تأمین مالی شرکت‌های دانش بنیان از طریق بازار سرمایه
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، روح‌اله ابوجعفری اعلام کرد: در ایران طی سالیان گذشته نهادسازی‌های مناسبی برای تامین مالی در بازار سرمایه شکل گرفته و ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه و صندوق‌های سهام خصوصی در این مسیر بود. گذار ایران از اقتصاد نفتی به یک اقتصاد دانش بنیان که زمینه ساز بهره روی در تولید از طریق دانش و نوآوری شود، نیازمند تامین منابع مالی به اندازه کافی در زمان مورد نیاز و با هزینه مناسب است.
بر اساس این گزاش، توسعه نوآوری و خلق محصولات جدید برای افزایش رقابت‌پذیری اقتصاد از ایده‌های نوآورانه شروع شده و به شرکت‌های بزرگی که موتور رشد اقتصادی خواهند بود تبدیل می‌شود. مقایسه 500 شرکت برتر جهان نشان می‌دهد در ابتدای قرن بیست و یکم اغلب شرکت‌های بزرگ در حوزه فناوری متوسط و مبتنی بر منابع طبیعی همچون نفت و گاز بودند اما 20 سال بعد در سال 2020 برخی از شرکت‌ها در فهرست بزرگ‌ترین شرکت‌های دنیا قرار گرفتند. به گفته این شرکت‌ها در ابتدای تاسیس به خصوص در دهه 90 شرکت‌های کوچکی بودند که اکنون بیش از چند تریلیون دلار ارزش دارند.
یکی از مهم‌ترین اجزای نظام کسب و کار تامین مالی، فعالیت‌های اقتصادی است که در این کشورها به‌گونه‌ای مناسب ساماندهی شده است. بنگاه‌ها در فرایند رشد به واسطه توسعه نیروی انسانی، مسائل فنی و گسترش بازار دارای نیازهای مالی متفاوتی هستند و مراحل مختلف توسعه که نماینده درجات مختلف شفافیت اطلاعاتی و نیاز منابع مالی است باعث می‌شود تا در هر مرحله منابع مالی متفاوتی موردنیاز باشد.
این فرایند را می‌توان در مرحله‌های بذرپاشی و آغاز ایده نوآورانه، نوپایی و شروع فرایند نوآوری، رشد اولیه و مرحله اولیه توسعه، رشد پایدار و تثبیت نوآوری دانست. طی دوران بذرپاشی درجه ریسک فرایند نوآوری بسیار بالا است. در حالی که نیازمندی به منابع مالی به نسبت کم و منابع موردنیاز اغلب محدود به هزینه‌های ارزیابی، مطالعات امکان‌پذیری و مزایای اقتصادی طرح خواهد بود.
در مرحله بعد نوپایی هنوز دارای ریسک بالایی بوده و در نهایت نیازهای مالی مربوط به ایجاد نمونه اولیه و پوشش هزینه‌های ارتقا و بازاریابی خواهد بود. همچنین در مرحله رشد اولیه و نیز رشد پایدار به نسبت چالش کم‌تری وجود دارد. این دو مرحله از این جهت که برخلاف دوره جنینی و مرحله رشد اولیه هنوز نیز دربرگیرنده نیازهای قابل توجه مالی است، چالش‌های خاص را در بر دارد.
به مرور زمان با تامین مالی چالشی و تولید اطلاعات توسط آنها ابهامات در طرح‌ها و بنگاه‌های نوآورانه برطرف می‌شود که راه را برای انواع دیگر تامین مالی باز خواهد کرد. در کنار سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر، تجربه دنیا نشان می‌دهد نهادسازی برای یک بازار مخصوص در این زمینه باعث می‌شود منابع دیگری از طریق عرضه عمومی سهام تامین شده و ساز و کار خروج سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر تامین شود.
وجود رابطه مکمل بین سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر و عرضه سهام به کارآفرین کمک می‌کند تا در صورت موفقیت طرح، کنترل شرکت را دوباره به دست آورد و در این میان به سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر کمک می‌کند تا سرمایه را در طرح‌های جدید سرمایه‌گذاری کند.
در ایران طی سالیان گذشته نهادسازی‌های مناسبی برای تامین مالی در بازار سرمایه شکل گرفته و ایجاد صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه و صندوق‌های سهام خصوصی در این مسیر بود. همچنین ابزارهایی مانند تامین مالی جمعی نیز کمک شایانی به تامین مالی دانش بنیان کرده اما مسئله اصلی، جوان بودن این نهادها و تعامل با بقیه نهادها است.
در این زمینه تصویب آیین‌نامه ماده 17 قانون جهش تولید دانش بنیان کمک شایانی در این زمینه خواهد داشت. این ظرفیت در زمینه تامین مالی واحدهای سرمایه گذاری این صندوق‌ها و گواهی مشارکت تامین مالی جمعی بسیار راهگشا خواهد بود و از همه مهم‌تر استفاده از ظرفیت صندوق‌های غیردولتی پژوهش و فناوری برای تضمین انتشار اوراق برای این بنگاه‌ها است.
محیط دانش بنیان در ایران هم اکنون بیش از 7200 شرکت دارد و در کنار این شرکت‌ها بسیاری از شرکت‌های فناور و نوآور هستند که محصولاتی را برای اولین بار تولید کرده و توسعه دادند. در نتیجه همه این ها مخاطبان تامین مالی از بازار سرمایه هستند.