حالا که مسافرت کردن محدود شده، جهان را از نگاه نویسندگان ببینیم

به گزارش مشرق، این روزها دل همه برای سفر و گشت‌وگذار تنگ شده‌است. خبری از چمدان‌بستن، سفر و سوغاتی نیست؛ ولی در عوض میزبان مهمان ناخوانده‌ای هستیم که به‌جای همه ما سفر می‌رود. ویروس حسود کووید -19 خودش از مبدا چین به نقاط مختلف دنیا سفر کرد و اجازه نداد خیلی‌ها طعم و مزه مسافرت را بچشند. در روزهای خانه‌نشینی با خواندن کتاب‌های سفرنامه‌ای می‌توانیم خلأ سفر نرفتن را جبران‌کنیم.

سفرنامه‌ها دربردارنده ماجراهایی هستند که خواندن‌شان بخشی از هیجان و لذت یک سفر را به خواننده منتقل می‌کند. در این گزارش سعی کردیم به نسل جدید سفرنامه‌نویسان بپردازیم. نوشتن خاطرات سفر چند سالی است که رونق گرفته. همزمان با آمدن سفرنامه‌های جدید به بازار کتاب، استقبال مخاطبان از این‌گونه کتاب‌ها نیز بیشتر شده‌است. سفرنامه‌های قدیمی مثل خسی در میقات، زین دایره مینا، از پاریز تا پاریس و برادران امیدوار از آنجا که ده‌ها سال پیش نوشته شده‌اند، اطلاعاتی قدیمی درباره مقصد سفر دارند.

مخاطبانی که دوست دارند در جریان حال و هوای کنونی اماکن گردشگری قرار بگیرند، سراغ سفرنامه‌های جدید می‌روند. ما در این نوشته می‌رویم سراغ سفرنامه تازه‌تر. جای دو کتاب «نیم‌دانگ پیونگ‌یانگ» و «جانستان کابلستان» در فهرست پیشنهادی ما به این علت خالی است که پیشتر در همین صفحه به آنها مفصل پرداخته‌ایم. در کنار سفرنامه‌نویسان برخی از جهانگردان و ایرانگردان در حوزه پادکست بسیار فعال هستند و خاطرات‌شان را به‌جای نوشتن روی کاغذ در گوش امواج اینترنت زمزمه می‌کنند. شنیدن این پادکست‌ها هم شاید بخشی از دلتنگی شما به سفر را رفع کند.

سفر علمی یک نویسنده عنوان: مونیخ به افق تهران نویسنده: مهدی حجوانی ناشر: افق بیشتر کتاب‌های قبلی نویسنده برای مخاطب کودک و نوجوان نوشته شده‌اند؛ اما این یکی ویژه بزرگسالان است. ذهن بازیگوش نویسنده در کشور آلمان، مدام به سمت سرزمین مادری پرواز کرده و به همین دلیل اسم کتاب «مونیخ به افق تهران» شده است. یادداشت‌های این کتاب از سال 2005 تا 2008 میلادی را در بر می‌گیرد و به دو سفر نویسنده مربوط می‌شود که در قالب فرصت مطالعاتی کتابخانه بین‌المللی «نسل جان» مونیخ انجام شده است. او در این یادداشت‌ها تجربه‌هایش را از خیابان‌ها و خانه‌های مردم، فوتبال و تجربه‌اش از حضور در مدرسه‌ای آلمانی بیان کرده است. سیاحتی در تاریخ عنوان: سفرباحاج سیاح نویسنده: احسان نوروزی ناشر: افق برای خواندن این کتاب نیازی نیست سفرنامه قدیمی «حاج سیاح» را خوانده باشید. فقط همین قدر کافی است بدانید حاج محمدعلی محلاتی یا همان حاج‌سیاح از نخستین جهانگردان ایرانی بوده که حدود 150 سال پیش در دوران قاجار به اروپا سفر کرده و سفرنامه‌اش را نوشته است. حالا احسان نوروزی در سفر 50 روزه‌اش به اروپا عامدانه به همان مکان‌هایی رفته که سال‌ها پیش حاج سیاح در کتابش روایت کرده است. او درک و تلقی خودش از جاذبه‌های اروپا را در مقابل روایت حاج سیاح قرار داده و از دل این مقایسه نکات جالبی را بیرون کشیده است. با این حساب او در کنار جهانگردی به دل تاریخ ایران و اروپا هم سفر کرده است. جهانگردی اینستاگرامی عنوان: مارکو سمین در ژاپن؛ خاطرات زوج اینستاگرامی نویسنده: سمیه گلریز ناشر: روزنه سمیه و امین زوج جهانگردی هستند که خاطرات سفرشان را در اینستاگرام منتشر می‌کنند. کلمه «مارکوسمین» که در عنوان کتاب آمده مخفف اسم این دو نفر است به اضافه اسم شخصیت «مارکوپلو» که داستان سفرهایش را همه شنیده‌ایم. اصرار کاربران مجازی موجب شد سمیه گلریز تصمیم بگیرد خاطرات سفرش را مکتوب کند. اتفاقا پس از چاپ کتاب، خوانندگان مجازی، مشتری این محصول فرهنگی شدند و به صورت اینترنتی آن را خریدند. کتاب قبلی این نویسنده «مارکو سمین در استرالیا» نام داشت.  سفرنامه‌نویس پرکار عنوان: بی‌زمستان نویسنده: منصور ضابطیان نشر: مثلث در کتابفروشی‌ها وقتی به قفسه سفرنامه‌ها سر می‌زنید، منصور ضابطیان با کتاب‌هایش سهم بیشتری را نسبت به دیگر نویسنده‌ها به خود اختصاص داده‌است. از آنجا که تعداد کتاب‌های او در قالب سفرنامه زیاد است، تصمیم گرفتیم در این مطلب فقط به جدیدترین مورد بپردازیم.. کتاب «بی‌زمستان» دستاورد سفر او به کشور های تاجیکستان، آذربایجان و گرجستان است. فاصله کم این سه کشور با ایران خاطرات کتاب را برای مخاطبان ملموس‌تر کرده‌است. در کشور تاجیکستان اشاره‌های او به اشتراکات زبانی و فرهنگی آنجا و اینجا به روایت‌، شیرینی خاصی بخشیده است. سفرنامه مذهبی عنوان: داستان لبنان نویسنده: زهره یزدان پناه قره تپه ناشر: سوره مهر زهره یزدان پناه قره‌تپه در کنار دیگر برگزیدگان جشنواره سلام بر نصرا... به «لبنان» سفر کرده‌است. از آنجا که سفر محتوایی فرهنگی داشته، نویسنده از رسانه‌های لبنانی بازدید کرده و دیداری هم با سفیر ایران در لبنان داشته‌است. او در فصل پنجم به بیان خاطرات دیدار از شبکه المنار، شبکه نیو تی وی و دیدار با سفیر ایران در لبنان و دیدار از روزنامه السفیر می‌پردازد. این سفرنامه‌نویس که علاقه زیادی به بازدید از اماکن مذهبی دارد، ماجرای زیارت حرم حضرت خوله را با جزئیات شرح داده‌است. گفته شده «خوله» یکی از دختران امام حسین (ع) بوده که در بعلبک بیمار می‌شود و از دنیا می رود. رکوردشکنی یک حاجی عنوان: یاد یار و دیار نویسنده: رسول جعفریان ناشر: مورخ این کتاب دستاورد 19 سفر معنوی به مکه در کنار یک سفر به ریاض است که نویسنده ضمن بیان گزارش روزانه، غالبا مسائل کتابی و فرهنگی را مد نظر داشته‌است. رسول جعفریان طی سال‌های 1373 تا 1393 برای اطلاع‌رسانی درباره فعالیت‌های بعثه در ایام حج به مکه مشرف شده‌است. او معتقد است یکی از جنبه‌های مثبت این سفرنامه‌ها همین است که برخی مسائل را به صورت مستمر مورد توجه قرار داده، و امکان مقایسه آنها را در طول سالیان فراهم کرده‌است. او با نوشتن این کتاب یک رکوردشکنی هم کرده‌است؛ چون اولین بار است کسی 20 بار به یک کشور و قریب به اتفاق آنها به دو شهر مدینه و مکه سفر کند و هر 20 بار سفرنامه نوشته باشد. کم‌جویی و خرسندی چینی‌ها عنوان: دیداربااژدها نویسنده: میرجلال‌الدین کزازی ناشر: گویا میرجلال‌الدین کزازی پیش از این عشق و علاقه‌اش به سفرنامه‌نویسی را با کتاب روزهای کاتالونیا (روزنگارهای سفر اسپانیا) نشان داده است. کتاب جدید او دیداربااژدها نام دارد و شامل تجربه‌های سفر استاد در کشور چین می‌شود. او در کتابش پیوندهای فرهنگی و تاریخی ایران و چین را مرور کرده و نوشته است: «چین کهن یادگارها و نشانه‌های بسیار از فرهنگ گرانسنگ ایرانی را در خود نهفته می‌دارد.» خواندن خاطرات استادی که تعصب خاصی روی واژه‌های فارسی دارد و دوره کلمات بیگانه را خط قرمز کشیده خالی از لطف نیست. ترکیب داستان و خاطره‌نویسی عنوان: مرگ آقای سعدی در پاریس نویسنده: مجید حسینی ناشر: چشمه نگاه یک استاد علوم سیاسی به شهر پاریس با فرهنگ و معماری دلبرانه‌اش جالب و خواندنی از آب درآمده است. مجید حسینی که پیش از این سفرنامه هایی از سفر به آمریکا و عربستان را منتشر کرده، این بار به بهانه دیدن سعید، دوست قدیم دوران دانشجویی اش به پاریس سفر کرده است. نویسنده هنگام گشت و گذار در شهر نیم‌نگاهی به تنهایی و انزوای دوستش، سعید دارد و نیم‌نگاهی هم به عجایب پاریس. درباره قالب کتاب نمی‌توان به راحتی اظهارنظر کرد. چون نویسنده قالب‌های مستندنگاری، سفرنامه، خاطره‌نویسی و داستان را در هم آمیخته و به ترکیبی جدید رسیده است. اروپا گردی با هدف تفریح عنوان: یک چمدان خاطره نویسنده: سولماز اصل دینی ناشر: نسل روشن این کتاب در دو جلد منتشر شده و جلد سومش هم در حال نگارش است. تمرکز نویسنده در کتاب «یک چمدان خاطره» بیشتر روی کشورهای اروپایی مثل ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، آلمان، سوئد، جمهوری چک و پرتغال است و البته در کنارش به کشورهایی چون آفریقای جنوبی، مالدیو، اندونزی و هند نیز سرک کشیده است. سولماز اصل دین، جهانگردی است که سفر به بیش از 40 کشور دنیا را تجربه کرده و خاطرات 20 سفرش را در قالب دو کتاب نوشته‌است. او سفرنامه‌نویسی را از سال 91 آغاز کرده‌است. کتاب او حاوی سفرهای تفریحی فردی علاقه‌مند به جهانگردی است.

*جام جم