حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای از دادیاری تا قاضی‌القضاتی

امید سلیمی بنی: امروز حجت الاسلام و المسلمین غلامحسین محسنی در حالی به قاضی القضاتی رسید که بررسی پرونده حرفه ای او نشان می دهد وی از ابتدای دهه 60 با حضور در مناصب قضایی پله های قضاوت را پیمود تا امروز که پس از حدود 40 سال کار در سیستم قضایی و امنیتی به عنوان رییس قوه قضاییه منصوب شد. جایی که پیش از او حجت الاسلام ابراهیم رئیسی حضور داشت.

نام محسنی اژه ای از دادگاهی به سر زبانها افتاد که به عنوان «سریال کرباسچی» در بین مردم مشهور شده بود. در سال 1376 غلامحسین کرباسچی شهردار اسبق تهران که به عنوان طلبه شناخته می شد به اتهام تضییع حقوق بیت المال توسط محسنی اژه ای که آن روز یکی از قضات دادگاه ویژه روحانیت بود به محاکمه کشیده شد ولی برخی از ناظران که روند حضور او در مناصب حکومتی را دنبال می کنند از سالها پیش از آن اژه ای را به خوبی می شناختند. از معروفترین پرونده قضایی سالهای دهه 60، جایی که یکی از نزدیکان بیت آیت الله حسینعلی منتظری، به اتهام قتل و افساد فی الارض به اعدام محکوم شد: سید مهدی هاشمی. اژه ای در آن پرونده دادیار بود. کسی که پرونده را مستعد صدور رای کرد و به دادگاه ویژه روحانیت فرستاد.

از اژیه تا قم

زمانی که انقلاب به پیروزی رسید حجت الاسلام اژه ای (با نام اصلی اژیه)، طلبه جوانی در حوزه علمیه حقانی قم بود. جوانی 22 ساله که در بین طلاب قمی به انقلابی گری مشهور بود. او متولد روستای اژیه واقع در شرق اصفهان است که با توصیه حجت الاسلام سیدحسن بهشتی نژاد در امامت جمعه اصفهان، توانست در دوره دادستانی آیت الله قدوسی به قوه قضاییه راه پیدا کند. او خود درباره آن دوران گفته: آقای قدوسی چند بار پیام گذاشتند به تهران بروم ولی من تماس نگرفتم چون می دانستم می گویند به تهران بیا و بالاخره از اصفهان به تهران رفتم. مسیر کاری او در تهران بلافاصله در سال 63 به وزارت اطلاعات و یکی از مهمترین زیرمجموعه های این نهاد امنیتی یعنی هیات گزینش افتاد. اژه ای سالها در هیات گزینش وزارت اطلاعات وظیفه استخدام ماموران امنیتی را بر عهده داشت.

تجربه امنیتی او توانست در سالهای 84 تا 88 که در وزارت اطلاعات عهده دار سمت وزیری بود، به کمکش برسد. درست تا 2 مرداد 1388 که در جلسه هیات دولت با محمود احمدی نژاد رییس جمهور وقت به تنش کلامی بر سر حضور اسفندیار رحیم مشایی در هیات دولت رسید و با قهر و غضب دولت را ترک کرد. احمدی نژاد البته بلافاصله در همان جلسه، حکم به برکناری او داد و ردپای چالشی که پس از رفتن اژه ای در وزارت اطلاعات به وجود آمد هنوز در برخی جریانات دیده می شود.

اژه ای اما پیش از آن، در یکی از امنیتی ترین پرونده های دهه 60 به عنوان دادیار انجام وظیفه می کرد. جایی که سیدمهدی هاشمی به عنوان یکی از نزدیکان بیت آیت الله منتظری قائم مقام وقت رهبری، به اتهام چندین قتل و افساد فی الارض در میانه سال 1365 بازداشت شد و محسنی اژه ای به عنوان دادیار دادگاه ویژه روحانیت، روی این پرونده اظهارنظر کرد و اصلیترین بخش پرونده یعنی بازپرسی های قضایی را بر عهده داشت. بسیاری از سیاسیون آن روزگار، اعترافات تلویزیونی سیدمهدی هاشمی را به خوبی به یاد دارند.

سریال کرباسچی و کلامی که منعقد شد

سریال محاکمه غلامحسین کرباسچی که از تلویزیون سراسری پخش می شد، گام اصلی در معرفی روحانی خونسردی به عنوان دادستان و رییس دادگاه ویژه روحانیت در این پرونده بود. از او که در آبان 77 درحکمی از سوی رهبر انقلاب به عنوان دادستان دادگاه ویژه روحانیت منصوب شده بود، با عناوین «علاقمند به نظام» و «دارای تجارب ارزشمندی در امر قضا و منشاء خدمات مهمی در دستگاه قضایی» یاد شد.

کرباسچی به عنوان متهمی که از سال 1376 تحت تعقیب دستگاه قضایی بود در دادگاه حجت الاسلام اژه ای در چند جلسه محاکمه شد تا تکیه کلام او در چالش با رییس دادگاه - که آن روزگار همزمان دادستان هم بود - در یادها ماندگار شود: حاج آقا! بگذارید کلام منعقد شود!

این که کلام غلامحسین کرباسچی در آن دادگاه منعقد شد یا نشد، فرع بر اتهامات 6 گانه وی بود. اتهاماتی مبنی بر فساد مالی، اختلاس، ارتشا، تبانی در معاملات دولتی و دخالت در انتخابات که باعث شد او به ردمال، جریمه و زندان محکوم شود. کرباسچی که آن روزها از رفت و آمد خانوادگی اش با اژه ای برخی مطلعین اطلاع داشتند، دوستی را با ماجرای دادگاه تاخت نزد و به زندان رفت و کتابهایی مانند «پیغمبر دزدان» را خواند تا زودتر رها شود و اینطور شد که پس از دو سال از زندان آزاد شد ولی خاطره چالشهای کلامی او با اژه ای باعث شد تا رییس آن دادگاه، در بین مردم شناخته تر از قبل شود. همچنین اژه ای به دلیل حضور در پرونده فاضل خداداد معروف به پرونده اختلاس 123 میلیاردی هم نقش موثری داشت.

وزارت اطلاعات در دوره اژه ای

وزارت اطلاعات درابتدای دوره حجت الاسلام اژه ای، دوران تثبیت خود را طی می کرد. پس از رفتن علی فلاحیان از این وزارتخانه، اژه ای تمرکز اصلی خود را به تقویت میز اسراییل و مقابله با سازمان منافقین در این وزارتخانه گذاشت ولی پس از چندی، هر قدر تقویم به چالشهای انتخابات داخلی ریاست جمهوری 1388 نزدیک شد، دغدغه های داخلی این مجموعه هم بیشتر معطوف جریانات داخلی شد تا اینکه در رویدادهای سال 1388، وزارت اطلاعات و وزیر آن تمام وقت در کار تمشیت امور داخلی شدند.

ولی کمتر از 2ماه پس از برگزاری انتخابات 88، تنش در کابینه دولت وقت به دلیل حضور اسفندیار رحیم مشایی در قامت معاون اول چنان بالا گرفت که او به همراه چند تن دیگر از وزرا با احمدی نژاد به اختلاف خوردند و رییس جمهور وقت هم بی درنگ حکم برکناری او را صادر کرد. اژه ای پس از آن به قوه قضاییه بازگشت.

بازگشت به قوه قضاییه

دادستانی کل کشور یکی از جایگاه های اصلی اژه ای پس از حضور دوباره و تمام وقت در قوه قضاییه بود. در زمانی که حجت الاسلام رییسی به عنوان معاون اول دستگاه قضا کمتر در مقابل خبرنگاران ظاهر می شد، اژه ای مردان شماره دو این قوه و سخنگوی دستگاه قضا به شمار می رفت تا هر دو هفته یک بار در مقابل خبرنگاران از پرونده های داغ قضایی بگوید.

او در جلسات سخنگویی گاهی چنان تند خبر می داد که باعث شد تا برخی سیاسیون از وی شکایت کنند. پرونده شکایت رحیمی معاون اول دولت احمدی نژاد از او به عنوان اعلام خبر بازداشت و جزییات پرونده اتهامی اش از مهمترین شکایتهایی است که از اژه ای در مقام سخنگویی قوه قضاییه شد.

اژه ای پس از چند سالی، با حضور محمدجعفر منتظری در دادستانی کل، به معاونت اول قوه قضاییه رسید و حجت الاسلام رییسی هم به تولیت آستان قدس رضوی رفت تا آخرین دیدارهای اژه ای با اهالی رسانه در فضای متفاوتی در دفتر او برگزار شود. جایی که اژه ای به خبرنگاران از زندگی خصوصی خود بیشتر گفت و درباره خاطرات دوران جوانی، نکته هایی بیان داشت.

بیشتر بخوانید:

سوت بلبلی اژه در میان دانشجویان

دادستان کل کشور جواب دانشجویان معترض را اینطور داد

اکنون او پس از حضور در قامت معاون اول قوه قضاییه، به عالی ترین مقام قضایی کشور منصوب شده است. جایی که پیش از او، حجت الاسلام رییسی حضور داشت و پرونده های مهمی به خصوص در حوزه فسادهای کلان مالی دولتی را در دادگاه های ویژه مفاسد اقتصادی به حکم قطعی رسانده بود.

2347231