جنگ آبی منطقه‌ای در راه است
کاهش منابع آب در سراسر جهان را باید یکی از مهم‌ترین چالش های امنیت زیست‌محیطی قرن در نظر گرفت. به گزارش سی ان بی سی نیوز، این دیدگاه یک متخصص جغرافیای نظامی و امنیت محیطی است که اخیرا مطالعه ای را منتشر کرده که به بررسی رابطه بین کمبود آب، ژئوپلیتیک و پتانسیل درگیری خشونت آمیز در جهان در حال گرم شدن می پردازد.
فرانسیس گالگانو، دانشیار دپارتمان جغرافیا و محیط‌زیست در دانشگاه ویلانوا در پنسیلوانیا، گفت که حکمرانی ضعیف در مناطق شدیدا آسیب پذیر - به ویژه در حوضچه‌های رودخانه های فرامرزی - و عمیق تر شدن بحران آب وهوایی دو نگرانی اصلی هستند. گالگانو از طریق ویدئوکنفرانس به CNBC گفت: «شما این مشکل حاکمیتی و این تاثیر فزاینده خشکی و تغییرات آب و هوایی را دارید. من فکر می کنم این مساله ای اساسی است که توانایی ما را برای [حل و فصل مناقشات آبی] به طور مسالمت آمیز و موثر بی ثبات می کند.» او افزود: «من واقعا امیدوارم که اشتباه کرده باشم. اما این موضع من است و مطمئنا به نظر می‌رسد داده‌ها این را تایید می‌کنند.»
چشم‌انداز جنگ های آبی بحثی طولانی‌مدت و فعال است که از مقامات بلندپایه سازمان ملل گرفته تا کارشناسان مشهور سیاست آبی نگرانی خود را در مورد خطرات درک‌شده ابراز می کنند. با این حال، دیگران شک و تردید بیشتری دارند. موسسه بین‌المللی آب استکهلم(SIWI)، یک موسسه غیرانتفاعی با تخصص در مدیریت آب، گفته است که حتی در بحبوحه افزایش احتمالی درگیری های اجتماعی و خشونت، «آب می‌تواند پلی برای مذاکرات صلح‌آمیز باشد تا سلاح جنگی». پایداری آب به یک چالش جهانی فزاینده فوری تبدیل شده است. تخمین زده می‌شود که نیمی از جمعیت جهان حداقل در بخشی از سال با کمبود شدید آب مواجه هستند؛ در حالی که داده های منتشر شده در سال گذشته توسط موسسه منابع جهانی هشدار می‌دهد که 70 تریلیون دلار - یا 31درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی - ممکن است تا سال 2050 در معرض تنش آبی بالا قرار گیرد.
رقابت فزاینده برای آب در مناطقی که در حال حاضر خشک هستند، در کنار اثر ترکیبی تغییرات آب و هوایی، منجر به ایجاد سرفصل های مرتبط با آب در ماه های اخیر شده است. ساکنان پایتخت مکزیک در ماه ژانویه در اعتراض به کمبود «بی سابقه» چندهفته ای آب به خیابان ها آمدند؛ مقامات ایرانی در ژوئن هشدار دادند که تهران و بیش از 800 شهر و روستا در معرض خطر فرونشست زمین هستند و موسسه رتبه بندی مودیز اخیرا اعلام کرد که کمبود شدید آب در هند می‌تواند به قدرت اعتباری آن آسیب برساند.
شدت بحران جهانی آب با افزایش هشداردهنده تعداد حوادث امنیتی بیشتر تاکید شده است. داده های استناد شده توسط Control Risks در اوایل ژوئن نشان داد که میانگین تعداد حوادث امنیتی ماهانه مربوط به آب بیش از 230درصد از آغاز سال 2019 تا مه2024 افزایش یافته است. موسسه مشاوره ریسک جهانی گفت این حوادث شامل اعتراضات و ناآرامی های خشونت‌آمیز مرتبط با کمبود آب یا آلودگی است و هشدار داد که این روند در ماه های آینده «بسیار بعید» است که کُند شود.
تنش مصر و اتیوپی
گالگانو از دانشگاه ویلانوا 9 حوضچه رودخانه بین‌المللی را به عنوان نقاط اشتعال شناسایی کرد که در آنها یا در حال حاضر درگیری در جریان است یا احتمال درگیری مسلحانه زیاد است. اینها شامل حوضچه نیل در آفریقا، حوضچه رودخانه دجله - فرات در جنوب غربی آسیا و رودخانه های هیرمند و هریرود در امتداد مرز افغانستان و ایران بود. در خصوص حوضه نیل، گالگانو گفت که کشورهای ساحلی - که به کشورهای واقع در کنار رودخانه اشاره دارد - تاکنون نتوانسته اند بر سر یک سد بسیار بحث برانگیز به توافق برسند و مصر به‌طور رسمی اعلام کرده است که به جنگ خواهند رفت. مصر و اتیوپی سال‌ها بر سر ساخت سد برقابی 4 میلیارد دلاری بر سر شاخه اصلی رود نیل درگیر مناقشه هستند.
مصر نگران است که سد بزرگ رنسانس اتیوپی یا GERD تاثیر مخربی بر تامین آب و آبیاری پایین‌دست این کشور داشته باشد؛ مگر اینکه اتیوپی نیازهای خود را در نظر بگیرد. همچنین این نگرانی وجود دارد که وضعیت ممکن است منجر به درگیری تمام‌عیار شود. وی تاکید کرد: «اگر [GERD] به طور قابل‌توجهی جریان آب در مصر را محدود کند، آنگاه قطعا یک نقطه اشتعال است. آنها از سال 2011 تلاش کرده اند تا به نوعی توافق ساختارمند برسند و هنوز هم نمی‌توانند این کار را انجام دهند. من این را به عنوان یک مشکل واقعی می‌بینم.»
ترکیه، سوریه و عراق
رودخانه های دجله - فرات، که مسیرهای تقریبا موازی در قلب خاورمیانه را طی می کنند، به عنوان نقطه اشتعال دیگر شناسایی شدند. گالگانو گفت که رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه به نظر می رسد که بیشتر در مواضع جزیره ای و ملی گرایانه اش در مورد برخی مسائل شناخته شده است، بنابراین آیا تصمیم می گیرد که واقعا آب را ببندد؟ در حالی که عراق و سوریه بسیار مرتفع و خشک هستند.
وی افزود: «شما مشکلاتی در ورود آب به هیمالیا، با چین به‌ویژه غرب چین دارید. فکر نمی کنم واقعا کسی وجود داشته باشد که بتواند آنها را از نظر نظامی به چالش بکشد، اما این نقطه ای است که ما نگران آن هستیم. رودخانه براهماپوترا و رود سند در آن منطقه بین هند، پاکستان و نپال نیز همین‌طور است. همه اینها نقطه عطف جهانی بزرگی هستند.» برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد (UNEP) در ماه مارس فهرستی از هفت کاری را که کشورها و افراد می‌توانند برای مقابله با کمبود آب انجام دهند، منتشر کرد. این اقدامات شامل اقداماتی برای حفاظت و احیای فضاهای طبیعی، بهبود بهره‌وری آب، مقابله با نشت آب، بهره‌برداری نامتعارف از منابع آب مانند تصفیه و استفاده مجدد از فاضلاب و به کارگیری رویکردهای یکپارچه در تصمیم‌گیری بود.
--> اخبار مرتبط