر و با توجه به اینکه در ماه های انتهایی سال قرار داریم، تقریبا دیگر بودجه ای نداریم و برای برگزاری برنامه ها اسپانسر می گیریم، گفت: خیلی از برنامه هایمان را با حمایت شهرداری و دیگر سازمان ها برگزار می کنیم. شرایط موجود به گونه ای است که برای برگزاری برنامه ها در مضیقه قرار داریم و عمدتا انرژی خود را برای پیدا کردن اسپانسر می گذاریم.

معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه الزهرا با بیان اینکه بودجه معاونت فرهنگی به صورت ماهیانه اختصاص می یابد، گفت: بودجه کار فرهنگی بسته به مناسبت های هر ماه ممکن است فراز و نشیب هایی داشته باشد بنابرین بهتر است این بودجه به صورت متمرکز تخصیص یابد. بعضا در برخی موراد مجبور هستیم برخی برنامه ها را به دلیل کمبود بودجه حذف کنیم و یا به صورت ترکیبی برگزار کنیم؛ به طور مثال مراسم ایام فاطمیه و بزرگداشت شهید سردار سلیمانی همزمان برگزار کردیم.

انرژی و ایده داریم اما بودجه و امکانات نه!

وی درباره وضعیت بودجه 1400 گفت: برای بودجه فرهنگی دانشگاه الزهرا در سال 1400، 320 میلیون تومان در نظر گرفته شد و گفته شده 70 درصد این بودجه باید هزینه شود و واقعا این عدد برای هزینه های موجود بسیار اندک است. در حال حاضر در سطح مدیریتی کشور جوانگرایی رخ داده و همه با انرژی و پشتکار هستند اما بودجه و امکانات واقعا اندک است و به همین دلیل ممکن است خیلی از ایده ها عملیاتی نشود.

طالب پور معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی یکی دیگر از مدیرانی است که در همین رابطه به سراغ او رفتیم. او اما نظری متفاوت با سایر مدیران دارد؛ طالب پور معتقد است بودجه فرهنگی به برنامه فرهنگی فرهنگی وابسته است یعنی اگر ما مدیران برنامه فرهنگی مناسب و جامعی داشته باشیم بودجه آن را می توان تهیه کرد مخصوصا وقتی مدیران دانشگاه همراه باشند. بنابرین واقع چیزی که از همه مهمتر است همراهی مدیران و داشتن برنامه است.

وی با اشاره به همراهی خوب مدیران ارشد دانشگاه شهید بهشتی در حوزه فرهنگی گفت: خوشبختانه مدیران در دانشگاه شهید بهشتی حوزه فرهنگ را موضوع درجه 2 نمی دانند و عملا نمی گذارند که فرهنگ در موضوعات دیگر محو شود. البته اینکه دانشگاه ها باید ردیف بودجه ای فرهنگی مستقل داشته باشند را منکر نمی شوم اما از آن سو به دولت و مردم حق می دهم که یک مقداری بدبین باشند.

برای اجرای برنامه های فرهنگی صرفا نباید به بودجه دولتی اکتفا کرد

این مقام مسول دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان کرد: اینکه فکر کنیم فقط با افزودن بودجه فرهنگی رسالتمان را انجام دادیم، خیر صحیح نیست؛ ما ضمن داشتن برنامه و ایده خلاقانه فرهنگی، باید همراهی مدیران را هم داشته باشیم. در حال حاضر هم دولت در مباحث فرهنگی هم هزینه می کند اما مهم بهره برداری مفید و خروجی درخور از برنامه هاست.

طالب پور در ادامه تاکید کرد که برای اجرای برنامه های فرهنگی صرفا نباید به بودجه دولتی اکتفا کرد و مدیران باید از ظرفیت سایر بخش ها مثل خیریه‌ها نیز استفاده کنند.

درخواست ردیف بودجه ای مستقل برای حوزه فرهنگی موضوع جدیدی نیست و حتی در دوره قبل نیز پیگیری شد که البته نتیجه ای به همراه نداشت. با توجه به گلایه ها و انتقادات مطرح شده در خصوص کم توجهی به حوزه فرهنگ دانشگاه ها و با توجه به حضوری شدن آموزش از ترم آتی و پرنگ شدن فعالیت های فرهنگی تشکل ها و انجمن ها، این انتظار می‌رود که بودجه فرهنگی دانشگاه ها یا به صورت مستقل تعریف شود و یا اعتبارات فرهنگی به صورت دقیق و شفاف تعریف شود و معاونت های فرهنگی قابلیت پیگیری هزینه کرد این بودجه در دانشکده ها و بخش های زیرمجموعه ای خود را داشته باشند.