حاکمیت نباید اکوسیستم سازی کند / مستند لاتارینو روایت واقعیت‌هایی از فضای اکوسیستم نوآوری در ایران است

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، به همت انجمن علمی دانشجویی معارف اسلامی و مدیریت و با همکاری دفتر فضای مجازی واحد فرهنگی بسیج دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، یکشنبه 7 خرداد 1400 مستند لاتارینو در سالن شهید مطهری دانشگاه امام صادق علیه‌السلام اکران شد. همچنین پس از اکران مستند، نشست تخصصی آسیب شناسی وضعیت زیست بوم استارتاپی ایران با حضور آقای حمیدیا رئیس خانه خلاق و مرکز نوآوری قوه مققنه، آقای روزبهانی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت، آقای حسین حسینی رئیس دفتر مطالعات صنعت دانشگاه امام صادق علیه‌السلام و آقای حسن پناهی، تهیه کننده مستند لاتارینو برگزار شد. در ابتدای این نشست دکتر روزبهانی ضمن بیان اینکه مستند خوب ساخته شده و به حاشیه نپرداخته است، گفتند: مشکل استارتاپی جامعه ایران اینگونه است که به دنبال نوگرایی هستیم تا به گرایی. همان گونه که حضرت آقا فرمودند که هر کس از هر جایی که هست یک گام به جلو حرکت کند هم مبین همین مطلب به گرایی می‌باشد. یک سری مطالبی که در حوزه استارتاپ‌ها باید در نظر گرفته بشود این است که این حوزه، چون با نوآوری و خلاقیت گره خورده است، ریسک بالایی دارد، ولی متاسفانه بیمه‌ای برای این گونه مسائل وجود ندارد. برای مثال ما در حوزه خودرو بیمه داریم، ولی در این حوزه خیر؛ نداریم. باید این مسائل پوشش داده شوند. سپس آقای حسینی خطاب به آقای حمیدیا این پرسش را مطرح کردند: با توجه به اینکه شما رئیس خانه خلاق مجلس هم هستید از نگاه حاکمیت پاسخ دهید که به نظر شما نوع نگاه نهاد حاکمیت به این مستند انتقادی چگونه است؟ دکتر حمیدیا در پاسخ به این سوال مطرح کردند: من فضای کلی مستند را می‌پسندم. وقتی مستند را دیدم پیش خودم گفتم جانا سخن از زبان ما می‌گویی. وی ادامه داد: مسئله‌ای که ما با آن مواجه هستیم این است که حوزه اکوسیستم استارتاپ‌های ما با یک عرضه زیادی مواجه شد که با شرایط کشور همسان نبود. من به آقای ستاری هم گفتم که شما کاری در طی یک دهه اخیر کردید که من برای تحسین شما می‌ایستم. شما مسیر بزرگی را باز کردید. اما نقدی بسیار جدی به ایشان دارم و آن هم اینکه چرا طرف عرضه را تحریک کردی؟ ما در کشوری زندگی می‌کنیم که بخش زیادی از اقتصاد ما وابسته به حاکمیت می‌باشد و اگر تقاضا برای نوآوری وجود نداشته باشد، این حرکت محکوم به شکست است. در ادامه آقای حمیدیا گفت: ما اصلا تقاضایی برای شرکت‌های دانش‌بنیان ایجاد نکردیم. نقدی که به مستند دارم این است که دست اندر کاران مستند باید به این مسئله توجه می‌کردند که حکومت چه کاری در جهت پذیرش این نوع از کسب و کار‌ها را می‌توانست انجام دهد. بعد از مستند شب‌نامه نقد جدی در این حوزه نداشتیم فلذا به عوامل مستند لاتارینو تبریک عرض می‌کنم و البته نقد جدی بنده این است که به جای تقبیح ورود حاکمیت به عرصه نوآوری، باید سیاست حاکمیت موشکافی می‌شد. شرکت‌های دانش‌بنیان ما پشت در وزراتخانه‌ها منتظر مانده اند و نمی‌توانند محصولات خود را بفروشند. در صورتی که در بسیاری از موارد همین وزارتخانه‌ها تنها مشتری بالقوه این محصولات هستند. حاکمیت ما باید نوآوری را بپذیرید. مسئله این است که حاکمیت دارد با استارتاپ عکس می‌اندازد، ولی آن را هنوز نپذیرفته است. باید اثر این اکوسیستم نوآوری در جامعه نمایان شود. متولی این امر حاکمیت است. وقتی شکست بازار اتفاق می‌افتد باید حاکمیت به آن حوزه ورود پیدا کند. آقای حسینی در ادامه از تهیه‌کننده پرسیدند: چه اتفاقی افتاد که به سمت ساخت مستند رفتید؟ در ساخت این مستند به دنبال پاسخ به چه دغدغه‌ای بودید؟ آقای پناهی پاسخ داد: یکی از دلایل ساخت این مستند، مربوط به سیاست خاص معاونت علمی فناوری بود. انتقاداتی به سیاست‌های معاونت علمی بود، اما کسی جرئت نمی‌کرد این‌ها را بیان کند. اتفاق دیگری که باعث ساخت مستند شد افزایش تعداد خانه‌های خلاق و نوآوری در کشور بود. در حال حاضر حدود 120 خانه خلاق در کشور وجود دارد، ولی تعداد کمی از آن‌ها حدود 20 یا 30 درصد آن فعالند. همچنین افرادی که عموما بین رنج سنی 18 الی 23 هستند و نمی‌خواهند که کارمند شوند و می‌خواهند که وارد این حوزه شوند، برای ما مهم بودند و ما می‌خواستیم واقعیاتی از فضای اکوسیستم نو آوری در ایران را نشان دهیم و بگوییم اوضاع آنطور هم که فکر می‌کنید خوب پیش نمی‌رود و در نهایت بعضی‌ها مایوسانه یا مهاجرت می‌کنند و یا کارمند می‌شوند. سپس آقای حسینی، دبیر جلسه، از مهمانان پرسیدند در آینده باید چه کنیم و چه مسیر حرکتی را انتخاب کنیم؟ راهکار درست در مواجه با این حوزه چیست؟ روزبهانی در پاسخ به این سوال گفت: اولا باید از آن قالب‌های سنتی خودمان بیرون بیاییم و کار را تسهیل کنیم. دوما اینکه چرا اصلا باید حاکمیت در این حوزه ورود کند؟ اصلا نباید حاکمیت ادعای ایجاد مثلا خانه‌های خلاقیت و.. را داشته باشد. ما نباید با فضای دولتی وارد این قضیه بشویم. چرا دولت باید بیاید فضای نوآوری را باز و ایجاد کند؟ اصلا حاکمیت باید کنار برود، زیرا اگر کنار نرود، عرصه با وجود رانت، فضای رقابتی نمی‌شود و استارتاپ‌ها مایوس می‌شوند. سپس آقای حمیدیا هم بیان کردند: یکی از اشکالات ما این بود که در دهه نود به جای تمرکز بر نوآوری، بر روی فناوری توجه کردیم واین باعث شد که روی خیلی از حوزه‌ها اسم استارتاپ و فضای خلاقانه نگذاریم. نکته دومی که باید توجه کرد این است که ما به جای توجه به مسیر، می‌توانیم روی مسئله‌ها و چالش‌های کشور تمرکز کنیم و به جای اینکه اکوسیستم نوآوری را به مسیر تعبیر کنیم، هر چالش و مسئله‌ای را که بتوان با آن حوزه و رویکرد حل کرد، اسمش را استارتاپ بگذاریم. ضمنا حاکمیت نباید اکوسیستم سازی کند، در هیچ جای دنیا اکوسیستم‌سازی نمی‌کنند. حاکمیت صرفا باید مسائل را ارائه کند تا اکوسیستم به دنبال حل آن باشد. به عبارت دیگر حاکمیت باید به دنبال حل مساله باشد. به نظر من اگر این مسیر صحیح را طی کنیم، اکوسیستم خودش را پیدا می‌کند و فرصت رشد فراهم می‌شود.