تکرار تراژدی سوختن روزانه 33 میلیون لیتر "مازوت" در نیروگاه‌های کشور!

به گزارش خبرنگار محیط زیست خبرگزاری تسنیم، با وجود صراحت و اعلام سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر ممنوعیت مصرف سوخت مازوت، استفاده از این سوخت در اکثر نیروگاه‌ها با فرا رسیدن فصل پاییز و زمستان و همزمان با اوج آلودگی هوا به دلیل سکون و وارونگی هوا از سرگرفته می‌شود و نیروگاه‌ها بر شدت وضعیت بحرانی آلودگی هوا می‌افزایند.

سال‌هاست این موضوع مورد اعتراض شدید مردم قرار دارد اما مسئولان وزارت نفت اقدام مؤثری برای جلوگیری از استفاده از این سوخت در نیروگاه‌ها نکرده‌اند. براساس آمار سیاهه انتشار شهر تهران 12 درصد از انتشار ذرات معلق از ناحیه نیروگاه‌ها صورت می‌گیرد البته این 12 درصد به صورت میانگین سالیانه مطرح شده و طبیعتاً در روزهای سرد سال که از سوخت مازوت در نیروگاه استفاده می‌شود، درصد بیشتری از ذرات معلق موجود در هوای شهر سهم نیروگاه‌هاست و این موضوع اهمیت این مسئله را به خوبی نشان می‌دهد.

اگرچه صراحتاً، ماده 18 قانون هوای پاک ضرورت استانداردسازی سوخت مازوت تحویلی به نیروگاه‌ها و صنایع را تکلیف کرده است اما این تکلیف قانونی انجام نمی‌شود.

سال گذشته مسئولان سازمان حفاظت از محیط زیست گفتند بازگشت مازوت به نیروگاه‌ها بنا به دستور شورای امنیت ملی ایران صورت گرفته است همچنین عضو کمیسیون انرژی مجلس آذر ماه 1400 مصرف روزانه 33 میلیون لیتر مازوت در نیروگاه‌های کشور را تأیید و آن را اجباری برای جلوگیری از کمبود گاز و قطعی برق اعلام کرد. در واقع سال‌هاست با یک دوراهی مصرف سوخت مازوت و یا تعطیلی صنایع و نیروگاه‌ها و به دنبال آن قطعی برق در زمستان روبه‌رو هستیم!

بر اساس آمار حدود دو میلیون بشکه نفت روزانه در کشور تولید و مصرف می‌شود که در پالایشگاه‌ها به فرآورده تبدیل می‌شود، 70 درصد از نفت برداشت شده از مخازن ایران نفت سنگین بوده و شامل فرآورده‌های سنگین همچون مازوت است، بنابراین تولید این فرآورده گریزناپذیر است.

از سوی دیگر روزانه معادل 190 میلیون لیتر گاز و فرآورده‌های آن به نیروگاه‌های کشور تحویل داده می‌شود که حدود 13 میلیون لیتر آن نفت کوره است که در فصول سرد مانند شرایط فعلی این عدد به 35 میلیون لیتر می‌رسد و در تابستان ممکن است این عدد به صفر نیز برسد. اگر این عدد را به نسبت 190 میلیون لیتر فرآورده توزیعی به نیروگاه‌ها در نظر بگیریم، حدود یک ششم می‌شود.

از سوی دیگر بر اساس نظر کارشناسان و متخصصان انرژی استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها به چند دلیل صرفه اقتصادی ندارد؛ اولاً قیمت گاز از مازوت کمتر است، دوماً بر اساس نظر دکتر شهرام معینی، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان در محاسبه مزیت‌های اقتصادی استفاده از یک سوخت فاکتورهای مختلف آن در نظر گرفته می‌شود که یکی از آن‌ها آلایندگی است، در استفاده از مازوت میزان آلایندگی به قدری زیاد است که قیمت و سایر فاکتورها بی‌ارزش می‌شود.

نفت کوره را می‌توان صادرات کرده و از آن درآمد کسب کرد اما به دلیل مشکلات تأمین سوخت در زمستان در نیروگاه‌ها استفاده می‌شود. سوماً، استفاده از سوخت مایع در نیروگاه‌ها خساراتی را نیز به تجهیزات این واحدها وارد می‌کند که منجر به افت بازدهی نیروگاه‌ها می‌شود.

آذر ماه سال 1400 دکتر سلاجقه به مناسبت روز دانشجو در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران وعده دادند سوخت مازوت مصرفی نیروگاه‌های کشور تا سال آینده (1401) سولفورزدایی می‌شود اما دکتر سلاجقه اعلام کرد که سوزاندن مازوت زمانی مجاز است که در مواقع اضطرار و با تصمیم شورای عالی امنیت ملی انجام گیرد.

زمانی که شاخص کیفیت هوا ناسالم برای گروه‌های حساس یا ناسالم برای همگان می‌شود، همه نگاه‌ها و انتظارات معجزه به سمت سازمان حفاظت محیط زیست می‌رود در صورتی که این نهادهای بالادستی هستند که مشخص می‌کنند که مجاز به استفاده از مازوت هستیم یا خیر. بهتر است به این نهادهای بالادستی بگویم بگذارید از لابه‌لای برگه‌های مصوبه‌هایتان اندکی هوای تازه به شهرها برسد!

با این وضعیت بود و نبود سازمان محیط زیست چه فرقی دارد! گوگرد‌زدایی از مازوت زمان‌بر نیست اما به نظر می‌رسد که عزم و اراده‌ای در این راستا وجود ندارد اما ما همچنان منتظر خبرهای خوب در این راستا هستیم.

الهه پهلوان؛ عضو بنیاد حفاظت از محیط زیست و حیات وحش ایران