جنگ 12 روزه و راز تاب‌آوری 14 درصد صنایع بورسی
اقتصادنیوز: بررسی شاخص «ریسک سیستماتیک» در بورس پس‌از جنگ 12روزه نشان می‌دهد تنها 2درصد صنایع رفتاری مستقل از شاخص کل داشتند، حال آنکه 14درصد صنایع بورسی نه تنها از بحران عبور کرده‌اند، بلکه به پناهگاه امن سرمایه‌گذاران تبدیل شده‌اند. این یافته‌ها، نشان‌دهنده تاب‌آوری این گروه در پساجنگ است.
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از دنیای اقتصاد، نیوشا شایان مهر در گزارشی نوشت: بازارهای مالی همواره به رویدادهای غیرمنتظره واکنش نشان می‌دهند، اما نوع و شدت این واکنش ها تابعی از ساختار اقتصاد، انتظارات فعالان بازار، و ویژگی های درونی هر صنعت است. در ایران با توجه به ساختار اقتصادی نفت محور، نقش دولت در اقتصاد و و جایگاه ایران در منطقه، هرگونه تنش یا نااطمینانی به سرعت اثر خود را بر تابلوهای بورسی به نمایش می‌گذارد. جنگ 12روزه میان ایران و اسرائیل، یکی از نمونه های بارز تنش های ژئوپلیتیکی اخیر بود که در کوتاه مدت، شوک روانی قابل‌توجهی به سرمایه‌گذاران وارد کرد. در چنین شرایطی، شناخت ماهیت هر صنعت و میزان حساسیت آن نسبت به شوک‌ها، بیش از پیش اهمیت دارد.
بررسی ها نشان می‌دهد در میان 51صنعت حاضر در بازار سرمایه، گروه پیمانکاری صنعتی با ضریب بتای منفی، تنها صنعتی بود که در بحبوحه التهاب بازار، خلاف جهت شاخص کل حرکت کرد. این مساله نشان‌دهنده واکنش متفاوت این صنعت به ریسک های سیستماتیک و تاثیرگذاری عوامل خاص درون صنعتی آن است. در نقطه مقابل، صنعت بانک‌ها و موسسات اعتباری با ثبت بیشترین بتا، بالاترین هم سویی را با نوسانات شاخص کل داشتند.
بتا چیست؟
در جهان مالی، بتا () به عنوان یکی از مهم‌ترین سنجه های ارزیابی ریسک سیستماتیک شناخته می‌شود. این معیار جایگاهی کلیدی در تحلیل نوسانات بازار داشته و به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا واکنش صنایع یا شرکت‌های مختلف را نسبت به تحولات کلی بازار ارزیابی کنند. بتا نشان می‌دهد که بازدهی یک صنعت یا نماد تا چه میزان با بازدهی کل بازار همبستگی داشته و هنگام تحرک شاخص کل، دارایی به چه میزان در همان جهت یا خلاف آن حرکت خواهد کرد. این شاخص آماری در دل خود مفهومی از حساسیت را حمل می‌کند؛ حساسیتی که می‌تواند در دوره هایی که بازار با نوسانات شدید دست و پنجه نرم می‌کند، به معیاری حیاتی برای سنجش تاب آوری و شکنندگی نمادها و صنایع بدل شود.
ضریب بتا از مقایسه تغییرات بازدهی یک نماد خاص با تغییرات شاخص کل بازار به دست می‌آید. بتا معادل یک نشان‌دهنده وابستگی کامل نماد یا صنعت به شاخص کل است. به عبارتی اگر بازار در بازه زمانی مشخص رشد 5 درصدی را ثبت کند، دارایی مذکور نیز به طور متوسط 5درصد رشد خواهد کرد. بتای بزرگ‌تر از یک نشان‌دهنده نوسان‌پذیری بیشتر نماد و صنعت نسبت به بازار است. به عبارتی نمادی با بتای بزرگ‌تر از یک در دوره های رشد بازار، سریع تر از شاخص کل صعود می‌کند، اما در زمان افت نیز سقوط بیشتری را تجربه خواهد کرد. درمقابل اگر بتا کمتر از یک باشد، دارایی با نوسانات ملایم تری نسبت به بازار حرکت کرده و رفتاری محافظه‌کارانه‌تر از خود نشان می‌دهد. بتا منفی نشان می‌دهد که صنعت مورد نظر در خلاف جهت بازار حرکت می‌کند.
سرمایه‌گذاران ریسک گریز به دنبال صنایعی با بتای پایین هستند تا در دوران آشفتگی بازار، دارایی هایشان کمتر دستخوش فراز و نشیب‌های هیجانی شود. در مقابل، سرمایه‌گذاران ریسک پذیر، به ویژه در دوره صعود شاخص، ترجیح می‌دهند به سراغ صنایعی با بتای بالا بروند تا سود بیشتری به دست آورند.
سپر دفاعی از جنس تامین سرمایه
صنعت پیمانکاری صنعتی با ثبت ضریب بتای منفی 0.0848، تنها بازیگری بود که در واکنش به تحولات اخیر، رفتاری معکوس با شاخص کل بازار از خود نشان داد. علت این پدیده را می‌توان در ماهیت پروژه محور، چرخه درآمدی بلندمدت، و ارتباط نزدیک این صنعت با بودجه عمرانی دولت جست‌وجو کرد. علاوه بر این، تعداد محدود نمادهای حاضر در این صنعت و نقدشوندگی کم به این مساله دامن زده است. این موضوع موجب شد که صنعت پیمانکاری صنعتی از رشد 5روز متوالی بازار جا مانده و نتواند افت هیجانی روزهای ابتدایی پس از بازگشایی بازار را جبران کند.
در نقطه مقابل، صنعت بانک‌ها و موسسات اعتباری با ثبت ضریب بتای 1.31، بیشترین هم سویی را با نوسانات شاخص کل نشان داد. این سطح بالای بتا به معنای حساسیت بسیار بالای این صنعت به تحولات بازار است. به عبارتی در دوره رشد بازار، بانک‌ها با شتاب بیشتری افزایش قیمت را تجربه کرده و در دوره های ریزش، افت شدیدتری را در مقایسه با شاخص کل تجربه می‌کنند.
با توجه به اینکه صنعت بانکی یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه ایران به شمار رفته و مورد توجه سیاستگذاران، نهادهای ناظر و بازارگردان ها قرار دارد، طبیعی است که با تغییرات بازار هماهنگ تر بوده و در مواقع بحران، از حمایت بیشتری برخوردار شود. همچنین وابستگی بالای این صنعت به متغیرهایی چون نرخ بهره، سیاست های پولی، تورم و انتظارات تورمی، آن را به یکی از حساس ترین صنایع نسبت به تحولات کلان اقتصادی و ریسک های سیستماتیک بدل کرده است.
در گروه صنایع با بتای بزرگ‌تر از یک، صنایع دلاری و صادرات‌محور حضور پررنگی دارند. نام سه بازیگر مهم بازار سرمایه، از جمله فرآورده های نفتی، تولید کود و ترکیبات نیتروژن دار، و فلزات گرانبها (غیرآهن)، در این دسته‌بندی به چشم می‌خورد.
بتای بالای این صنایع ناشی از این مساله است که متغیرهایی چون انتظارات آتی نرخ ارز و عوامل تاثیرگذار بر صادرات به سرعت در نمودار قیمتی این صنایع منعکس می‌شود.
این موضوع خود تابعی از نقدشوندگی بالا، ارزش بازار بزرگ و تعدد نمادهای حاضر در این صنایع است. اگرچه این بازیگران در دوران رونق اقتصادی و صعود بازار عملکردی خیره کننده‌تر از شاخص کل از خود نشان می‌دهند؛ با این حال در هنگام بروز تنش های سیاسی، تحریم یا نوسانات نرخ ارز، بیشتر از سایرین در معرض ترکش ریسک‌های سیستماتیک قرار دارند.
در آن سوی طیف، صنایعی با ضریب بتای کمتر از 0.5 قرار گرفته‌اند که عمدتا ماهیت ریالی دارند. باید توجه داشت که ماهیت ریالی این دست از صنایع، آنها را در برابر نوسانات ارزی مصون نمی دارد. اگرچه عمده سبد درآمدی این صنایع بر مبنای ریال است، با این حال نرخ ارز با تاثیر غیرمستقیم بر متغیرهایی چون مواد اولیه و دستمزدها، اثر خود را بر نمودار قیمتی این بازیگران به جای می‌گذارد.
با این حال در این گروه، شرکت‌های تامین سرمایه به علت ماهیت و ویژگی‌های متفاوت خود نسبت به سایر رقبا، اهمیت زیادی دارند. این صنعت که از ارزش بازار قابل توجه و نقدشوندگی بالایی برخوردار است، گزینه مناسبی برای تعدیل ریسک پرتفو سرمایه‌گذاران به شمار می‌رود. در مقابل، سایر صنایع با بتای کمتر از 0.5 از ارزش بازار کم، تعداد نماد محدود و نقدشوندگی پایین رنج می برند. این مساله فرآیند ورود و خروج سرمایه به این نمادها را با چالشی جدی مواجه می‌کند.
رفتار صنایع کوچک و بزرگ در گذر زمان
یکی از جنبه هایی که در تحلیل بتا کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، اثر افق زمانی بر رفتار صنایع است. داده ها نشان می‌دهد صنایعی نظیر منسوجات، هتل و رستوران و رایانه که با ارزش بازار کم و بازیگران محدود شناخته می شوند، چه در بازه های کوتاه مدت و چه در افق های میان مدت و بلندمدت، ضریب بتای کمی دارند.
در مقابل صنایعی مانند محصولات شیمیایی، فلزات اساسی، فرآورده های نفتی و بانک‌ها که به عنوان شاخص سازان بازار سرمایه ایران شناخته می شوند، همواره تحرکاتی هم راستا با شاخص کل از خود نشان می‌دهند. این هم سویی ناشی از سهم قابل توجه این صنایع در محاسبه شاخص کل و حجم بالای نقدینگی در گردش آنهاست. از این رو نوسانات شاخص‌سازان نه تنها تحت‌تاثیر شاخص قرار می‌گیرد، بلکه خود نیز در تعیین جهت کلی بازار نقش ایفا می‌کنند.
نکته قابل توجه در تحلیل رفتاری بتا، میل به همگرایی در بازه های زمانی بلندمدت است. به عبارتی هرچه بازه زمانی تحلیل طولانی تر شود، تاثیر هیجانات روزمره، اخبار مقطعی و وقایع غیرمترقبه به تدریج کاهش یافته و رفتار دارایی ها به سمت میانگین بازار میل می‌کند. یکی از علل این پدیده را می‌توان در رفتارشناسی سرمایه‌گذاران جست و جو کرد. سرمایه‌گذاران، به‌ویژه بازیگران خرد، معمولا در مواجهه با اخبار لحظه ای، واکنش های بیش ازحد نشان می‌دهند. با این حال در بلندمدت بازار به تعادل بازگشته و قیمت‌ها منعکس کننده ارزش های بنیادی می شوند.
همچنین بخوانید ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید