جای خالی «مدیریت بحران» در جنگ با کرونا

یک کارشناس مدیریت بحران با تاکید بر لزوم مدیریت بحران همه گیری ویروس کرونا، گفت: تعطیلی مدارس و مراکز مختلف آموزشی تا کی قرار است ادامه داشته باشد و باید نگرانی والدین را نسبت به حضور بچه ها در مدارس و دانشگاهها با برنامه ریزی درست، برطرف کنیم

بابک نورالهی در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه بیش از پانزده ماه از اعلام رسمی ورود ویروس کرونا به کشور می‌گذرد و متولیان امور مربوط به مدیریت بیماری ناشی از این ویروس، همچنان در حال آزمون‌وخطا هستند، اظهار کرد: این تصمیمات متناسب با شرایط مختلف قابل‌تغییر است و شیب کرونا هرچند وقت یک‌بار بالا پایین می‌رود، بطوریکه اکنون کرونا دورخیزی خود را برای موج پنجم در ایران برداشته و ما همچنان سردرگم برای نحوه مدیریت این میهمان ناخوانده هستیم. همه جور آن را هم از انواع چینی، انگلیسی و هندی و آفریقایی و... تجربه کردیم و احتمال صادرات نوع ایرانی آن به وجود دارد.

برخی از تصمیم‌گیری‌های اشتباه و چند صداییاعضای ستاد کرونا دلیل رعایت نکردن پروتکل ها

وی با اعتقاد به اینکه اکثر کشورها در ابتدای امر دچار این سردرگمی بوده و کشورهایی که موفق تر عمل کردند سریع به ثبات در کنترل این ویروس رسیده اند، ادامه داد: در ایران عدم به‌کارگیری از دانش مدیریت بحران در مدیریت این همه‌گیری یکی از مهم‌ترین دلایل موج‌سواری این ویروس در کشور است، بطوریکه در ابتدا تصمیم گیریها عمدتا با رویکرد درمان و گاهی بهداشتی (بدون اطلاع کامل از نحوه انتشار ویروس کرونا) صورت گرفت و اکثر مردم کشور که از ابتدای شیوع این ویروس با جدیدت پروتکل‌های بهداشتی اعلام‌شده (استفاده از دستکش، ضدعفونی و شستشوی دست ها، گندزدایی سطوح و...) را رعایت می‌کردند، بعدها برخی از تصمیم‌گیری‌های اشتباه و چند صدایی در بین اعضای مختلف ستاد پیشگیری از ویروس کرونا و همچنین تغییر دیدگاه متولیان امر، نسبت به اجرای این پروتکل‌ها بی‌اعتماد شدند.

این مدرس مدیریت بحران یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین اصول در مدیریت بحران را تصمیم‌گیری بر اساس دریافت نظرات متخصصین مختلف و مرتبط با نوع بحران دانست که وحدت فرماندهی توسط یک شخص است و اظهار کرد: ما در مورد ستاد ملی کرونا و تصمیمات اتخاذشده آن، چنین نگرشی را ندیدیم یا حداقل کمتر دیدیم. به‌گونه‌ای که آنچه در مصوبات ستاد ملی کرونا تصویب و ابلاغ می‌شد بعدها توسط برخی از اعضای مهم آن ستاد رد می‌شد و یا به‌گونه‌ای دیگر تعبیر می‌شد. به‌عنوان‌مثال؛ وزیر بهداشت بارها در مقابل دوربین ها از عدم تصمیم‌گیری‌های واحد و نگرش‌های مختلف قالب بر تصمیمات این ستاد سخن گفته و اخیرا نیز بعد از شیوع موج چهارم و بازگشت مردم از سفرهای نوروزی مخالفت خود را برای سفرهای نوروزی اعلام کرد. این مهم در مورد نحوه توزیع و تزریق واکسن کرونا نیز بارها تکرار شده است.

ضرورت پیاده‌سازی دانش مدیریت بحران در ستادهای ملی و استانی

نوراللهی با بیان این ضرب المثل که ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است، چند پیشنهاد در راستای مدیریت بهینه پیشگیری و کنترل ویروس کرونا را ذکر کرد و افزود: رویکرد مدیریت این همه‌گیری باید تغییر پیدا کند و با پیاده‌سازی دانش مدیریت بحران در ستادهای ملی و استانی و شهرستانی، ضروری است مباحث کارشناسی و فنی متخصصین مرتبط در تصمیم‌گیری‌های ستادهای مذکور مدنظر قرار گیرد و با تجزیه و تحلیل و آسیب شناسی موضوع بهترین راهکارها پیاده شود.

به گفته وی، دلیلی ندارد با شعارهایی همچون #کرونا_را_شکست_می‌دهیم، مردم را به آینده‌ای مبهم امیدوارم کنیم. بهتر است #زندگی_با_کرونا را تمرین کنیم تا شرایط واقع‌بینانه و ایدئال‌تری را در کشور ایجاد کنیم. شاید #پساکرونایی وجود نداشته باشد و این ویروس همانند خیلی از ویروس‌ها و بیماری‌های دیگر همچنان با ما باشد، پس راهکارهای مختلف پیشگیری از آن را متولیان بهداشت کشور بررسی و بهترین راهکار را ارائه دهند.

اهمیت مناسب‌سازی فضاها و تجهیزات شهری برای شرایط کرونا و بیماری های واگیردار

این کارشناس مدیریت بحران با تاکید بر اینکه بیایید در موضوع هایی مانند فاصله گذاری اجتماعی از اطلاعیه و نصب بنر در مکان های مختلف پا را فراتر گذاشته و مناسب‌سازی فضاها و تأسیسات و تجهیزات شهری برای شرایط کرونا و بیماری های واگیردار را جا بیاندازیم، عنوان کرد: در این شرایط میتوانیم مفهوم واقعی فاصله‌گذاری اجتماعی را در مراکز جمعیتی خود لمس کنیم.

این کارشناس ادامه داد: مدیران بحران در هر بخش و سطحی باید پیامدهای کوتاه‌مدت و بلندمدت این همه گیری را در مجموعه های خود ازجمله از نظر اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... ارزیابی کنند و برای آن برنامه متناسب با آن بنویسند.

این کارشناس در ادامه این پیشنهادات با بیان اینکه در مدیریت بحران نمی‌توان صرفا به ابلاغیه و بخشنامه اکتفا کرد و شرایط بحرانی را مدیریت کرد، ادامه داد: باید برنامه‌های اجرایی را برای هر موضوع تدوین کرد و آستین‌ها را برای اجرای آن بالا زد. با متمرکز کردن برنامه ریزی ها و اقدامات در یک وزارت خانه، سایر وزارتخانه‌ها نیز تماشاچی خواهند بود، از وزارت بهداشت فقط کار تخصصی خود را بخواهیم و فرماندهی این بحران به سطوح بالاتر منتقل شود و با تدوین برنامه‌های اجرایی، نقش کلیه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها را پررنگ کنیم.

لزوم بازبینی مقررات ملی ساختمان و مباحث 23 گانه آن در شرایط بیماری های واگیردار

به گفته نوراللهی، وزارت راه و شهرسازی و مرکز تحقیقات این وزارت خانه، نقش بسیار مهمی در تدوین ضوابط مربوط به ساخت‌وسازها و شهرسازی متناسب با این اپیدمی دارد. مطمئنا مقررات ملی ساختمان و مباحث 23 گانه آن باید با در نظر گرفتن شرایط بیماریهای واگیردار مانند کووید 19، بازبینی و اصلاح شود. وی اظهار کرد: وزارت کشور که نقش محوری را در راهبری شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور بر عهده دارد، باید درزمینه تهیه الگوهای مناسب مدیریت شهری و روستایی متناسب با شرایط زندگی با کرونا و سایر بیماری‌های واگیر، برنامه‌ریزی و با کمک استانداری‌ها و فرمانداری‌ها نظارت مناسبی را برای اجرای آن در شهرها و روستاهای کشور داشته باشند.

لزوم ایجاد سامانه سفر و صدور مجوز سفر محدود و متناسب با ظرفیت مکان های گردشگری

این کارشناس مدیریت بحران ادامه داد: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به‌عنوان متولی اصلی گردشگری کشور می‌تواند با برنامه‌ریزی مناسب سفرهای مردم را در طول سال مدیریت کرده و از متمرکز شدن مسافران در مراکز گردشگری و زیارتی جلوگیری کند. یکی از بهترین راهکارها ایجاد سامانه سفر و صدور مجوز سفر به‌صورت محدود و متناسب با ظرفیت مکان های گردشگری است.

وی تاکید کرد: تعطیلی مدارس و مراکز مختلف آموزشی تا کی قرار است ادامه داشته باشد. باید نگرانی والدین را نسبت به حضور بچه ها در مدارس و دانشگاهها با برنامه ریزی درست، برطرف کنیم. بهترین راهکار استفاده از تجارب دهه شصت و دو شیفته کردن مدارس است و با این اقدام، تمرکز در مراکز آموزشی کمتر خواهد بود.

وی در پایان تصریح کرد: باید عنوان کنم که همیشه محدودیت بهترین روش نیست. اگر به دانش مدیریت بحران اعتقاد داریم با بررسی و تجزیه و تحلیل ابعاد مختلف موضوع می توان بهترین الگوهای مدیریتی را اتخاذ کرد.