توپ برجام گم شده است
ایران و آمریکا در رابطه با مذاکرات احیای برجام و ادامه آن، همچنان توپ را در زمین یکدیگر می اندازند؛ در این خصوص ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شد این بر عهده ایران است که پیش بیاید و نشان بدهد که آماده همکاری سازنده و صرف نظر کردن از مسائل غیرمرتبط و فرعی و مذاکره با حسن نیت درباره توافقی است که مدتی می‌شود روی میز بوده است.
همزمان ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در توییتی نوشت: «ایران در برجام بوده و هست، طرفی که برای بازگشت، باید حسن نیت و التزام خود را ثابت کند، دولت آمریکاست.» وی با تاکید بر اینکه رسیدن به چنین توافقی، به تصمیم و اراده آمریکا بستگی دارد، افزود: «ما همچنان به دستیابی به توافقی خوب، قوی و پایدار که منافع پیش بینی شده در برجام را برای ایران تضمین کند، متعهد هستیم.»
پس از گفت‌وگوی مکرون و رئیسی چیزی تغییر کرد؟
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری با تلاش برای مقصر جلوه دادن ایران، در پاسخ به این سوال که آیا پس از گفت‌وگوی تلفنی اخیر رئیس‌جمهور فرانسه با رئیس‌جمهور ایران انتظار اقدامات تازه ای در زمینه مذاکرات احیای توافق هسته ای میان آمریکا و ایران می رود یا نه، گفت: «گفتنش برایم سخت است چون واقعیت این است که این بر عهده ایران است که پیش بیاید.» پرایس در ادامه گفت: «کاخ الیزه بیانیه ای منتشر کرد که نشان می داد رئیس‌جمهور مکرون دقیقا همان پیام ما را که به‌طور غیرمستقیم به ایران داده ایم، منتقل کرده است.» به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مضمون این پیام این است: «ما آماده ایم به‌طور دوجانبه به برجام [توافق هسته ای] بازگردیم. البته دوجانبه یعنی این کار مثل یک خیابان دو‌طرفه است. ما هنوز و حداقل تا به حال ندیده ایم که ایرانی ها نشان داده باشند آماده انجام دادن این کارند.»
اظهارات پرایس در این باره در پی این مطرح می‌شود که در پی تماس تلفنی اخیر ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران و امانوئل مکرون، همتای فرانسوی اش، کاخ الیزه در بیانیه ای اعلام کرد مکرون در اظهارات خود از پیشرفت نکردن مذاکرات احیای برجام ابراز ناامیدی کرده و گفته است که از نظر او احیای توافق هسته ای با ایران هنوز ممکن است. در ادامه این بیانیه آمده است: «مکرون همچنین از رئیس‌جمهوری ایران خواسته است که برای دستیابی به توافق و بازگشت به اجرای تعهدات ایران ذیل توافق هسته ای 2015، «انتخاب روشنی» داشته باشد.» رئیس‌جمهور ایران نیز در این گفت‌وگو تاکید کرد که جمهوری اسلامی ایران حصول توافق را در گرو حل و فصل کامل مسائل پادمانی و ارائه تضمین های لازم از جمله در قبال استمرار پایبندی معتبر طرف ها به توافق و تامین منافع اقتصادی ملت ایران می داند.
اتهام جدید واشنگتن: ایران آماده احیای برجام نیست
پرایس در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه با توجه به اینکه ایران می‌گوید این دولت آمریکاست که باید برای احیای توافق یک تصمیم سیاسی بگیرد، این تصمیم دقیقا چیست و خواسته‌های ایران از آمریکا در مذاکرات شامل چه مواردی می‌شود، بیان کرد: «بر عهده خود ایران می گذارم که به‌طور علنی بگویند منظورشان از گفتن این چیست. واقعیت این است که ما یک تصمیم سیاسی گرفته ایم. ما در ابتدای این دولت یک تصمیم سیاسی گرفتیم. این یک تصمیم سیاسی بود که بایدن کاندیدای ریاست‌جمهوری آن موقع در کارزار انتخاباتی اش گفت، اگر ایران به برجام بازگردد، ما هم همین کار را می‌کنیم.» وی افزود: «پس از ماه‌ها مذاکرات سخت و پرزحمت، توافقی روی میز است که شامل اقدامات و جزئیات لازم برای انجام دادن این کار است. واقعیت این است که ما این تصمیم را مدت‌ها پیش گرفته ایم. اگر ایرانی ها در بازگشت به پایبندی دوجانبه جدیت داشته باشند، که احتمالا ندارند، بر عهده خودشان است که توافق را بپذیرند یا نه.»
او مدعی شد: ایرانی ها، در هفته‌های اخیر، واقعا کاری انجام نداده اند که نشان دهد مشتاق بازگشت به توافق هستند. در واقع، هر روزی که وقت کشی می‌کنند و هر روزی که پر از سکوت از جانب آنهاست، به ما نشان می‌دهد که جدیت ندارند و آماده بازگشت دوجانبه به برجام نیستند.
آمادگی همزمان برای پلن «اِی» و «بی»
او در ادامه با گفتن اینکه آمریکا در حال وقت‌کشی نیست و در حال انجام دادن اقداماتی در این زمینه است، گفت: «همان‌طور که پیش تر اشاره کردم، ما همیشه در حال انجام دادن ارزیابی های فنی لازم برای تعیین این هستیم که توافق دیگر در راستای منافع ما نباشد. اما چشممان به حقایق امور باز است. درک خوبی از طرف مقابل ایرانی مان داریم. به همین دلیل است که مدتی است به‌طور یکسان برای دو سناریو آماده می شویم که در یکی بازگشت دوجانبه به برجام وجود دارد و در دیگری بازگشت دوجانبه به برجام وجود ندارد. سفر رئیس‌جمهور بایدن به اسرائیل و عربستان سعودی که در آنجا فرصت ملاقات با رهبران شورای همکاری خلیج فارس را داشت، روی این موضوع متمرکز بود. اما ما مدتی است که این مباحثات را داشته ایم.»
دوربین ها خاموش بمانند؛ وضعیت پیچیده می‌شود
همچنین پرایس در بخش دیگری از سخنانش در واکنش به اظهارات رئیس سازمان انرژی اتمی ایران مبنی بر اینکه دوربین های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا زمان احیای توافق هسته ای فعال نخواهند شد و آیا این موضوع تاثیری بر مذاکرات خواهد گذاشت، مدعی شد: «واقعیت این است که حفظ شرایطی که در آن شفافیت امور مربوط به برجام برای آژانس کاهش یافته باشد، فقط منجر به پیچیده شدن چالش ها در زمینه بازگشت دوجانبه بالقوه به پایبندی به برجام می‌شود. این کار فقط بحران هسته ای ایجاد شده توسط خود ایران را تعمیق می‌کند.»
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ادامه داد: «ما تا زمانی که این ارزیابی را داشته باشیم که بازگشتی دوجانبه به پایبندی به توافق در راستای منافع ملی مان خواهد بود، به دنبال بازگشت دوجانبه به پایبندی خواهیم بود چون این بازگشت دوجانبه ما را نسبت به وضع فعلی مان در موقعیت مستحکم تری در قبال برنامه هسته ای ایران قرار می‌دهد.»
اسلامی چه گفته بود؟
پیش‌تر محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به برچیده شدن برخی دوربین های نظارتی آژانس در ایران تاکید کرد: «دوربین های آژانس برای رفع اتهام بود اما اگر قرار است آن اتهام ها پابرجا بماند دلیلی ندارد که دوربین ها بر جای بماند.»
رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت دوربین های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موجود در تاسیسات هسته ای ایران، توضیح داد: «خیلی خوب است که مردم ما و مسوولان ما حافظه تاریخی خود را بهنگام کنند.20 سال است به جمهوری اسلامی اتهام می زنند که شما در حال ساخت بمب اتمی هستید و هر روز هم یک جا را آدرس دادند و علیه ما قطعنامه وضع کردند و تحریم‌هایی طراحی کردند.» اسلامی تصریح کرد: «وقتی که نظارت تشدید شده را پذیرفتیم برای رفع اتهام بوده است، آن دوربین ها برای رفع این اتهام بوده اما اگر قرار است آن اتهام ها پابرجا بماند دلیلی ندارد که دوربین ها بر جای بماند. این دوربین ها به دست خود آژانس جمع شده است.»
ایران در غنی سازی سطح بالا می‌تازد
همچنین رافائل گروسی، مدیرکل آژانس اتمی نیز به خاموشی برخی از دوربین های آژانس در ایران واکنش نشان داد و گفت که اگر می‌خواهند به آنها (ایران) اعتماد کنیم، باید تمام بازرسی های ما را به حالت اول برگردانند. به گزارش خبرگزاری فارس، گروسی در مصاحبه با شبکه «سی ان ان» با تاکید بر لزوم احیای تمام بازرسی های هسته ای در ایران، اما تایید کرد که آژانس هیچ اطلاعاتی درباره اینکه ایران روی سلاح اتمی کار می‌کند، به دست نیاورده است. مدیرکل آژانس اتمی با بیان اینکه ایران هم اکنون مشغول غنی سازی هرچه بیشتر اورانیوم در سطوح بالا است، گفت: «ایران در حال راه اندازی سانتریفیوژهای نسل جدید است که برای غنی سازی ضروری هستند. اما من باید تاکید کنم که هیچ اطلاعاتی درباره اینکه آنها مشغول تولید سلاح اتمی هستند، نداریم.» مدیرکل آژانس اتمی اما در اظهاراتی دوپهلو مبنی بر اینکه درجه غنی سازی اورانیوم در ایران اکنون بسیار بالا بوده و نزدیک به درجه خلوص تسلیحاتی است، گفت: «آنها دسترسی بازرسان ما را محدود کرده اند و دیدی که آژانس بر این فعالیت ها [هسته ای ایران] داشت، قطع شده است؛ همان‌طور که خودشان گفته اند تعدادی از دوربین های نصب شده ما را برداشته اند.»
گروسی همچنین با اشاره به اینکه مواد اتمی که می‌توانند در یک سلاح اتمی استفاده شوند، اکنون در جهان بسیار زیاد هستند گفت:«ولی مساله مهم این است که نظارتی بر آنها وجود دارد یا خیر.» وی با غیر‌معقول خواندن چنین ارزیابی هایی مبنی بر اینکه ایران در حال انجام مقدمات تولید سلاح اتمی است، افزود: «اما چیزی که ما می گوییم این است که آنها (ایران) باید تمام بازرسی های ما را به حالت اول برگردانند، اگر می‌خواهند به آنها اعتماد کنیم. در حوزه اتمی، تنها راه برای اعتماد داشتن تحت بازرسی بودن است. صحبت‌های خوب، فایده ندارد.»
مدیرکل آژانس اتمی در پاسخ به سوال دیگری درباره مذاکرات وین و اینکه چه موانعی در احیای برجام وجود دارد، تصریح کرد: «آژانس اتمی جزو مذاکره کنندگان نیست بلکه ضامن است. آژانس، ناظر و بازرس هرچیزی است که در آن مذاکرات مورد توافق قرار می‌گیرد. مذاکرات هنوز به نتیجه ای که باید می رسید، نرسیده و ما به زودی وارد مرحله نامشخصی می شویم که در آن ایران برنامه هسته ای خواهد داشت که به سرعت پیش می رود ولی فاقد برخی بازرسی ها خواهد بود.»
گروسی با ادعای اینکه زمان برای رسیدن به توافق در مذاکرات وین در حال کمتر شدن است، گفت: «ما با فعالیت هایی [هسته ای] مواجه هستیم که به جلو می رود اما همزمان نظارتی بر آنها نداریم و نمی دانیم که چه اتفاقی رخ می‌دهد. در اینجا برخی مشکلات وجود دارد؛ درواقع اگر توافقی حاصل شود، باید روش‌هایی را پیدا کنیم تا این پازل را دوباره کنار هم بچینیم.»
وی ادامه داد: «چون هر وقتی که این اتفاق بیفتد (حاصل شدن توافق)، که احتمالا زمان زیادی نیز طول خواهد کشید، مواد غنی شده و سانتریفیوژهای بیشتری وجود خواهد داشت که آژانس باید برای آنها حد مشخصی تعیین کند.»
همچنین مدیرکل آژانس انرژی اتمی در پاسخ به این سوال که آیا خروج دولت پیشین آمریکا از توافق هسته ای کار فاجعه باری بود، گفت: «اتفاقی است که افتاده. این مشکلی است که باید حلش کنیم. هنوز وقت داریم، اما زیاد نیست.»