جایگاه نشریات ایرانی در نظام‌های ارزیابی جهانی منتشر شد

تازه‌ترین گزارش سامانه «نما» با عنوان «نمای نشریه‌ها 2022: جایگاه نشریه‌های ایرانی در نظام‌های ارزیابی جهانی» منتشر شد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، تازه‌ترین گزارش سامانه «نما» با عنوان «نمای نشریه‌ها 2022: جایگاه نشریه‌های ایرانی در نظام‌های ارزیابی جهانی» منتشر شد.

در این گزارش جایگاه نشریه‌های ایرانی در نظام‌های جهانی ارزیابی در سال 2022 آمده است که داده‌های آن از عملکرد نشریه‌ها در سال 2021 گردآوری شده‌اند. افزون بر این، روند سالانه شمار و میزان تأثیر نشریه‌های ایرانی در این نظام‌ها به همراه جدول‌های مقایسه‌ای با کشورهای منطقه نیز گزارش شده است. حضور در نمایه‌نامه «وب آو ساینس»، حضور در نمایه‌نامه «اسکوپوس»، ضریب تأثیر، امتیاز استنادی، شاخص «اسنیپ»، و رتبه‌بندی نشریه‌های «سکیمگو» از سرنویس‌های این گزارش هستند.

با افزایش شمار نشریه‌ها در نیمه دوم سده بیستم، متخصصان علم‌سنجی کوشیدند سنجه‌هایی برای ارزیابی اعتبار و کیفیت آنها درست کنند. از این روی، سنجه‌هایی کمی و کیفی ساخته شدند و پس از آن نظام‌هایی جهانی برای بررسی اعتبار و کیفیت نشریه‌ها بر پایه این سنجه‌ها پدید آمدند. دو نمایه استنادی «وب آو ساینس» و «اسکوپوس» نخستین نظام‌ها برای سنجش کیفیت و اعتبار نشریه‌ها بوده‌اند که حضور یک نشریه در این نمایه‌ها خود گویای سطحی از کیفیت است، ولی در یک دهه گذشته نهادهای علم‌سنجی دیگری نیز کوشیده‌اند چارچوبی برای این کار طراحی کنند. در این میان مؤسسه علم‌سنجی «سکیمگو» و «مرکز مطالعات علم و فناوری» در دانشگاه لایدن هلند نامدارترند.

بر پایه گزارش «نمای نشریه‌ها 2022: جایگاه نشریه‌های ایرانی در نظام‌های ارزیابی جهانی»، 41 نشریه ایرانی دارای ضریب تأثیر در نمایه‌نامه «وب آو ساینس» حضور داشته‌اند و بر این پایه، ایران در جایگاه دوم در میان کشورهای منطقه پس از ترکیه (با 56 نشریه) جای دارد. افزون بر نشریه‌های دارای ضریب تأثیر، 115 نشریه دیگر ایرانی نیز در «نمایه استنادی منابع نوپدید» هستند که ضریب تأثیر ندارند.

روی هم، میانگین ضریب تأثیر نشریه‌های ایرانی نمایه شده در «جی. سی. آر.» 03/2 و میانه آنها 553/1 است. بر پایه گزارش «جی. سی. آر.» در سال 2022 میلادی 12.418 نشریه در ویرایش 2021 این پایگاه «ضریب تأثیر» گرفته‌اند. بر پایه این گزارش، ایران سه نشریه در چارک نخست، سه نشریه در چارک دوم، 14 نشریه در چارک سوم، و 21 نشریه در چارک چهارمِ سیاهه نشریه‌های نمایه شده در این پایگاه دارد. 318 نشریه ایرانی (با شاپای ثبت شده ایرانی) نیز در نمایه‌نامه «اسکوپوس» حضور داشته‌اند. گفتنی است که برخی از نشریه‌هایی که شاپای آنها توسط ایران دریافت شده است اکنون در کشورهای دیگری مدیریت و منتشر می‌شوند.

بر پایه گزارش نمای نشریه‌ها 2021، میانگین امتیاز استنادی نشریه‌های ایرانی 49/1 بوده که در برابر سال پیش (17/1) رشد داشته است. افزون بر این، گزارش نشان می‌دهد که میانگین شاخص «اسنیپ» نشریه‌های ایرانی 51/0 است. 258 نشریه ایرانی نیز در سیاهه رتبه‌بندی نشریه‌های «سکیمگو» دیده می‌شوند که 52 عنوان در برابر گزارش سال پیش رشد داشته است و بر این پایه، ایران در جایگاه نخست کشورهای منطقه جای دارد.

پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) با راه‌اندازی سامانه «نما» (جایگاه علم، فناوری، و نوآوری ایران در جهان) می‌کوشد نتایج نظام‌های گوناگون ارزیابی علم، فناوری، و نوآوری را پایش کند و گزارش‌هایی کاربردی در دسترس سیاست‌گذاران بگذارد. سامانه «نما» در نشانی NEMA.IRANDOC.AC.IR در دسترس همگان است.