جایگاه مستندنگاری در جایزه جلال
مستندنگاری یکی از بخش‌های جایزه جلال است که در تمامی دوره‌های برگزار شده بر خلاف داستان و رمان، برگزیده و شایسته تقدیر داشته است. اما به اقع جایگاه مستندنگاری در این جایزه کجاست؟
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نوشتن ناداستان، روایت و جُستار که بر پایه مستندات است، طی سال‌های اخیر بیش از گذشته مورد توجه نویسندگان قرار گرفته است، این سبک نوشتار که در سال‌های گذشته بیشتر به حوادث دفاع مقدس می‌پرداخت، حالا شاخه‌های متنوع‌تری پیدا کرده است. در آستانه اختتامیه پانزدهمین دوره جایزه جلال شاید بد نباشد که به بررسی توجه این جایزه که هنوز هم گران‌ترین جایزه ادبی کشور محسوب می‌شود و در دیده و خوانده شدن آثار مؤثر است، به آثار مستند پرداخت.
- در این حوزه در دوره‌های مختلف برگزیدگان مستندنگاری شامل این آثار بوده‌اند:
- دوره اول: «سازمان مجاهدین خلق»، شایسته تقدیر
- دوره دوم: کتاب «دا»، برگزیده
- دوره چهارم: «تا خمینی شهر»، شایسته تقدیر
- دوره پنجم: «نورالدین پسر ایران» و «شرح اسم»، شایسته تقدیر
- دوره ششم: «نبرد طریق القدس»، شایسته تقدیر
- دوره هفتم: «سفر برگذشتنی» و «زندان الرشید»، برگزیده
- دوره هشتم:«آب هرگز نمی‌میرد» برگزیده و «تو در قاهره خواهی مرد»، شایسته تقدیر
- دوره نهم: «پیغام ماهی‌ها» و «ر»، شایسته تقدیر
- دوره دهم: «آنک پاریس» و «سفر دیدار»، به صورت مشترک شایسته تقدیر
- دوره یازدهم: «الف لام خمینی» و «رکاب‌زنان در پی شمس»، برگزیده
- دوره دوازدهم: «قطار باز»، شایسته تقدیر و «نقاشی قهوه‌خانه»، برگزیده
- دوره سیزدهم: «از ری تا شام»، «گوهر صبر» و «فرکانس 1160»، برگزیده
- دوره چهارده: «داغ دلربا» و «رضا نام تا رضا خان»، منتخب.
اگرچه در 14 دوره گذشته جایزه جلال در برخی دوره‌ها در حوزه داستان، چه مجموعه داستان کوتاه و چه رمان، هیچ اثر برگزیده و حتی شایسته تقدیری معرفی نشد، اما در بخش مستندنگاری همه ساله آثاری انتخاب شده‌اند.
نامزدهای نهایی پانزدهمین دوره جایزه جلال معرفی شدند جایزه جلال ترمز "کتابسازی درباره شهید سلیمانی" را کشیدحال چه به عنوان برگزیده، برگزیده مشترک، شایسته تقدیر یا شایسته تقدیر مشترک، این موضوع سوالاتی را مطرح می‌کند که در این مقال نمی‌گنجد، اما پاسخ به آن‌ها ضروری به نظر می‌رسد و بهتر است فعالان حوزه مستندنگاری به آن پاسخ دهند، سوالاتی از قبیل:
تولیدات حوزه مستندنگاری به لحاظ کمی و کیفی در چه وضعیتی به سر می‌برند؟
آیا این دست کتاب‌ها به استانداردها و مؤلفه‌های واقعی روایت‌نویسی رسیده‌اند؟ یا داوران بخش داستان بسیار سختگیرانه‌تر از داوران مستندنگاری عمل می‌کنند؟
به هر روی جایزه ادبی جلال که از روز آغاز تاکنون بدون وقفه و با نقد و نظرات مختلف به کار خود ادامه داده است، برای اثرگذاری پیوسته و مداوم در جریان ادبی کشور و اینکه همچنان مثل دوره‌های درخشان خود، بتواند رویداد مورد اقبالی باشد؛ نیاز به دقت، وسواس و تغییر قوانین و قواعد به نفع درخشش کتاب‌های ارزشمند دارد. اگر قرار باشد این کتاب‌ها اشاعه دهنده تفکر جلال باشد یا عقاید نویسندگان انقلابی را اشاعه دهد بهتر است در سطح مترقی و چشمگیری نوشته، عرضه و انتخاب شوند.