تلاش غرب در کنار گذاشتن ایران و روسیه از مسیر‌های ترانزیتی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، سه اجلاس سران «چین - آسیای مرکزی» در شیان، «اتحادیه اروپا - آسیای مرکزی» در سطح نخست وزیران در «آلماتی» و کشور‌های گروه 7 - در هیروشیما برگزار شد که در آن روسای این گروه‌ها موافقت کردند با کشور‌های آسیای مرکزی برای حل چالش‌های منطقه‌ای همکاری کنند، این گونه نشست‌ها نشان می‌دهد که کشور‌های آسیای مرکزی در حال عمل گرایی در سیاست خارجی خود هستند.

در همین زمینه «حلیمه یعقوب» رئیس جمهور سنگاپور در تاریخ 22 می‌طی اولین سفر خود به آسیای مرکزی، به قزاقستان سفر کرد.

وی انتخاب خود را با این واقعیت توضیح داد که این کشور ««رهبر» منطقه «آسیای مرکزی» است و تقویت روابط با آن تأثیر مثبتی بر همکاری در کل منطقه خواهد داشت.

«الکساندر کنیازف» کارشناس مسائل سیاسی و محقق برجسته در موسسه مطالعات بین‌المللی در موسسه دولتی روابط بین‌الملل مسکو گفت: برگزاری تقریباً همزمان سه اجلاس سران، اگر اتفاقی باشد، پس یک نقطه عطف است.

به نظر وی، این نشان دهنده سیاست متوازن چندجانبه کشور‌های آسیای مرکزی است. همزمانی اجلاس نشان می‌دهد که چه کسی و با چه کسی و در چه موضوعی به عنوان اولویت کار می‌کنند.

کنیازف افزود: برنامه ریزی و تصمیم گیری سیاست خارجی کشور‌های این منطقه روز به روز سریع‌تر و کارآمدتر می‌شود و مهم است که در ایجاد تعادل بین منافع روسیه، چین، آمریکا و اتحادیه اروپا دچار اشتباه نشود.

کارشناس مسائل تاریخی تاکید کرد: جهت کلی سه اجلاس، توسعه مسیر‌های حمل و نقل و لجستیکی است که کشور‌های اروپا و چین را به این منطقه متصل می‌کند. آسیای مرکزی امروز در حال تبدیل شدن به فضایی است که در آن همکاری بین کشور‌ها هم با روسیه و هم بدون این کشور امکان پذیر است. گروه کشور‌های شرق و جنوب شرق مصمم به همکاری با روسیه در آسیای مرکزی هستند، از تحریم‌ها علیه این کشور حمایت نمی‌کنند و موضع مشروط ضد غربی اتخاذ می‌کنند، بدون اینکه مستقیماً این موضوع را بیان کنند. بنابراین، به عنوان مثال، چین با همکاری کشور‌های این منطقه، همکاری با روسیه را مستثنی نمی‌کند.

وی ادامه داد: لازم به ذکر است که چین مبلغ بلاعوض نزدیک به 4 میلیارد دلار را به کشور‌های آسیای مرکزی برای حمایت از اقتصاد کشور‌های منطقه و اجرای پروژه «یک کمربند - یک جاده» که امسال 10 سال از عمر آن می‌گذرد، اختصاص خواهد داد.

«شی جین پینگ» رئیس جمهور چین در سخنرانی اصلی خود در اجلاس «آسیای مرکزی و چین» گفت: پکن آماده کمک به کشور‌های آسیای مرکزی برای تقویت پتانسیل دفاعی خود، مقابله مشترک با تروریسم و حفاظت از تمامیت ارضی و توسعه پروژه‌های زیربنایی است.

بدون شک وعده رئیس جمهور چین برای کمک به آسیای مرکزی اظهارات اساسی هستند در مقابل وعده کمک 25 میلیون دلاری وزیر امور خارجه آمریکا در ابتدای سال جاری که تاکنون محقق نشده است.

کنیازف بیان کرد: اتحادیه اروپا هنگام ارائه پروژه‌های حمل و نقل به کشور‌های آسیای مرکزی که روسیه را دور می‌زنند، ظاهراً چشم‌اندازی را که دوباره برای مسکو باز می‌شود در نظر نمی‌گیرد.

«کسوتیس یانکاوسکاس» سفیر اتحادیه اروپا در قزاقستان خاطرنشان کرد: اکنون فرصت‌های جدیدی برای کشور‌های این منطقه برای تنوع بخشیدن به مسیر‌ها افتتاح شده است. این اتحادیه علاقه‌ای به حمل و نقل کالا از طریق کشور‌های تحت تحریم ندارد، بنابراین در مورد مسیری صحبت می‌شود که بین اتحادیه اروپا و آسیای مرکزی می‌گذرد.

به گفته وی، امروز بهینه‌ترین مسیر «کریدور میانی» یا مسیر حمل و نقل بین المللی ترانس خزر است که از کشور‌هایی که تحریم نیستند، از دریای خزر، آذربایجان، گرجستان عبور می‌کند. اتحادیه اروپا خود را به عنوان یک «شریک باثبات و قابل اعتماد برای آسیای مرکزی» معرفی می‌کند.

«والدیس دامبروفسکی» معاون بازرگانی و اقتصاد کمیسیون اروپا در این مجمع خاطرنشان کرد که این اتحادیه یکی از بزرگترین سرمایه گذاران در آسیای مرکزی است.

به گفته کارشناس مسائل تاریخی، تقریبا نیمی از کل سرمایه گذاری در منطقه بیش از 40 درصد از کشور‌های اتحادیه اروپا انجام می‌شود در صورتی که بیشتر از این مبلغ از سوی چین و روسیه فراهم می‌شود.

وی گفت: حدود 700 میلیون یورو برای توسعه سرمایه گذاری‌ها و ساخت جاده‌ها اختصاص یافته است. اتحادیه اروپا در تابستان امسال 20 میلیون یورو برای پروژه‌های دیجیتالی که کشور‌های این منطقه را به هم مرتبط می‌کند، اختصاص خواهد داد.

کنیازف معتقد است: غرب به دنبال قطع ارتباط روسیه و ایران از کریدور‌های حمل و نقلی در امتداد خط شرق به غرب است، علاقه و توجه آن‌ها قابل درک است. در مورد چین، این کشور یک علاقه عملی ساده دارد، زیرا امکان ترانزیت از طریق روسیه برای مدت طولانی کاهش می‌یابد. از این رو این کشور با پیروی از منافع خود به دنبال توسعه یک کریدور حمل و نقل در جهت غربی است، زیرا روابط اقتصادی با اروپا در کل باقی مانده است و هنوز نشانه‌های واضحی از سیاست تحریم بزرگ علیه چین وجود ندارد. کشور‌هایی مانند سنگاپور که به دنبال منافع خصوصی خود هستند، به دنبال تطبیق با استراتژی‌های منطقه‌ای غرب هستند. مثلاً در اقتصاد کشور‌های منطقه موضع گیری کند.

به گفته این کارشناس، این مسیر‌ها برای روسیه مبهم به نظر می‌رسد، زیرا در شرایط جدید طرف این کشور می‌تواند از آن‌ها برای منافع خود استفاده کند. اگر مسیر حمل و نقل بین المللی ترانس خزر را در نظر بگیریم، محموله از ترکیه از طریق آن به بنادر روسیه در خزر می‌رود. امروز مسکو در حال بررسی امکان مشارکت در پروژه ساخت و استفاده از راه آهن چین - قرقیزستان - ازبکستان است. بخشی از محموله‌های روسیه ممکن است به جنوب چین یا از آنجا به دیگر نقاط برود.

کنیازف بیان کرد: گروه دیگری از کشور‌ها گروه 7 همانطور که در اجلاس نشان داده شد، کشور‌هایی هستند که نگران رشد همکاری این منطقه با روسیه و چین هستند. میزان همکاری‌ها برای کل دوره تحریم‌ها خیره کننده است. این موضوع برای کشور‌های غربی نگران کننده است. آن‌ها برنامه‌های خود را برای همکاری با کشور‌های آسیای مرکزی برای مبارزه با چالش‌های جهانی تشریح و اعلام کردند که قصد دارند از پروژه‌های مشترک در زمینه حمل و نقل از جمله مسیر حمل و نقل بین المللی ترانس خزر حمایت کنند.