جشنواره رسانه امام رضا (ع) بستری برای جهاد تبیین است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم؛ دومین دوره جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) با برگزاری آیین اختتامیه و تجلیل از برگزیدگان به کار خود پایان داد. همزمان با پایان این دوره از جشنواره، با دکتر اکبر نصرالهی، دبیر علمی این جشنواره به گفت‌وگو نشسته‌ایم و نظرات او را درباره رویکردها، تمایزات و نقاط قوت این جشنواره شنیدیم. همچنین آسیب‌شناسی این جشنواره برای ارتقای کمی و کیفی دوره‌های آتی، بخشی از محتوای گفت‌وگو ما با دکتر نصرالهی بود که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

جشنواره رسانه امام رضا (ع) طی دو دوره برگزاری با استقبال خوبی از سوی اهالی رسانه روبرو است، ویژگی‌های خاص این جشنواره چیست و چگونه توانسته موفق عمل کند؟

برای جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) ویژگی‌ها و شاخص‌های متعددی می‌توان برشمرد. قطعاً اولین و مهم‌ترینش این است که این جشنواره مزین به نام امام هشتم (ع) است و همین ویژگی سبب می‌شود یک حس مردمی بودن و معنوی بودن با خود داشته باشد.

شناسایی خادمان گمنام و ایجاد بستر جهاد تبیین

در کنار این ویژگی خاص، به شاخص‌های دیگری هم می‌شود اشاره کرد که شاید برخی از مهم‌ترین آن‌ها، ایجاد همراهی و هم‌افزایی بین فعالان رسانه‌ای، یادآوری مسئولیت مشترک رسانه‌ها در حوزه ترویج آموزه‌های دینی و فرهنگ رضوی، طراحی استراتژی مناسب به تحقق اهداف، کشف استعدادها، شناسایی خادمان گمنام رسانه‌ای و شبکه‌سازی، هم‌افزایی، هم‌گرایی و افزایش تعداد آنهاست که همگی به ارتقای کمی و کیفی تولیدات رسانه‌ای در حوزه معارف دینی منجر خواهد شد.

بسترساز جهاد تبیین رسانه‌ای

البته یک ویژگی مهم دیگر جشنواره که باید به آن اشاره کنم، نقش آن در جهاد تبیین است که نیاز امروز جهان اسلام است و نباید از آن غافل بود. این جشنواره یک فرصت و بستر برای تلاش مشترک در ایجاد بازدارندگی در مقابل رسانه‌های ضد دین و تحقق جهاد تبیین در حوزه‌های دینی است و اثرگذاری مهمی در این عرصه خواهد داشت.

حضور داوران سرشناس و خبره

ویژگی دیگری که باید ذکر کنم، استفاده از داوران سرشناس، خبره و دارای کارنامه و تجربه بسیار درخشان است که سبب شد سطح جشنواره در عالی‌ترین سطح برگزار شود. علاوه بر آن، توجه جشنواره به همه قالب‌های رسانه‌ای از جمله، اختصاص بخش ویژه برای تولیدات فضای مجازی، آن هم در یک جشنواره دینی و مذهبی بسیار حائز اهمیت بود. نکته مهم‌تر این که ما در جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع)، فقط به شهر مشهد، استان خراسان رضوی و یا کل ایران فکر نکردیم و تمام جهان، تمام مذاهب و همه علاقه‌مندان به حضرت رضا (ع) که در کشورهای مختلف حضور دارند را مخاطب جشنواره قرار دادیم و فرصت مشارکت آنها را ایجاد کردیم.

برسیم به جشنواره دوم و برای ما درباره تفاوت‌های این دوره نسبت به دوره نخست بگویید.

دومین جشنواره بین‌المللی رسانه‌ای امام رضا (ع) امسال با استقبال خیلی خوب و گسترده خادمان رسانه‌ای از مناطق مختلف کشور و حتی برخی کشورهای دیگر مواجه شد و با اتمام داوری آثار ارسالی، 23 تیرماه مراسم اختتامیه آن را خواهیم داشت. امسال شاهد تفاوت‌ها و تمایزاتی در جشنواره مرحله دوم نسبت به مرحله نخست بودیم که به تفصیل به آن‌ها اشاره می‌کنم.

اتفاق مهم اضافه شدن دو بخش در دوره دوم

از تفاوت‌های مهم دومین جشنواره بین‌المللی رسانه‌ای امام رضا (ع) نسبت به دوره اول، علاوه بر اضافه شدن بخش ویژه "حاج قاسم سلیمانی" به عنوان الگوی خادم واقعی امام رضا (ع)، در نظر گرفتن دو بخش جدید "بین‌الملل" و "رساله‌ها و پایان‌نامه‌های مرتبط با ترویج فرهنگ رضوی" بود که اقدامی بدیع بود. معتقدم این که یک جشنواره بتواند در سال دوم برگزاری، دو بخش اصلی و مهم یعنی بخش بین‌الملل و رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها را اضافه کند، اتفاق بسیاری مهمی است که قابل توجه و تأمل است.

یک دلیل این اهمیت این است که شاید در دنیا نمونه چنین اقدامی را در حوزه فرهنگ دینی و سیره رضوی نداشتیم و جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) پرچم‌دار آن شده است. خیلی از جشنواره‌های داخلی و خارجی، بخش بین‌الملل دارند اما با توجه به تجربیات و بررسی‌هایی که داشتیم، در سطح جهان، جشنواره‌ای نداریم که در آن به حوزه رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دانشجویی مرتبط با فرهنگ رضوی توجه شده باشد و برای اولین بار چنین رویکردی در جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) اجرایی شده است. به نظرم این دو موضوع و بخش جدید، یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های دومین دوره جشنواره بود که قابل توجه است.

معمولاً در هر جشنواره، استفاده از داوران متخصص و شناخته شده هم یکی از ملاک‌ها برای مشخص شدن سطح کیفی آن جشنواره است. این موضوع در جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) تا چه حد مورد توجه بوده است؟

دقیقاً همین طور است که می‌گویید و ما نیز به این موضوع توجه ویژه‌ای داشتیم. به همین دلیل اگر به فهرست اسامی هیئت داوران نگاهی بیاندازید مشاهده می‌کنید که همه آنها از افراد متخصص، با تجربه و دارای سابقه درخشان در بخش‌های تخصصی جشنواره هستند و خروجی کار آنها هم نشان‌دهنده همین تخصص و حرفه‌ای بودن است.

به عنوان مثال عرض می‌کنم؛ شاید در سال گذشته که نخستین دوره برگزاری جشنواره را داشتیم، برخی تصور می‌کردند که هیئت داوران، استانداردها و شاخص‌های ارزیابی را خیلی جدی نمی‌گیرند اما وقتی با یک تیم حرفه‌ای سر و کار داریم، این حرف‌ها معنایی ندارد. به همین دلیل در داوری دوره نخست، در برخی بخش‌ها، رتبه‌های اول تا سوم را نداشتیم چرا که از نگاه داوران محترم، هیچ یک از این آثار حائز شرایط رتبه‌های اول تا سوم نبودند. مثلاً خاطرم هست که کیفیت آثار بخش‌های عکس، گرافیک و رسانه‌های صوتی و تصویری، در جشنواره سال گذشته بسیار پایین بود و داوران در این بخش‌ها اثری را شایسته کسب عناوین برتر تشخیص ندادند.

این در واقع خودش یکی از مزیت‌های جشنواره بین‌المللی رسانه‌ای امام رضاست که داوران متعهد و متخصص، آثار ارسالی به جشنواره را با معیارهای و شاخص‌های بسیار بالا ارزیابی می‌کنند و این طور نیست که هر اثری بتواند از دروازه داوران عبور کرده و رتبه‌های اول تا سوم را کسب کند. بلکه داوران، با علم به این نکته که آثار رسانه‌ای حوزه دینی دارای کمبودهایی از نظر کمی و کیفی است، برای جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) اهداف مهمی را تعیین کرده‌اند و تأکید دارند با برنامه‌ریزی دقیق و تخصصی، این هدف‌ها محقق شود نه اینکه یک کار فرمالیته و نمایشی انجام شود.

کار تخصصی برای حضور قدرتمند در آرایش جدید رسانه‌ای جهان

یک نکته مهم در این زمینه این است که، اهداف داوران این جشنواره بسیار مترقی، حرفه‌ای، مسئولانه و متناسب با آرایش جدید رسانه‌ای است و داوران و شورای سیاست‌گذاری جشنواره با علم به اهمیت رسانه در این آرایش جدید و با علم به این که رسانه‌های ضد دین با تعدد و تکثر رسانه‌ها، کارهای خودشان را وسعت بخشیده‌اند و از حمایت‌های بی‌نظیر دولت‌ها و بخش‌ها و تشکل‌های ضد دین استفاده می‌کنند با علم به این ماجرا حس می‌کنند که در این عرصه باید رقابتی‌تر و مسئولانه‌تر کار بکنند و نمی‌شود با شاخص‌ها و اهداف تقلیلی کارشان را ادامه بدهند.

اثرگذاری این داوری‌های حرفه‌ای در جشنواره دوم نمود هم داشته است؟

بله، به دلیل همین انصاف، سخت‌گیری و درک درست داوران بود که ما در بیانیه پایانی دوره نخست، هشدارهای لازم را درباره پایین بودن سطح کمی و کیفی برخی بخش‌ها دادیم و حالا در دومین دوره نتیجه‌اش قابل مشاهده است. مثلاً همانطور که عرض کردم، داوران ما در جشنواره اول، با استدلال و منطق، در برخی بخش‌ها مانند عکس و گرافیک هیچ یک از آثار را حائز رتبه تشخیص ندادند اما امسال در بخش عکس و گرافیک 593 اثر داشتیم که نشان‌دهنده رشد کمی است و علاوه بر آن، کیفیت آثار هم ارتقا پیدا کرد و حتی داوران برای انتخاب رتبه‌های برتر، چالش بسیاری داشتند. همین نمونه یک مصداق عینی خوب برای مشاهده اثرگذاری کار دقیق و حرفه‌ای هیئت داوران است. در کل، یکی از اهداف این جشنواره شناسایی ضعف‌ها، اعلام آن و برنامه‌ریزی برای رفع آنها است و اگر در بیانیه سال گذشته داوران، این ضعفی که مشاهده شده بود را هشدار نمی‌دادیم، شاید در دوره دوم هم نمی‌توانستیم در بخش عکس و گرافیک این رشد کمی و کیفی را داشته باشیم.

یکی دیگر از بخش‌هایی که در دوره نخست، آثار دریافتی آن کیفیت لازم را نداشت و داوران رتبه‌های اول تا سوم را انتخاب نکردند، رسانه‌های صوتی و تصویری بود اما امسال آثار بسیار خوبی دریافت شد و داوران توانستند در این بخش هم رتبه‌های برتر را انتخاب کنند که خود این یک تحول است و نشان می‌دهد در مجموع، کیفیت کار جشنواره بهتر شده و یک و موفقیت بزرگی برای خادمان رسانه‌ای و جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) است.

این رشد کمی و کیفی در کل جشنواره دوم قابل مشاهده بود؟

بله. در مجموع، دومین جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) با رشد کمی و کیفی خیلی خوبی همراه شد. ما سال گذشته 2 هزار 498 اثر دریافتی داشتیم که امسال به 3 هزار و 127 اثر رسید و 25 درصد افزایش یافت. از نظر تعداد شرکت‌کننده هم امسال با رشد 65 درصدی مواجه شدیم و هزار و یک نفر آثار خود را به دبیرخانه ارسال کردند. اتفاق مهم دیگر، توسعه جغرافیای جشنواره بود و علاوه بر مشارکت تمامی استان‌های کشور، در بخش بین‌الملل جشنواره هم 373 اثر از کشورهایی مانند انگلستان، عراق، سوریه و پاکستان دریافت کردیم که این اتفاق هم یکی از توفیقات دومین دوره جشنواره است.

شاخص بعدی رشد جشنواره، مربوط به بخش جدید پایان‌نامه‌ها و رسانه‌ها بود که حقیقتاً خود من فکر نمی‌کردم امسال، به دلیل نوپا بودن، تعداد آثار به اندازه‌ای باشد که بتوانیم داوری کنیم و آثار اول تا سوم داشته باشیم اما با علم به اهمیت تحقیق، پژوهش و ارائه منطق و استدلال در ترویج فرهنگ رضوی و مدد گرفتن از کارهای علمی در این حوزه در کنار احساسات پاکی که در آن‌جا وجود دارد ما نکته اینجا بود که بخش‌های دانشگاهی و تحقیقاتی و محققان را درگیر بکنیم و جالب این که 54 اثر در این بخش دریافت کردیم در صورتی که هدف این بود که این باب گشوده بشود و هدف این نبود که بتوانیم این حجم از اثر را دریافت کنیم و خوشبختانه آثار خیلی خوبی آمده و بحث‌های جدی هم داوران در آن حوزه داشتند و توانستیم رتبه‌های اول تا سوم را انتخاب کنند و با اینکه نوشتن پایان نامه و رساله زمان بر است و یک سال طول می‌کشد بنابراین می‌توانیم امیدوارم باشیم که مراکز تحقیقاتی و پژوهشی در این حوزه بیشتر از جشنواره دوم مشارکت کنند و کارهای ارزشمند و ماندگاری در این حوزه داشته باشند.

با توجه به استفاده از این تیم کاملاً حرفه‌ای در حوزه داوری، حتماً شاخص‌های ارزیابی هم کاملاً تخصصی بوده است. درست است؟

بله، همین طور است. ما در جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) یکسری شاخص‌های مشترک داریم که یکی از آنها سوژه اختصاصی و پرداخت اختصاصی است و در بررسی آثار دریافتی داوران روی آن اجماع دارند. تأکید داریم که باید به سوژه‌هایی که قبلاً طرح نشده است و یا از منظر و نگاه تازه‌ای به آن سوژه نگاه شده، امتیاز ویژه اختصاصی بودن تعلق بگیرد تا این انگیزه ایجاد شود که هر شرکت‌کننده اگر در حوزه فرهنگ و سیره رضوی به دنبال سوژه‌های بدیع و غیرتکراری باشد، نسبت به دیگران در کسب رتبه‌های برتر جلوتر است. با این نگاه طبیعی است که سوژه‌های تکراری طبیعتاً امتیاز کمتری دریافت می‌کنند.

اهمیت توجه به سوژه‌های خارج از حرم مطهر و شهر مشهد

شاخص مهم دیگر، توجه ویژه جشنواره به پیرامون حرم مطهر و مشهد مقدس بوده است. یعنی اینکه در کنار توقع ما برای ارتقای کمی و کیفی تولیدات رسانه‌ای حول محورهای موضوعی و مکانی شهر مشهد و حرم مطهر امام رضا (ع)، اما اینکه کارها و آثار دریافتی محدود به مشهد و حرم مطهر باشد، به اعتقاد سیاست‌گذاران و داوران جشنواره، یک کار ناقص است و باید زاویه دید را بازتر کرد و از ابعاد گسترده‌تری به موضوع حضرت رضا (ع) و فرهنگ رضوی نگریست. به همین دلیل است که ما به ظرفیت خادمان رسانه‌ای در مناطق دور دست و خارج حرم مطهر و مشهد توجه ویژه‌ای کرده‌ایم تا با شناسایی، حمایت و تشویق آنها کمک کنیم تا در هر نقطه‌ای از جهان، عشق به امام هشتم (ع) تبدیل به محتوای قابل انتشار شده و انعکاس داده شود.

البته باید بر این مسئله هم تأکید کنم که شخصاً فکر می‌کنم حتی در حوزه موضوعات مرتبط با شهر مشهد و خود حرم نیز هنوز به اندازه کافی و لازم کار رسانه‌ای نشده است و رسانه‌ها باید از خلاقیت و ابتکار بیشتری استفاده کنند تا این دو مکان را درست‌تر و بهتر معرفی به جهان معرفی کنند.

راهبرد واقع‌نمایی و عمق‌بخشی

علاوه بر این شاخص به نکات دیگری هم توجه ویژه‌ای داشته‌ایم، مثلاً پرداخت روندی و کیفی نه رویدادی، راهبرد واقع‌نمایی و عمق بخشی به سوژه‌ها، توجه به منطق و عقلانیت، تحقیق، تدبیر و تفکر در کنار توجه به احساسات پاک دینی، همه و همه از شاخص‌های ما در جشنواره است. مسئله‌ای که باید بر آن تأکید کنم این که، طبیعتاً به دلیل عشق و ارادتی که مردم ما و اصحاب رسانه به امام رضا (ع) دارند، بدیهی است که احساسات پاکی شکل می‌گیرد و در تولید محتوای رسانه‌ای هم بروز داده می‌شود که قابل تقدیر است اما باید توجه داشته باشیم که تولیدات رسانه‌ای مرتبط با فرهنگ رضوی نباید محدود و محصور در احساسات دینی باشد و باید ویژگی‌های فنی و تخصصی دیگر را هم با خود داشته باشد. در کنار توجه به جامعیت آثار تولیدی در حوزه فرهنگ رضوی ساختار مناسب، تنظیم و قالب متناسب با مخاطبان و رسانه‌ها هم از شاخص‌های مهم و مشترکی است که ما در جشنواره اول لحاظ کردیم و در جشنواره دوم هم بیشتر به آن توجه داشته‌ایم.

کمی درباره بخش بین‌الملل جشنواره صحبت کنیم و بگویید چرا باور دارید باید این بخش را تقویت کرد؟

این یک حقیقت قابل مشاهده در جهان است که نیاز مردم به آموزه‌های دینی بیشتر شده است. در واقع مردم کشورهای مختلف جهان به یک بن‌بست رسیده‌اند و متوجه شده‌اند که خروج از این بن‌بست به چیزی فراتر از آموخته‌ها و داشته‌های فعلی‌شان نیاز دارد. این همان نیاز به دین و معارف الهی است که ما آن را در اختیار داریم و می‌توانیم الگوهایی مانند فرهنگ رضوی را به جهانیان معرفی کنیم. به اعتقاد من جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) می‌تواند با تقویت بخش بین‌الملل خود به این حوزه کمک کند و پاسخگوی نیازهای رو به افزایش مردم به دین و دینداری باشد. البته تحقق این هدف نیازمند به روزرسانی راهبردها و تاکتیک‌ها و رقابت جدی با رسانه‌های ضد دین است و نباید در این رقابت عقب ماند.

ما در این زمینه ظرفیت‌های بسیاری زیادی هم داریم. به اعتقاد من خود آستان مقدس رضوی و این بارگاه نورانی، همانند کربلا، کعبه و مراسم اربعین، یک ابر رسانه مردمی، تعاملی، پاک و معنوی است و همه شاخص‌های یک رسانه کلاسیک را دارد که باید از آن استفاده کرد. از طرف دیگر اگر نیازهای امروز مردم جهان را بررسی کنیم می‌بینیم که روی موضوعاتی مانند حقوق بشر، عدالت، انصاف، رأفت، مهربانی، علم، گفت‌وگو و تعامل، منطق و اخلاق، حقوق حیوانات و خیلی مسائل دیگر حساسیت دارند و آن را مطالبه می‌کنند.

اینها موضوعاتی است که همه آنها در آموزه‌های دینی ما و به ویژه فرهنگ رضوی وجود دارد و اگر با بیان و ارائه قوی رسانه‌ای در اختیار مخاطب قرار بگیرد، قطعاً اثرگذاری خودش را خواهد داشت. حتی من معتقدم اگر قرار باشد ما مشکلات داخلی و خارجی‌مان را حل کنیم نیاز به گفت‌وگو داریم و این گفت‌وگو کلید حل همه مشکلات جوامع امروز است. اگر این گفت‌وگو مبتنی بر سیره رضوی و به شکل کامل و امروزی شکل بگیرد، می‌تواند مبنای گفت‌وگوی افراد و گروه‌ها در داخل و خارج باشد. امام رضا (ع) در مناظرات و گفتگوهایی که با علما و رئوسای ادیان و مذاهب مختلف داشتند، همواره به حقوق فکری مخالفان خودش توجه می‌کردند و در واقع این فرصت را می‌دادند که آنها آزادانه اندیشه خودشان را مطرح کنند و اصول و آداب گفت‌وگو را رعایت می‌کنند.

چیزی که جهان امروزی مدعی تمدن به آن نیاز دارد، رعایت همین ویژگی‌های اخلاقی است و من معتقدم رسانه‌ها می‌توانند در تبیین آن بسیار موثر باشند. اینکه ما می‌گوییم توجه به سوژه اختصاصی و پرداخت اختصاصی از شاخص‌های بسیار مهم به ویژه در دومین جشنواره رسانه‌ای امام رضاست و از این شاخص‌ها کوتاه نمی‌آییم، به خاطر این هست که این شاخص‌ها نیاز بشر امروز است و اگر جشنواره روی این شاخص تکیه داشته باشد و تبلیغ و همکاری کند، ما می‌توانیم منبع اولیه و سرچشمه این پیام‌های بسیار عالی برای رسانه‌های مختلف باشیم.

تغییر آرایش رسانه‌ای در جهان

یک موضوع دیگر اینکه آرایش رسانه‌ای تغییر پیدا کرده است و رسانه‌های ضد دین زیاد شده‌اند و تاکتیک‌ها و راهبردهای شان هم عوض شده است. ما برای تحقق راهبرد جهاد تبیین در حوزه‌های دینی دیگر نمی‌توانیم رویه‌های قبلی را داشته باشیم و باید تغییر رویه بدهیم. یکی از رویکردهایی که باید مورد توجه بیشتر قرار بگیرد، استفاده مناسب از ظرفیت‌های مردمی است، من معتقدم همه مردم ایران چه شیعه و سنی و... هر کدام از اینها ظرفیتی برای ترویج ادب و انصاف و مدارای امام رضایی دارند و باید از آنها برای تولید محتوا استفاده کرد.

با توجه به این ساختار و نگاه کاملاً تخصصی جشنواره، حتما در فرآیند بررسی آثار با ضعف‌هایی در حوزه تولید محتوای رسانه‌ای فرهنگ رضوی هم مواجه شده‌اید، درست است؟

این همان مسئله مهمی است که تأکید داریم باید صریح و شفاف درباره آن صحبت کنیم تا در کنار بیان نقاط قوت، ضعف‌ها هم مشخص شود و بتوانیم برای رفع آن در دوره‌های آتی برنامه‌ریزی کنیم. در جشنواره دوم یکی از مشکلاتی که ما با آن مواجه بودیم، مربوط به آثار بخش تولید خبر، یادداشت و سرمقاله در حوزه‌های دینی و و فرهنگ رضوی است که با توجه به مجموع نکاتی که قبلاً عرض کردم، داوران جشنواره هیچ از یک آثار این بخش‌ها را حائز کسب رتبه‌های برتر تشخیص نداند. این یک کار کاملاً مسئولانه و آگاهانه بود و هرگز به معنای این نیست که آثاری به دبیرخانه ارسال نشده است بلکه داوران باورشان این است که باید در این زمینه بیشتر تلاش بشود.

رشد جشنواره در این بخش به لحاظ کمی خیلی خوب بود و 773 تا اثر در بخش خبرگزاری‌ها و مطبوعات دریافت کردیم اما باید به صراحت بگویم که در بین این آثار، اثری که واقع متفاوت و ویژه باشد، نگاه جدیدی به سوژه داشته باشد و در شأن این جشنواره باشد دریافت نکردیم. در جلسات داوری این آثار هم بحث‌های زیادی در این باشه داشتیم و در نهایت داوران جشنواره با دقت، انصاف و سختگیری به درستی متوجه شدند که برای تولید محتوا در این بخش باید کار جدی‌تری انجام بشود و نباید به تجلیل‌های نمایشی روی آورد. بنابراین تصمیم درست این بود که رتبه‌های برتر این بخش خالی بماند و البته هدف‌گذاری کنیم که با برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی و جلسات مشترک با رسانه‌ها، تلاش کنیم که این ضعف رسانه‌ای رفع شود.

نکته دیگر اینکه، تمرکز و توجه افراطی به سوژه‌های رسمی و مناسبتی یکی از این ضعف‌های این حوزه است. چرا باید سوژه‌های مربوط به امام رضا (ع) و سایر ائمه محدود به سوژه‌های رسمی و مناسبتی باشد؟ سوژه‌های دینی و عشق و ارادت به امام رضا و آموزه‌های ایشان این فقط در سوژه‌های رسمی و مناسبتی نیست بلکه بسیاری از ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری آن عزیزان از جمله ادب، انصاف، مدارا، آزاد اندیشی و اخلاق را هم داریم که باید بیشتر به آن توجه کنیم. اگر یک گروهی، یک قومی و یک طیفی آمدند و این سیره رضوی را مبنا قرار دادند و در شهر و روستایشان موفق بودند می‌تواند یک سوژه خوب برای تولید محتوا باشد.

مسئله دیگر اینکه، ادبیات و زبان تولیدات رسانه‌ای ما در حوزه‌های دینی همچنان ضعیف و کلیشه‌ای، و بعضاً خسته‌کننده است. در حالی که باید این بیان را متناسب با شرایط امروز، به روزرسانی کنیم. فقدان ارتباط یا ارتباط ناکافی بین بخش‌های تولیدکننده ادبیات دینی و رسانه هم یکی از ضعف‌های در این حوزه است. طبیعتاً یکی از اصلی‌ترین تولیدکنندگان ادبیات دینی، حوزه‌های علمیه، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی هستند که ارتباط آنها با رسانه بسیار کم است و اتفاقاً ما در جشنواره دوم با علم به این اشکال آمدیم و این ارتباط ناکافی و ضعیف را تقویت کردیم تا مسیر این تعامل دو سویه وجود داشته باشد.

استفاده ناکافی از ظرفیت‌های رسانه‌های جدید هم یکی دیگر از ضعف‌ها است. خوشبختانه ما امسال 484 اثر در این بخش دریافت کردیم اما آیا واقعاً در حوزه‌های رسانه مجازی همین تعداد اثر کافی است؟ قطعاً این طور نیست و باید آثار بیشتری تولید شده شود و باید کمک کنیم کیفیت این آثار هم ارتقا پیدا کند و به نظر من این یک نکته فوق العاده مهمی است.

فکر می‌کنید دلیل این ضعف در آثار این بخش چه بوده است؟

علت‌های بروز این ضعف کاملاً مشخص است. شاید یک علت مهمش این باشد که همکاران ما در مطبوعات و خبرگزاری‌ها باید نوع رویکردشان را در حوزه تولید و تنظیم خبر در حوزه معارف دینی تغییر بدهند و این عرصه را جدی‌تر بگیرند. متأسفانه هنوز برخی فعالان رسانه‌ای فکر می‌کنند تولید خبر در این حوزه یک کار ساده است که افراد مبتدی و تازه کار هم می‌توانند آن کار را انجام دهند، به همین دلیل از افراد حرفه‌ای و متخصص برای تولید محتوا در این بخش‌ها استفاده نمی‌کنند. در صورتی که به نظر من، خبر اولین، مهمترین و پیچیده‌ترین کار رسانه‌ای است و مبتنی بر عملیات پیچیده جنگ شناختی و روانی است، لذا نیاز به مهارت، تخصص، خلاقیت و تیزهوشی بیشتری دارد و چه بسا این کار در حوزه موضوعات دینی کار بسیار سخت تری هم هست.

من معتقدم عمده اقدامات و فعالیت‌های رسانه‌ای در این حوزه، بر مبنای خبرهای دقیق، درست، جامع و به موقع پایه گذاری می شود و اگر قرار است ما جهاد تبیین مد نظر رهبر معظم انقلاب را در حوزه تخصصی رسانه‌ای خودمان محقق کنیم و قدرت بازدارندگی در مقابل رسانه‌های خارجی ضد دین را تقویت کنیم، باید روی اصول و پایه این کار تخصصی پافشاری داشته باشیم.

اگر قرار باشد استراتژی جهاد تبیین محقق شود و مسلمانان و شیعیان بتوانند به اهداف مهمشان یعنی خروج از محاصره تبلیغاتی و ایجاد بازدارندگی و مقابله با شبهات و تبلیغات ضددین برسند، حتماً باید جهاد تبیین در حوزه دینی در اولویت قرار بگیرد. البته به اعتقاد من در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی هم جهاد تبیین خیلی درست و کامل اجرا نمی‌شود و این جزو اشکالات رسانه‌ای ماست اما من فکر می‌کنم جهاد تبیین در حوزه‌های دین باید مقدم بر حوزه‌های اقتصادی و سیاسی باشد. بنابراین با توجه به اهمیت این موضوع، من از همکاران با تجربه و حرفه‌ای خودم در حوزه مطبوعات و خبرگزاری‌ها دعوت می‌کنم که در جشنواره سوم، خودشان دست به قلم بشوند، یادداشت و سرمقاله بنویسند، خبر تنظیم کنند و با تمام قدرت در این عرصه حاضر شوند تا هم قدرت ما در جهاد تبیین تقویت شود و هم آثار ارسالی به جشنواره کیفیت و استاندارد لازم را داشته باشد.

چشم‌انداز آینده جشنواره را چطور می‌بینید و چه برنامه‌هایی برای تحقق آن دارید؟

آنچه تا کنون و با برگزاری دو دوره جشنواره حاصل شده، بسیار مهم و قابل توجه بوده است. تلاش برای دستیابی به سوژه‌های اختصاصی و یا پرداخت اختصاصی با بسته‌بندی‌ها و رویکردهای تازه نسبت به حریم، حرم، مقاصد و معارف رضوی، کوشش برای رسانه‌ای کردن دلدادگی‌های مُحبان، زائران، مجاوران و خادمان، البته به قدر چشیدن و نه دربرکشیدن، تنوع بخشی به بخش‌ها و زیربخش‌های جشنواره، اوج گرفتن با بالارفتن از نردبانِ پر توان محبت و رسیدن به فرازهایِ مَوَدَت و معرفت، توجه به ارتباط معارف زلال رضوی با زمینه‌های گسترده‌ترِ اجتماعی و فرهنگی، دمیدن رایحه جهاد، مقاومت و ایثار در پناه امن شمس الشموس، کاهش عناصر تصنُع، تکلُف و کلیشه در آثار و همچنین استخدام ظرفیت فناوری‌های نوین ارتباطی و رسانه‌ای، همه و همه، شکل‌گیری ترازی تازه از رسانه‌هایی دین‌مدار، مردم‌دار، شورانگیز، انقلابی، پراحساس، آگاهی بخش، فطرت‌پایه و جهانی را ذیل عنایات حضرت انیس‌النفوس نوید می‌دهد. البته طبیعتاً هنوز خیلی مسیرهای طی نشده داریم که باید برای رسیدن به آن تلاش و برنامه‌ریزی کنیم.

جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) با لطف خداوند و عنایت امام رضا (ع) استمرار خواهد داشت و امیدوارم که ان‌شاءالله ضعف‌ها را شناسایی و برای رفع آن برنامه‌ریزی کنیم. همان طور که در جشنواره دوم اشکالات جشنواره نخست و آثار ارسالی آن را طی تعامل با تولیدکنندگان آثار رفع کردیم و این اشکالات رفع شده است. جشنواره رسانه‌ای امام رضا (ع) می‌تواند طلوع مبارک و امیدبخش برای فردای رسانه‌های دینی باشد و بتوانیم با استفاده از آن‌ها نشر حقایق و ترویج سیره و فرهنگ اهل بیت (ع)، به ویژه فرهنگ رضوی و تحقق راهبرد جهاد تبیین در حوزه دینی و راهبرد بازدارندگی رسانه‌ای در قبال رسانه‌های متعدد ضد دینی را داشته باشیم. حقیقتاً افزایش کمی و کیفی کار در جشنواره دوم کاملاً محسوس است و واقعاً ما امیدوار شده ایم که ان‌شاءالله در جشنواره‌های بعدی گام‌های موثرتر و بهتری را برداریم.

همچنین مسئولیت سنگین جهاد تبیین دینی و ترویج فرهنگ رضوی را نیز بیش از گذشته بر دوش خود حس می‌کنیم. بنابراین با علم و آگاهی به آرایش جدید رسانه‌ای و سختی کار در این مسیر، با استعانت از خداوند متعال و با امید به عنایات خاصه امام رئوف (ع)، گام‌ها را مصمم‌تر از گذشته برخواهیم داشت؛ ما جشنواره را یک نقطه نمی‌دانیم بلکه یک خط و مسیر می‌دانیم که اگرچه حرکت در این مسیر را دیر شروع کردیم اما به فضل الهی، مرحله به مرحله پیش خواهیم رفت و با توجه به عزم و اراده‌ای که دیده‌ایم، ان‌شاءالله هر مرحله را بهتر از قبل ادامه خواهیم داد.