تجربه گردشگری فضایی در آینده‌ای نزدیک
حامد حامدیان - پژوهشگر علوم و فناوری فضایی فضای بی‌کران کیهان همواره جزئی از اسرارآمیزترین مخلوقاتی بوده که بشر برای کشف آن از گذشته تا کنون دست به اقدامات پیچیده زده است، از فتح ماه تا ساخت تلسکوپ جیمز وب که ارسال آن به فضا تا چند ماه آینده یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای انسان عصر حاضر خواهد بود. فناوری‌های فضایی امکانات زیادی به زندگی انسان روی زمین داده؛ بی‌شک ماهواره‌های فضایی نظیر...
فضای بی‌کران کیهان همواره جزئی از اسرارآمیزترین مخلوقاتی بوده که بشر برای کشف آن از گذشته تا کنون دست به اقدامات پیچیده زده است، از فتح ماه تا ساخت تلسکوپ جیمز وب که ارسال آن به فضا تا چند ماه آینده یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای انسان عصر حاضر خواهد بود. فناوری‌های فضایی امکانات زیادی به زندگی انسان روی زمین داده؛ بی‌شک ماهواره‌های فضایی نظیر ماهواره‌های مخابراتی و هواشناسی و...، کمک شایانی به انسان در توسعه فعالیت‌هایش کرده است.
نزدیک به 2 دهه می‌شود که اصطلاح گردشگر فضایی یا Space Tourist در علوم فضایی مطرح شده است و گردشگر فضایی به کسانی اطلاق می‌شود که در کنار فضانوردان حرفه‌ای و آموزش‌دیده به فضا می‌روند. گفتنی است، فضانوردان به 2 دسته فضانوردان حرفه‌ای و گردشگران فضایی تقسیم می‌شوند. فضانوردان حرفه‌ای برمبنای آموزش‌هایی که دیده‌اند، برای ماموریت‌های خاص در فضا و به ایستگاه فضایی ارسال می‌شوند و مدت‌ها به پژوهش و آزمایش‌های مختلف می‌پردازند. در واقع، کاوش در فضا شغل و حرفه آنها است. اما گردشگران فضایی که با هزینه شخصی به فضا یا ایستگاه فضایی می‌روند، نیاز به آموزش‌های سخت و طاقت‌فرسا ندارند و تنها با یک‌سری آموزش‌های اولیه در حد چند روز یا چند ماه آمادگی لازم را برای رفتن به فضا را پیدا می‌کنند. اما بنا بر تعریف فدراسیون هوانوردی امریکا، اگر فردی در پرواز خود، 100 کیلومتر از زمین ارتفاع بگیرد یا از مرز 100 کیلومتری اتمسفر عبور کند، فضانورد خطاب می‌شود، اما گردشگر فضایی به فردی اطلاق می‌شود که بتواند در پرواز بیش از 100 کیلومتری خود در مدار یا زیرمدار سیاره زمین قرار گیرد. تقریبا از سال 2001 بود که عبارت گردشگری فضایی در آژانس فضایی روسیه مطرح شد و ایده آن از صندلی خالی کنار فضانوردان برآمد و در نهایت، این ایده مطرح شد که علاقه‌مندان به فضا می‌توانند با گذراندن آموزش‌هایی، روی این صندلی‌های خالی بنشینند و به‌عنوان گردشگر فضایی به آسمان پرتاب شوند. در نتیجه، از سال 2001 تا 2010، 8گردشگر فضایی از طریق فضاپیماهای سایوز به ایستگاه فضایی رفتند. لازم به یادآوری است که انوشه انصاری (نخستین بانوی فضانورد ایرانی) سال 2006 جزو همین دسته از گردشگران فضایی بود که به مدت 11 روز به ایستگاه فضایی رفت و 20میلیون دلار هزینه این پرواز را پرداخت کرد. چند سالی پیش، از سوی سازمان جهانی فضا روزی به‌عنوان «اقامتگاه‌های آینده و گردشگری فضایی» نام‌گذاری شد. علت این نام‌گذاری پیشرفت روزافزون و چشمگیر فناوری‌ها در عرصه گردشگری و اقامتگاه‌های فضایی است و نسل امروز بشر در آینده‌ای نزدیک می‌تواند شاهد گردشگری و اقامت در فضا باشد. به‌دلیل بازنشسته شدن فضاپیمای شاتل، مدتی گردشگری فضایی مسکوت ماند؛ اما از سال 2020 و 2021، 3 شرکت خصوصی اسپیس‌ایکس، بلو ارجین و ویرجین گلکتیک و شرکت‌های دیگری مانند بوئینگ برنامه‌های خود را برای اعزام توریست فضایی اعلام کردند که قیمت‌های مختلف از 250 هزار دلار تا 50 الی 60 میلیون دلار به‌ازای هر نفر دریافت می‌کنند تا گردشگران را به فضا بفرستند.
اقامتگاه‌های فضایی معمولا در مدارهای پایینی زمین قرار دارند و از حدود 200تا 400یا 500کیلومتری فضاسازی می‌شوند و دسترسی به آنها با فضاپیماهای امروزی امکان‌پذیر است. شرکت‌های بزرگ خصوصی در سال‌های اخیر توجه زیادی به ساخت اقامتگاه‌های فضایی در راستای تجاری‌سازی فضا کرده‌اند. در واقع، درصدد ساخت هتل‌های فضایی هستند. گفتنی است، 2 شرکت امریکایی به نام ارورا اسپیس استیشن و بیگلو ارو اسپیس، برنامه‌های خود را درباره ساخت هتل‌های فضایی اعلام کردند. گردشگران فضایی برای اقامت در این هتل‌ها باید هزینه‌ای حدود 10 میلیون دلار پرداخت کنند. مدت زمان اقامت در هتل فضایی 12 شب و با ظرفیت 6 نفر است. این اتفاق چندان دور از ذهن نیست. باتوجه به اینکه اقامتگاه‌های فضایی چیزی شبیه ایستگاه فضایی با مقیاس کوچک‌تر هستند و تا پیش از این هم، فناوری آن ساخته شده بود، این شرکت‌ها به‌راحتی می‌توانند چنین اقامتگاه‌هایی را تشکیل دهند. ممکن است برخی از دوستداران فضا بپرسند که آیا نسل امروز بشر زیستن در اقامتگاه‌های فضایی و حتی گردشگری فضایی را تجربه می‌کند؟ در پاسخ باید گفت که با احتمال خیلی زیادی بله و دلیل آن به ورود شرکت‌های خصوصی برمی گردد. در واقع، هزینه پرتاپ‌های فضایی کاهش یافته است. وقتی هزینه سفر به فضا کاهش پیدا کند، امکان گردشگری فضایی برای انسان‌های بیشتری امکان‌پذیر می‌شود. درحال‌حاضر افراد با وضعیت مالی خوب می‌توانند به گردشگری فضایی بروند. با ادامه پیدا کردن این روند، شاید بتوان با هزینه 50هزار دلاری هم به سفر فضایی رفت و این چندان دور از ذهن نیست. در دهه اخیر که وارد عصر چهارم فضا شدیم، کارآفرینی و نوآوری و ورود استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای فضاپایه در 2 دسته بالادست و پایین‌دست زیاد شده است. بخش بالادست یعنی توسعه فناوری و نوآوری‌های مربوط به دسترسی به فضا مانند فضاپیماها و پرتابگرها، ایستگاه‌های فضایی و ایستگاه‌های زمینی و موارد مربوط به مخابرات فضایی، همچنین ماهواره‌های ارتباطی و سنجش از دور مربوط به بخش بالادست فضا می‌شود.
