توصیه به طب اسلامی؛ انباشت دانش داشته باشید
در مناظره بین مدافع پزشکی کلاسیک و طب اسلامی از سوی مدافع طب اسلامی مطرح شد که افراد می‌توانند توصیه‌های این طب را در زندگی خود اجرا کنند؛ در حالی که مدافع پزشکی کلاسیک این امر را بی‌توجهی به تاریخ پزشکی، قلمداد و توصیه کرد طب سنتی و طب اسلامی انباشت دانش داشته باشند.
به گزارش ایسنا، مناظره بین سیدمحمد خادم‌الحسینی عضو هیأت علمی دانشگاه بقی‌الله به عنوان مدافع شیوه‌های درمانی طب اسلامی و دکتر سید علی آذین دارای درجه دکتری جامعه‌شناسی پزشکی به عنوان مدافع روش و شیوه‌های درمانی پزشکی کلاسیک با موضوع پیشگیری و درمان کرونا در قرنطینه‌های خانگی امروز از سوی اندیشکده پایا وابسته به دانشگاه امام حسین (ع) و در محل پژوهشگاه امام سجاد (ع) برگزار شد.
در این مناظره پرسشگر با اشاره به مجموعه تجربیات بالینی دکتر خادم‌الحسینی در حوزه درمان و پیشگیری از کرونا از وی پرسشی مبنی بر استدلال قطعی ایشان برای درمان کرونا مطرح کرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه بقی‌الله و مدافع شیوه‌های درمانی طب اسلامی در پاسخ به این پرسش توضیح داد: من در حوزه طب اسلامی حدود سه سال تجربه بالینی داشته و پیش از آن حدود هفت سال نیز به صورت تجربی با طب سنتی سروکار داشتم و کلیه این تجارب بعد از دوران PHD من و بعد از تحصیلات آکادمیک انجام شد.
وی ادامه داد: در حال حاضر بیش از 10 سال است که بالغ بر 200 داروی ترکیبی طب اسلامی تولید انبوه می‌شود. همچنین طب اسلامی بیش از 500 نفر نماینده و تعداد زیادی شاگرد دارد.
خادم‌الحسینی با بیان اینکه در ابتدای شیوع ویروس کرونا چند بیمار کرونایی را ویزیت کرده و این بیماران پس از حدود دو الی پنج روز استفاده از داروهای طب اسلامی نتیجه مثبتی دیده‌اند، گفت: سعی کردیم این موضوع را از طریق کلیپ‌ها به مردم اطلاع‌رسانی کنیم و پس از آن ترغیب به نوشتن پروپوزال و تحویل آن به پژوهشکده‌های دانشگاه‌ها شدم که البته این طرح تحقیقاتی در خوان سوم یا چهارم آن با مانع مواجه شد و نتوانستیم آن را علیرغم اینکه با پشتوانه درمان قطعی حدود 30، 40 نفر بیمار کرونایی همراه بود، در محیط بیمارستانی اجرا کنیم.
در توجیه برتری روش‌های مکمل و جایگزین به تاریخ پزشکی بی‌توجهی می‌شود سپس دکتر سید علی آذین، دکتری پزشکی اجتماعی به ارائه توضیحاتی در پاسخ به دکتر خادم‌الحسینی پرداخت و تشریح کرد: بشر سال‌های سال اطلاعاتی را جمع‌آوری کرده که دانش نام دارد به مفهوم دانستن در برابر ندانستن. علم یا science زیرمجموعه‌ای از دانش است که قابل آزمون و البته ابطال‌پذیر است. در واقع به تدریج که حرکت علمی در جهان شتاب گرفت، به این نتیجه رسیدند که علم باید به شکل روشمند دنبال شود و در غیر این صورت میزان خطا و برداشت‌های نادرست افزایش می‌یابد. به این ترتیب در اکثر شاخه‌های علمی، روش‌شناسی یا متدولوژی مربوطه تعریف شد و مرتبا نیز مورد ارزشیابی قرار گرفت و تکمیل شد و این موضوع فرایندی پویا است که همین امروز هم ادامه دارد. درعلم به معنی ساینس، این تجربه، اندازه‌گیری و داوری است که حرف اول را می‌زند. وی با تأکید بر آنکه در چالشی که بین روش‌های مکمل و جایگزین و پزشکی متداول وجود دارد به تاریخ پزشکی بی‌توجهی می‌شود، ادامه داد: جمجمه‌هایی پیدا شده متعلق به 5000 سال پیش از میلاد که آثار جراحی بر روی آن وجود دارد و این نشان می‌دهد که تاریخ علم پزشکی تنها محدود به همین یکی دو قرن اخیر نیست و بشر همواره به دنبال راه‌هایی برای مرهم نهادن بر زخم‌های خود بوده است. این عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی در پاسخ پرسشگر مناظره مبنی بر آنکه چرا به مدافعان طب اسلامی اجازه پژوهش داده نمی‌شود، خاطر نشان کرد: سرعت رشد علم پزشکی در دو الی سه قرن اخیر به شکل تصاعدی افزایش یافت و همانگونه که عرض شد، اشکالات وارد بر روش تحقیق نیز مرتبا مورد توجه قرار گرفت. دکتر آذین تشریح کرد: بعضی خطاها در پژوهش تصادفی است و برخی دیگر سیستماتیک و همچنین ناشی از برخی سوگیری‌ها است. بنابراین رعایت ملاحظات متودولوژیک باعث می‌شد تا خطاهای پژوهشی کمتر شود. از دهه 90 میلادی مفهومی به نام پزشکی مبتنی بر شواهد مطرح شد. به عبارتی معلوم شد تنها استناد به چند کار پژوهشی نمی‌تواند مجوزی برای مداخلات پزشکی باشد؛ بلکه در کار بالینی ما باید به دنبال بهترین شواهد پژوهشی موجود باشیم و همین موضوع به تقویت پایگاه‌های اطلاعاتی پژوهشی و انجام بررسی‌های مروری سیستماتیک منجر شد. امروزه اگر مداخله‌ای پزشکی بخواهد توصیه شود، تا حد امکان باید در بررسی‌های مروری نظام‌مند هم قابلیت دفاع داشته باشد. توصیه‌های ائمه نیازی به آزمون ندارد در ادامه این مناظره دکتر خادم‌الحسینی ضمن پرسش این سوال از دکتر آذین که به نظر شما طی هفتاد هزار سال تاریخ بشری، بشر چقدر در راه مستقیم بوده است، تصریح کرد: مشخص است که در این راه، بشر در حال آزمون و خطا بوده تا زمانی که 1400 سال پیش ائمه سعی کردند تاریخ پزشکی را به صراط مستقیم هدایت کنند و توصیه‌های آن‌ها نیازی به آزمون ندارد.
عضو هیأت علمی دانشگاه بقی‌الله در ادامه افزود: شرکتی که بر اساس طرح تحقیقاتی ما بنا بود تا داروهای ترکیبی را بسازد، اجازه ثبت نداشته و طرح ما نیز کد اخلاق نگرفت و نتوانست به مقاله تبدیل شود. این در حالی است که به عنوان مثال برای تک تک داروهایی که امام کاظم (ع) توصیه کرده، از پیش مقاله وجود داشت؛ اما مقاله‌ای برای استفاده از این داروها به شکل ترکیبی وجود نداشت.
دکتر خادم‌الحسینی ادامه داد: علمی که تغییر می‌کند، علم نیست؛ بلکه این نظریات هستند که تغییر می‌کنند و باید به دنبال ثبات در علم باشیم که این موضوع نیز از طریق افراد مطمئن و معصوم مانند ائمه حاصل می‌شود.
قانون ثابت و علم پویا و در حال تغییر است دکتر آذین در پاسخ به ادعاهای مطرح شده از سوی مدافع طب اسلامی در این جلسه گفت: کارنامه علوم تجربی در همه حوزه‌ها مثل فیزیک، شیمی، زیست شناسی و از جمله پزشکی مشخص است. مرگ و میرهایی که در پی کرونا وجود داشته اگرچه بسیار تاسف آور است، جزو خرده مرگ و میرها در تاریخ به حساب می‌آید. اما اگر از حدود 300 سال پیش جمعیت کره زمین رشد تصاعدی داشته، این موضوع اتفاقی نیست! آبله ریشه‌کن شده و فلج اطفال در آستانه ریشه‌کنی است. امید به زندگی در اکثر کشورها اصلا با 50 سال پیش هم قابل مقایسه نیست. وی اضافه کرد: تجربه 40 سال اخیر کشور خودمان نیز با زحمات پیشکسوتانی همچون دکتر شاپور، دکتر پیله‌رودی، دکتر اسپندار، دکتر ملک افضلی و دکتر مرندی و... که پایه‌گذار مراقبت‌های اولیه بهداشتی در ایران بودند، گواه بر این موضوع است و طی این سال‌ها مرگ و میر مادران، نوزادان و کودکان زیر 5 سال کنترل شده و امید به زندگی بالا رفته است. در مورد موضوع ثبات علم که مطرح شد، باید گفت آنچه که باید ثابت باشد، قانون است (همچون قانون سوم نیوتن)؛ اما یافته‌های علمی، پویا و دائما در حال تغییر هستند. دکتر آذین ادامه داد: موضوعی که مطرح می‌شود، این است که اگر به جای شما حضرت امام صادق (ع) به عنوان مدافع طب اسلامی اینجا حضور داشتند، حرف ایشان برای من که مسلمان شیعه اثنی عشری هستم، حجت بود. اما چطور می‌توان این حرف را به عنوان بحث علمی در دنیا مطرح کرد و بدیهی است که باید مراحل پژوهشی تا کارآزمایی بالینی بر روی آن رهنمود انجام می‌پذیرفت. نمی‌توانیم چیزی به نام طب اسلامی داشته باشیم؛ اما می‌توانیم از آن فرضیه و سوال دربیاوریم این عضو هیأت علمی جهاد دانشگاهی اظهار کرد: چارچوب نظری طب اسلامی قاعدتا قرآن یا اهل بیت (ع) است. این در حالی است که قرآن کتاب هدایت است، آن هم به شکل مشروط (هدا للمتقین یا مومنین یا محسنین) و در کتاب آسمانی شواهدی حتی به ضرر طب اسلامی ادعا شده امروز وجود دارد، از جمله آنجا که خداوند می‌فرماید "چیزهایی که نمی‌دانید را به خدا نسبت ندهید". وی در پایان این بخش از صحبت‌های خود با بیان اینکه به جز روایات متواتر، نمی‌توانیم از سایر روایات حتی در امور روشی استفاده مطلق کنیم، گفت: بنا به گفته برخی علما، تعداد روایات متواتر در دسترس بیش از تعداد انگشتان دست و پا نیست و نه تنها روایاتی که بزرگوارانی همچون علامه مجلسی ره گردآوری کرده‌اند، بلکه حتی روایات موجود در کتب اربعه نیز الزاما خالی از مناقشه نیستند. به همین دلیل عرض می‌کنم نمی‌توانم چیزی به نام طب اسلامی را بپذیرم؛ اما تاکید می‌کنم که می‌توان از منابع اسلامی به سرنخ‌ها و سوالات و فرضیاتی رسید.
توصیه عمومی این است که هر کس طب اسلامی را در زندگی شخصی خود اجرا کند
دکتر خادم‌الحسینی با بیان اینکه اگر طب اسلامی را زیر سوال ببریم، کل علوم شیعه زیر سوال می‌رود، گفت: در طب اسلامی 11 هزار توصیه داریم که اگر بخواهیم در مورد هر یک تحقیق کنیم، تا زمانی که این تحقیقات نتیجه دهد به انواع بیماری‌ها دچار می‌شویم؛ بنابراین یک توصیه عمومی می‌تواند این باشد که هر کس به طور شخصی احادیث را بر روی خود اجرا کند (به عنوان مثال کسانی که حدیث مصرف نمک طبیعی قبل و بعد از غذا را استفاده نکرده‌اند، کرونای سختی گرفته‌اند). من هم فقط در بحث کرونا که موضوع مرگ و زندگی در میان بود، احساس ضرورت دفاع از طب اسلامی و انجام کار تحقیقاتی را حس کردم. در غیر این صورت 30 سال در این حوزه کار کرده و هیچ وقت وارد مناظره و... نشدم.
فردی که ادرار شتر خورد به قید وثیقه آزاد است / درباره ادرار شتر روایات محکم داریم در این بخش از مناظره پرسشگر از مدافع طب اسلامی این سوال را مطرح کرد که موضع طب اسلامی در برابر فردی که کلیپی در حال خوردن ادرار شتر در فضای مجازی منتشر کرده، چیست که در پاسخ به این سوال دکتر خادم‌الحسینی توضیح داد: این فرد به جرم اغتشاش افکار عمومی دستگیر شده و با سند آزاد است، در حالی که درباره ادرار شتر روایات محکم داریم. همچنین در علم پزشکی قدیم هم از ادرار استفاده شده و به طور کلی به لحاظ شرعی ادرار شتر پاک است و البته ادرار انسان نجس است. در هر حال ما با انتشار چنین کلیپی در فضای مجازی مخالف هستیم و این فرد که کلیپ را منتشر کرده، از ما نیست؛ اما خوردن ادرار شتر به لحاظ تجربی مشکلی ندارد. توصیه به طب اسلامی: انباشت دانش داشته باشید دکتر آذین با بیان اینکه چرخ را قرار نیست بشر 20 بار اختراع کند و در پزشکی نیز مانند هر علم دیگری آسیب و امکان سودجویی وجود دارد، گفت: به همین دلیل موضوع کدهای اخلاقی مطرح شد، از جمله تقید به سودرسانی و پرهیز از ایجاد ضرر و اتونومی یا خودآئینی و داشتن رضایت آگاهانه انسان مورد پژوهش و تاکید بر این که یک کار پژوهشی هرچه هم با نیت خیرخواهانه باشد، نمی‌تواند از چارچوب‌های اخلاق پزشکی بیرون برود. وی اظهار کرد: نمی‌توانیم کم کاری‌ها را در حوزه انواع طب جایگزین یا مکمل را یک شبه حل کنیم و در این حوزه به تدریج باید پله‌ها را طی کرد. 10 سال است که دانشکده‌های طب سنتی در کشور داریم، اما باید دید که این‌ها چقدر دستاورد داشته‌اند در نشر علم و معرفی موضوع به دنیا و گرفتن ارجاعات در متون علمی دنیا. در این حوزه باید انباشت دانش وجود داشته باشد و انتظار نداشته باشیم که دانشگاه‌ها به سرعت ادعاهای طب اسلامی را تنها با ارجاع به پنج مقاله بپذیرند. البته این راه قابل طی شدن است. چنانچه به عنوان مثال در پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی حداقل سه داروی مجوزدار وزارت بهداشت تولید می‌شود البته بعد از مدت‌ها کار پژوهشی. حب و بغض‌ها و نفسانیت را نیز باید کنار بگذاریم.
به معصومان شکی نداریم / موانع تحقیقات بر روی تولید دارو در حوزه طب اسلامی
دکتر خادم‌الحسینی به عنوان مدافع طب اسلامی در پایان این بحث با بیان اینکه این طب روایات معصومان است و شکی را که به فرد عادی داریم، به معصوم نداریم، گفت: در طب اسلامی مخالفت با آزمایش بر روی حیوانات وجود دارد؛ چرا که دارو قطعی است و باید بر روی انسان آزمایش شود. همچنین یکی از موانع این است که فرد ایرانی اگر بخواهد بر روی یک داروی طب اسلامی کارآزمایی بالینی انجام دهد، باید مشابه آن دارو در جهان وجود داشته باشد که چنین موردی نیست و به همین دلیل مانعی بر سر راه تحقیقات جهانی در این حوزه وجود دارد.
وی در پاسخ به خبرنگار ایسنا مبنی بر آنکه چه راهکاری را برای مقابله با جبهه‌گیری اخلاقی که در برابر طب اسلامی وجود دارد (چه در کمیته‌های اخلاق و چه در بین مردم) توصیه می‌کند، گفت: در کمیته‌های اخلاق مدارک علمی ارائه دادیم. همچنین توصیه می‌کنیم با بیمارانی که به این روش‌ها درمان شدند، مصاحبه انجام گیرد.
انتهای پیام