تنها سد تاریخی فعال کشور کاربری جاده دارد!

تنها سد تاریخی فعال کشور با 400 سال سن، با وجود اینکه از محل حق آبه و قایق های تفریحی برای صاحبانش درآمد خوبی دارد اما اکنون نه تنها آسیب شناسی نشده بلکه کاربری جاده دارد.

به گزارش خبرنگار مهر، تنها سد تاریخی فعال کشور در مجموعه جهانی باغ عباس آباد بهشهر به عنوان بزرگترین باغ تاریخی ایران و در 9 کیلومتری شهرستان بهشهر قرار گرفته است. این سد تاریخی در کنار مخزن و دریاچه سد، گل‌باغ، کاخ، حمام، آسیاب آبی و دو برج آجری به دستور شاه عباس اول صفوی در سال‌های 1020 و 1021 هجری قمری در محلی که خرگوران نام داشته ساخته شد و اکنون به عنوان مهم‌ترین باغ غیر کویری ایران به‌شمار می‌آید.

سد دریاچه با گنجایش 600 هزار مترمکعب از نوع مخزنی بوده و جنس دیواره آن از ساروج است. این سد جدا از باغ، توسط سازمان میراث فرهنگی وقت به شماره 745 در فهرست آثار ملی قرار گرفته‌است.

دریاچه طبیعی عباس آباد نیز عمارتی در مرکز دارد که به زیبایی این باغ ایرانی ثبت جهانی شده افزوده است. این عمارت در زمان آبگیری با ارتفاعی بیش از 18 متر به زیر آب می‌رود و فقط سقف آن با درختچه‌هایی که روی آن نشسته نمایان می‌شود. درست کنار این دریاچه سدی از دوره صفویه باقی مانده است که ارتفاعی حدود 20 متر دارد و در پی، عرض آن به 20 متر و در قسمت تاج عرض آن به 10 متر و طول آن به 70 متر می‌رسد.

این سد تاریخی تاجی دارد که خودروهای یک ارگان نظامی از آن عبور می‌کنند این تاج در واقع شبیه به جاده و یا پلی شده تا خودروهای سنگین آنها برای ساختمان سازی آن طرف دریاچه کاربری داشته باشد در حالی که این سد 400 سال سن دارد و باید هر از گاهی حداقل آسیب شناسی شود. با پیگیری‌هایی که مسئولان باغ جهانی عباس آباد انجام دادند توانستند از عبور و مرور خودروهای سنگین روی این تاج جلوگیری کنند اما همچنان این سد تاریخی به آسیب شناسی نیاز دارد تا مبادا با شکستن آن، نصف بهشهر را آب بگیرد.

پیرو این موضوع رحیم موسوی مدیر مجموعه جهانی باغ عباس آباد به خبرنگار مهر گفت: در گفتگو با مسئولان شرکت آب منطقه‌ای اعلام کرده‌ایم که این سد باید هر چند سال یک بار آسیب شناسی شود و دیواره آن را نیز تقویت کنند. چون اگر دیواره سد خراب شود نه تنها شرکت آب منطقه‌ای منبع درآمد خود را از دست می‌دهد بلکه این میراث نیز آسیب دیده و ممکن است برای زمین‌های پایین دست بهشهر مشکل به وجود آورد.

آن چیزی که در واقع موسوی از آن نگران است این است که اتفاقات مختلف ممکن است حیات این سد تاریخی که از مدتها پیش فعال بوده را به خطر بیاندازد. به همین دلیل از زمانی که موسوی مسئولیت این باغ را به عهده گرفته نامه نگاری‌های مختلفی را به شرکت آب منطقه‌ای درباره همین موضوع انجام داده است ولی هنوز جواب درستی از سوی شرکت آب منطقه‌ای نگرفته است.

این درحالی است که اکنون شرکت آب منطقه‌ای در دریاچه سد عباس آباد، تفریحات قایقرانی برای مردم مهیا کرده است و سالانه مبلغی را از گردشگران بابت همین موضوع می‌گیرد. این هزینه جدا از حق‌آبه‌ای است که شرکت از کشاورزان پایین دست می‌گیرد. بنابراین، این شرکت درآمد زیادی از محل سد و دریاچه دارد که می‌تواند بخشی از آن را برای مرمت و یا آسیب شناسی سد در نظر بگیرد.

مسئولان باغ جهانی عباس آباد در صدد قطع این منبع درآمد نیستند بلکه وظیفه آنها حفاظت و اعلام هشدار درباره حیات این سد و دریاچه آن است. آنها تاکید دارند ضوابط حفاظتی میراث فرهنگی نیز در این حوزه رعایت شود. اما نه تنها در دوره موسوی بلکه در دوره‌های پیشین نیز اقدام قابل توجهی پیرو نگهداری از این سد و جلوگیری از تخریب آن نشده است.

پاتوق رستوران‌ها

باغ جهانی عباس آباد چالش‌های دیگری هم دارد. اداره آب منطقه‌ای بهشهر در حجم آبگیری سد تاریخی کم دخالت نمی‌کند در کنار اینها، زمین‌های در اختیار ستاد اجرایی فرمان امام (ره)، اردوگاه فرهنگی احداث شده در 25 هکتار از زمین‌های متعلق به یک ارگان نظامی در سال‌های گذشته و زمین‌های 10 هکتاری فنس کشی شده متعلق به نیروی انتظامی و احداث بازارچه‌ها و سازه‌های ناهمگون و رستوران و محل فروش چیپس و پفک در 6 هکتار از زمین‌های متعلق به منابع طبیعی که همگی در عرصه این باغ ثبت جهانی شده هستند، وضعیت باغ را با پیچیدگی مواجه کرده‌اند.