تزریق واکسن گارداسیل، آری یا خیر؟ / موج تبلیغات اینستاگرامی و بازی با سلامت مردم
اگر با دیدن تبلیغاتی برای تشویق به تزریق واکسن «گارداسیل» در فضای مجازی روبه‌رو شدیم، ابتدا باید بدانیم که این واکسن چیست؛ چه کاربردی دارد؛ مفید است یا خیر؟
به گزارش مشرق، شاید به جرات بتوان گفت بیشتر ما انسان‌ها با امکانات حداقلی به شبکه‌های اجتماعی متصل شده‌ایم و دست‌کم نیمی از وقت یک شبانه‌روز خود را در این فضای مجازی می‌گذرانیم. ممکن است در این بین با صفحه‌های افراد معروف مجازی که به اصطلاح به آنها بلاگر یا اینفلوئنسر می‌گویند آشنا شده باشیم و سبک زندگی‌مان تحت تاثیر این افراد قرار بگیرد. به طور قطع قرار نیست در این گزارش از فضای مجازی و تاثیرات آن صحبت شود اما موضوع مورد نظر، مطلبی است که مدتی‌است بار دیگر در این فضا منتشر و تبلیغ می‌شود. حتی اگر این روزها صفحه‌ای مربوط به آموزش آشپزی را دنبال کرده باشید، ممکن است با تبلیغی برای خرید و تزریق چند دُز واکسن «گارداسیل» برای خود و فرزندانتان مواجه شده باشید.
در این صورت پرسش‌هایی که مطرح می‌شود این است که واکسن گارداسیل چیست و چه کاربردی دارد؟ آیا می‌توان بدون دستور پزشک، تزریق کرد؟ اگر واکسن خوبی است پس چرا در برنامه واکسیناسیون کشوری قرار نمی‌گیرد که مجبور نشویم با هزینه آزاد آن را خریداری کنیم؟ و... شاید با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت، به جواب پاسخ پرسش اول برسید اما یافتن پاسخ دیگر پرسش‌ها شاید کمی سخت‌تر باشد؛ در اینجا تلاش می‌کنیم همه ابعاد این موضوع را بررسی کنیم.
واکسن گارداسیل چیست؟ گارداسیل (Gardasil) واکسنی است که برای پیشگیری انواع مشخصی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) به ویژه انواع 6_11_16 و 18 کاربرد دارد. ویروس HPV عامل ایجاد سرطان دهانه رحم و سرطان مقعد است. گفته می‌شود این واکسن از آلوده‌شدن فرد به ویروس پاپیلومای انسانی و در نتیجه ابتلا به سرطان دهانه رحم جلوگیری می‌کند. گارداسیل از همه انواع سرطان‌های دهانه رحم پیشگیری نمی‌کند و به عنوان درمان این نوع سرطان‌ها کاربرد ندارد.
گارداسیل از همه انواع سرطان‌های دهانه رحم پیشگیری نمی‌کند و به عنوان درمان این نوع سرطان‌ها کاربرد نداردطبق اعلام سازمان غذا و داروی آمریکا در سال 2010، گارداسیل در پیشگیری از سرطان دهانه رحم و مقعد در افراد 9 تا 26 سال می‌تواند استفاده شود. همچنین براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC)، 97 درصد عوارض گزارش‌شده به سامانه گزارش عوارض جانبی واکسن‌ها، شامل عوارض خفیف بوده‌اند و فقط 3 درصد با عارضه جدی همراه بوده‌اند. عوارض خفیف گزارش‌شده و رایج‌ترین عوارض شامل سردرد، تب، تهوع، سرگیجه، درد در ناحیه تزریق، تورم، خارش، و غش در 15 دقیقه اولیه پس از تزریق است.
عوارض شدید نیز عبارتند از ناباروری، کم‌خونی همولیتیک خودایمنی، واسکولیت، التهاب حاد منتشره مغزی، آتاکسی حاد مغزی، ام‌اس به ویژه در کودکان، التهاب عصب بینایی، التهاب روده، هپاتیت خود ایمنی،... و حتی مرگ؛ همه این موارد در مقاله‌هایی با بیان نمونه‌های آن بررسی شده است. به عنوان نمونه، مقاله زیر از امور نظارتی داروسازی (کانادا) درباره موارد مرگ پس از تزریق واکسن در سال 2012 است:
واکسن گارداسیل را می‌توان بدون دستور پزشک تزریق کرد؟
برای یافتن پاسخ این پرسش که آیا می‌توان بدون معاینه و دستور پزشک و فقط با توصیه‌های فضای مجازی، واکسن گارداسیل را تزریق کرد یا خیر، به سراغ متخصصان رفتیم.
دکتر «طاهره لباف» متخصص زنان و زایمان دراین‌باره گفت: «به طور قطع تزریق هر واکسن یا خوردن هر دارویی باید ابتدا توسط پزشک، تجویز و توصیه شود. تزریق خودسرانه واکسن ممکن است حتی برای کسی که بیمار است، در دوره‌ای انجام شود که باعث تشدید آن بیماری شود. به طور مثال اگر کسی تب یا بیماری تنفسی دارد، تزریق واکسن‌های این چنینی توصیه نمی‌شود».
در همین زمینه دکتر «سولماز پیری» متخصص زنان، زایمان و نازایی (فلوشیپ تخصصی زنان و زایمان) نیز پاسخ داد: «واکسن گارداسیل برای جلوگیری از ایجاد زگیل تناسلی ساخته نشده بلکه به طور خاص برای جلوگیری از سرطان ساخته شده؛ تزریق این نوع واکسن، بسته به شرایط واکسیناسیون سراسری در هر کشور باید عمل شود؛ برخی کشورها این واکسن را در برنامه نظام سلامت خود قرار داده‌اند اما در ایران اینگونه نیست؛ بنابراین، افراد پیش از هر اقدامی برای تزریق آن، باید ابتدا به پزشک متخصص مراجعه کنند و تزریق خودسرانه به هیچ وجه توصیه نمی‌شود».
تزریق هر واکسن یا خوردن هر دارویی باید ابتدا توسط پزشک، تجویز و توصیه شود. تزریق خودسرانه واکسن حتی برای کسی که بیمار است، در دوره‌ای انجام شود که باعث تشدید آن بیماری شود
شیوع ویروس در چه افرادی شایع بوده و راهکار چیست؟
موضوعی که شاید بتواند جامعه آماری شیوع این ویروس را محدود کند، عامل انتقال آن یعنی رابطه جنسی است یا به تعبیری، رابطه جنسی متعدد یکی از طرفین این ارتباط (یا هر دو طرف) می‌تواند عامل انتقال ویروس شود.
در همین زمینه دکتر لباف گفت: «این واکسن‌ها برای خانواده‌هایی است که احتمال تماس‌شان با جنس مخالف وجود دارد؛ در این صورت توصیه می‌شود واکسن گارداسیل برای پیشگیری از ویروس HPV تزریق شود اما برای خانواده‌هایی که از نظر فرهنگ، آداب و رسوم، ارتباطی پیش از ازدواج با جنس مخالف ندارند، ضرورت زیادی ندارد. به نوعی می‌توان گفت وجود روابط جنسی ناسالم می‌تواند باعث ازدیاد و شیوع بیشتر ویروس HPV شود».
همچنین دکتر «نرگس وحیدنیا» زوج درمانگر و متخصص سلامت جنسی درباره این ویروس و واکسن آن گفت: «متاسفانه سن افراد در ابتلا به بیماری‌های مقاربتی یا همان جنسی به شدت پایین آمده. این تلقی که اگر کسی واکسنی تزریق کند تا سطح ایمنی‌اش بالا رود، اینگونه نیست».
وی ادامه داد: «ابتدا باید توجه داشت که ارتباط جنسی در چارچوب اصولی و روابط سالم انجام شود (رابطه زن و شوهر) اما در دیگر شرایط، باید به کاهش تعدد شریک جنسی و سلامت رابطه جنسی دقت کرد. فقط نمی‌توان گفت که واکسن می‌تواند سلامت همیشگی را به ارمغان آورد. در موضوع ابتلا به ویروس HPV، اگر مسائل مذهبی را کنار بگذاریم، افرادی که پیش از ازدواج، روابط جنسی متعدد داشتند، آمار خیانت‌های زناشویی آنها بعد از ازدواج افزایش می‌یابد. بنابراین یکی از راه‌های پیشگیری می‌تواند کاهش روابط جنسی متعدد باشد». همانگونه که گفته شد، به طور قطع همیشه مصرف دارو یا تزریق واکسن نمی‌تواند عامل مناسبی برای پیشگیری از یک بیماری شود، بلکه بیان نکات آموزشی درباره اینگونه ویروس‌ها می‌تواند تا حد زیادی مفید باشد.
وجود روابط جنسی ناسالم می‌تواند باعث ازدیاد و شیوع بیشتر ویروس HPV شود. متاسفانه سن افراد در ابتلا به بیماری‌های مقاربتی یا همان جنسی به شدت پایین آمده است چگونگی روند ابتلا به
سرطان دهانه رحم
یکی از دلایلی که تزریق این واکسن توسط برخی افراد توصیه می‌شود، خطرناک بودن سرطان دهانه رحم است؛ اما آیا هر فردی که به ویروس HPV مبتلا می‌شود، در نهایت سرطان دهانه رحم به سراغش می‌آید؟
دکتر پیری در این زمینه پاسخ داد: «زمانی که کسی دچار ویروس HPV می‌شود، لزوما بیمار نیست؛ اما ممکن است این ویروس در بدن افراد بماند و همچنین انواع خاصی از آنها پس از دهه‌ها، باعث ایجاد سرطان دهانه رحم شود». این گفته دکتر پیری نشان می‌دهد روند ایجاد سرطان دهانه رحم، یک مرحله طولانی را باید طی کند، با این شرایط که اگر ویروس خاصی باشد و درمان هم نشود.
آیا تزریق واکسن گارداسیل، افراد را 100درصد ایمن می‌کند؟
دکتر وحیدنیا درخصوص احتمال ایمنی این واکسن نیز گفت: «مانند همین بحث را در موضوع واکسن کرونا داشتیم؛ درست است که این واکسن توانسته تا حدی کمک‌کننده باشد اما افراد کاملا در برابر این ویروس ایزوله نشدند و کرونا کاملا ازبین نرفته؛ بخش زیادی از کسانی که واکسن کرونا را تزریق کردند، بار دیگر به ویروس کووید19 مبتلا شدند. اگر شما این روزها شاهد تبلیغات واکسن‌هایی مانند گارداسیل هستید، کاملا مشخص است که این ماجرا برای آنها نفع مادی و مالی دارد».
بررسی امکان قرار گرفتن واکسن‌های HPV در برنامه واکسیناسیون ملی
همیشه گفته شده که پیشگیری بهتر از درمان است؛ پس وقتی که واکسنی می‌تواند از بروز یک سرطان جلوگیری کند، بدون توجه به موثر بودن یا عوارض آن، چرا نباید در برنامه سلامت کشور قرار گیرد؟ در این رابطه با «محمد احسانی‌کیا» کارشناس سلامت و مستندساز گفت‌وگو کردیم.
وی در این زمینه گفت: «وقتی صحبت از واکسیناسیون ملی HPV می‌شود ما باید از دید سیاست‌گذار و با در نظر گرفتن منافع ملی با این مساله برخورد کنیم؛ نه اینکه فقط ابعاد بالینی واکسن را در نظر قرار دهیم؛ زیرا در غیر این صورت نمی‌توانیم اولویت‌ها و اقداماتی که بیشترین منافع عمومی را دارد انتخاب کنیم و اقداماتی که رفتن به سمت آنها، هدر رفتِ هزینه و منابع است را از یکدیگر متمایز کنیم. اگر بخواهیم واکسیناسیون سراسری انجام دهیم، جدا از اینکه آیا این مداخله از نظر پزشکی و بالینی اثربخش است یا خیر، باید دید آیا از نظر اقتصادی نیز هزینه اثر بخشی لازم را دارد؟ آیا ابعاد فرهنگی و اجتماعی آن بررسی شده؟ آیا مداخله بهتری با هزینه کمتر وجود دارد یا خیر و نسبت این مداخله‌ها با یکدیگر به چه صورتی است؟»
بررسی هزینه اثربخشی واکسن‌های HPV در صورت تبدیل به واکسیناسیون ملی
احسانی‌کیا با بررسی ابعاد اقتصادی این واکسن‌ها، ادامه داد: «درخصوص واکسن‌های HPV نمی‌خواهیم بگوییم واکسن خوبی است یا بد؛ هرچند که همین نیز موضوع مهمی است؛ به طور مثال اینکه همه سویه‌های ویروس را پوشش نمی‌دهد و در نهایت چهار ظرفیتی هستند و عمر بازدهی آنها 10 ساله است.
به گفته وی، بر فرض اینکه این واکس‌ها مفید هستند، باید هزینه اثربخشی آن را بررسی کنیم. قیمت هر دُز واکسن گارداسیل در بازار نزدیک به دو میلیون تومان است. اگر بنا بر توصیه‌های وزارت بهداشت، هر فردی برای ایمن‌شدن، به سه دُز واکسن نیاز داشته باشد و این تزریق برای دختران 9 تا 14 ساله صورت گیرد، بودجه واکسیناسیون ملی بیش از 20 تا30 هزار میلیارد تومان می‌شود که باید دید با توجه به عدم هزینه اثربخشی واکسیناسیون، این بودجه نصیب چه افراد یا شرکت‌هایی خواهد شد».
وی ادامه داد: «درصورتی که تا همین اواخر هزینه‌ای که در کشور برای سرطان‌های شایع مانند سرطان سینه، معده و... انجام می‌شود، حدود 5 هزار میلیارد تومان بوده؛ حالا فرض کنید بخواهیم 6 برابر هزینه‌ای که برای کل سرطان‌های شایع انجام می‌دهیم را به سرطان دهانه رحم که جایگاه چهاردهم را در بین سرطان‌های شایع زنان در کشور دارد و جزو 10 اولویت کشور هم نیست، اختصاص دهیم.
میانگین آمار در کشورهای اروپایی، 12 زن با بروز سرطان دهانه رحم در هر 100 هزار زن است اما در ایران بسیار کمتر بوده و به 2 نفر می‌رسددر بررسی‌هایی که در مطالعات موجود انجام دادیم و بسیاری از کارشناسان دیگر نیز در ایران انجام داده‌اند، متوجه شدیم این موضوع حتی برای بازه‌های سنی خاص از نوجوانان نیز هزینه اثربخش نیست.
سازمان بهداشت جهانی در سال 2020، مطالعه‌ای با موضوع میزان بروز سرطان دهانه رحم انجام داد که در آن، کشورهای ایران و عراق کمترین آمار را در جهان داشتند. میانگین آمار در کشورهای اروپایی، 12 زن با بروز سرطان دهانه رحم در هر 100 هزار زن است. در کشورهای آمریکایی این آمار نزدیک به 5 و در کشورهای آفریقایی متاسفانه نزدیک به 80 است؛ اما همین آمار در کشورهای ایران و عراق نزدیک به 2 است، یعنی 2 نفر در هر 100 هزار نفر».
همانگونه که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، طبق تحقیق‌های انجام شده در قاره آسیا، نرخ موارد ابتلا به سرطان دهانه رحم منتسب به HPV در ایران 2.3 زن در هر 100 هزار زن است.
همین آمار در سطح جهان متفاوت است یعنی میزان شیوع سرطان سینه در جهان در رتبه چهارم قرار دارد. این ویروس در 90 درصد مواقع به صورت طبیعی از بدن دفع می‌شود؛ در 10 درصد مواقع باقی‌مانده نیز بیشتر از پنج درصدش به زگیل منجر می‌شود که ارتباطی با سرطان ندارد احسانی‌کیا همچنین چند نکته را یادآورشد: 1_ ویروس HPV حدود 200 سویه دارد؛ از این تعداد نزدیک به 15 تا 20 سویه ممکن است به صورت بیماری و احیانا سرطان ختم شوند و در واقع 70 درصد سرطان‌های دهانه رحم فقط به دو سویه از این 200 سویه مربوط است؛ این یعنی این تصور که همه سویه‌های ویروس باعث بروز بیماری می‌شوند، اشتباه است.
2_ این ویروس در 90 درصد مواقع به صورت طبیعی از بدن دفع می‌شود؛ در 10 درصد مواقع باقی‌مانده نیز بیشتر از پنج درصدش به زگیل منجر می‌شود که ارتباطی با سرطان ندارد و کمتر از پنج درصد در صورت ماندگاری در بدن می‌تواند به سرطان منجر شود؛ که با این حال آن هم با شرایط خاص خود است یعنی این ویروس باید به صورت بلندمدت و بیشتر از 10 سال در بدن بماند.
3_ این واکسن برای بیماران ما به طور متوسط فقط 12 تا 14 روز زندگی با سلامت کامل را ایجاد می‌کند اما در دیگر واکسن‌ها یا داروها این مقدار خیلی بیشتر است. وی تاکید کرد: «با توجه به نکات گفته شده، جامعه هدف ما مدام کوچک و کوچک‌تر می‌شود. باتوجه به آمارها می‌توان گفت در مجموع سالانه 1100 مورد سرطان دهانه رحم در کشور رخ می‌دهد، در صورتی که آمار سرطان سینه در کشور بسیار بالاست و سالیانه بیش از 17 هزار نفر دچار می‌شوند. ما به طور کامل هزینه اثربخشی این واکسن را بررسی کردیم که همه این مطالعات به صورت خلاصه در مستندی به عنوان «ویروس فریب» موجود است».
نمونه‌های واکسیناسیون جهانی
احسانی‌کیا در پاسخ به پرسشی درخصوص موارد واکسیناسیون در کشورهای دیگر گفت: «در مواردی درباره مزایا و زیان‌های این مدل واکسن‌ها، مستندهای تصویری نیز ساخته شده، یا خبری که برای یک بازه‌ای در ژاپن اتفاق افتاد که واکسیناسیون ویروس‌های HPV در مدارس ژاپن انجام شد اما از سال 2013 به دلیل عوارض آن، این واکسیناسیون را متوقف کردند». واکسیناسیون ویروس‌های HPV در مدارس ژاپن انجام شد اما از سال 2013 به دلیل عوارض آن، این واکسیناسیون را متوقف کردند». در خصوص موارد واکسیناسیون جهانی، به غیر از ژاپن، در کشورهای دیگری مانند ایرلند و کلمبیا نیز اتفاقات مشابهی رخ داده بود. به عنوان نمونه در ایرلند، والدین برخی از دختران نوجوانی که بر اثر تزریق واکسن گارداسیل دچار آسیب‌های جدی شدند، گروهی به نام R.E.G.R.E.T را راه‌اندازی کردند و توانستند در سال 2018 مقابل ساختمان پارلمان ایرلند در دوبلین تظاهراتی علیه این واکسن انجام دهند. گروه REGRET گفته بودند برخی از دختران نوجوان پس از دریافت واکسن، خستگی مداوم، تشنج و شرایط خودایمنی را تحمل می‌کنند.
در کلمبیا نیز در سال 2015، خانواده‌هایی که دخترانشان پس از تزریق واکسن گارداسیل دچار آسیب‌دیدگی شده بودند، کارزاری علیه این واکسن به راه انداختند.
در 6 مارس 2015(15 اسفندماه 1393) صدها نفر از والدین دخترانی که پس از دُز دوم گارداسیل، دچار شرایط پزشکی جدید شده بودند، در «کارمن‌دی‌بولیوار» راهپیمایی کردند تا توجه خود را به مشکلات جدی سلامتی دخترانشان جلب کنند. 2 روز بعد در 8 مارس همان سال، راهپیمایی‌کنندگان رژه‌های روز جهانی زن و والدین اهل کارمن‌دی‌بولیوار با راهپیمایی دیگری در بوگوتا، کالی، مدلین و سینسلخو در اعتراض به آسیب‌های وارده واکسن HPV همراه شدند.
در همین راستا، «یهودا شوئنفلد» پزشک و محقق بیماری‌های خود ایمنی رژیم صهیونیستی در سومین کنفرانس بیماری‌های خودایمنی کلمبیا گفت، هیچ‌گاه واکسن گارداسیل را به دخترش توصیه نمی‌کند.
همچنین در استان کیپ‌تاون آفریقای جنوبی در سال 2022، خانواده‌ها در مقابل مدرسه ابتدایی بلومولی در پارک هانوفر در اعتراض به واکسیناسیون HPV کودکان تجمع کردند.
دامنه این اعتراض‌ها در سال 2019 حتی به خود ایالت‌های آمریکا نیز رسید و چند تن از خانواده‌ها در شهر بوفالو ایالت نیویورک با پلاکارت‌هایی با مضمون اینکه گارداسیل از خود ویروس HPV خطرناک‌تر است، در خارج از دفاتر دو قانون‌گذار ایالتی تجمع کردند.
موج این اعتراض‌ها در فضای مجازی نیز قابل مشاهده است؛ به عنوان مثال توئیت‌های یک مجری و یک بازیکن والیبال آمریکایی درباره سرنوشت غم‌انگیز دختری که پس از تزریق واکسن گارداسیل فوت می‌کند.
«رابرت اف‌کندی» برادرزاده «جان اف‌کندی» (رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا) نیز در صحبتی در سال 2015 درباره نفع شرکت‌های بزرگ داروسازی در ایالات متحده گفته، 70 درصد از درآمد تبلیغات اخبار از داروخانه‌های بزرگ است.
برادرزاده «جان اف‌کندی» درباره نفع شرکت‌های بزرگ داروسازی در ایالات متحده گفته، 70 درصد از درآمد تبلیغات اخبار از داروخانه‌های بزرگ استهمانگونه که تحقیقات نشان داده، واکسن گارداسیل و به طور کلی واکسن‌های HPV با وجود تعاریف مثبتی که برخی پزشکان از آن می‌کنند، ضمن آنکه باعث بروز عوارض پزشکی خطرناک‌شده، برای قرار گرفتن در سطح واکسیناسیون ملی، هزینه اثربخشی ندارد. به جرات می‌توان گفت تبلیغات گسترده بلاگرها و برخی کلینیک‌های سلامت خصوصی در این زمینه به این دلیل است که بیشتر در پی کسب منافع خودشان هستند. باتوجه به موارد گفته شده، بهتر است خانواده‌ها نگران این موضوع‌ها نباشند و آموزش برای فرزندانشان را در اولویت قرار دهند.
منبع: ایرنا