حرف رئیسی با واقعیت منافات دارد / کسری بودجه حتمی است
به نظر می رسد استدلال های رئیس جمهور برای توجیه محتویات لایحه بودجه 1403 به مذاق خیلی ها خوش نیامده است و اظهارات ایشان را خلاف واقع و حتی غیر عملیاتی توصیف می کنند. پس از تقدیم لایحه بودجه 1403 به مجلس شورای اسلامی توسط ابراهیم رئیسی، موج تحلیل ها آغاز شده است. زاویه های متفاوتی از این لایحه تاکنون مورد بحث و بررسی قرار گرفته و فعالان اقتصادی در تلاش هستند تا هر کدام به زعم خود به...
پس از تقدیم لایحه بودجه 1403 به مجلس شورای اسلامی توسط ابراهیم رئیسی، موج تحلیل ها آغاز شده است. زاویه های متفاوتی از این لایحه تاکنون مورد بحث و بررسی قرار گرفته و فعالان اقتصادی در تلاش هستند تا هر کدام به زعم خود به نقاط مثبت و منفی این لایحه اشاره کنند. در همین راستا روزنامه شرق هم نکاتی را مطرح کرده است.
شرق در این باره نوشت: بخش اول بودجه هفته گذشته با تأخیری دو، سه هفته‌ای توسط رئیسی به مجلس آمد؛ بودجه‌ای که به دلیل شرایط خاص اقتصادی کشور انتقادات جدی متوجه آن است و منتقدان زیادی دارد.
رئیسی از تریبون مجلس مواردی را درباره بودجه 1403 بیان کرد که برخی آن را واقعی نمی‌دانند، اما رئیس‌جمهور این بودجه را منطبق بر واقعیت و با تکیه بر کاهشوابستگی به نفت و بر پایه مالیات معرفی کرده است. حتی اعلام کرد بودجه بدون کسری و با رشد هشت درصد خواهد بود. همین موارد کافی بود تا منتقدان بودجه فوق را موجب فشار مالیاتی بر جامعه تلقی کنند.
موارد ضعف و قوت بودجه 1403 به قلم مرکز پژوهش‌ها
بعد از ارائه بخش اول لایحه بودجه سال 1403 کل کشور از سوی دولت، بخش‌های زیادی از این لایحه ازجمله مالیات، کاهش اتکا به نفت و افزایش درآمدهای پایدار با انتقادهای بسیاری مواجه شد.
جدای از منتقدان، مرکز پژوهش‌های مجلس هم به بررسی کارشناسی نقاط ضعف و قوت لایحه بودجه 1403 پرداخت. مرکز پژوهش‌ها مواردی مثل «برآورد دقیق‌تر ارقام منابع عمومی نسبت به بودجه سنوات گذشته، کاهش قابل‌توجه کسری تراز عملیاتی اسمی و حقیقی نسبت به سال‌های گذشته، کاهش تبصره‌های غیربودجه‌ای در راستای اجرای آیین‌نامه داخلی مجلس و اصلاح ساختار بودجه، پیش‌بینی احکام لازم جهت پیشگیری از فرار مالیاتی، پیشنهاد افزایش یک واحد درصد مالیات بر ارزش افزوده و اختصاص منابع آن به تکمیل طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و اختصاص 31 هزار میلیارد تومان منابع قابل برنامه‌ریزی در حوزه اشتغال و رشد اقتصادی» را از نقاط قوت لایحه بودجه 1403 دانست.
همچنین مواردی مثل «کسری قابل‌توجه منابع و مصارف هدفمندسازی یارانه‌ها و عدم ارائه فروض منابع و مصارف، تداوم روند معیوب گذشته در رابطه با یارانه‌های انرژی علی‌رغم تشدید ناترازی انرژی، عدم ارائه فروض لازم برای محاسبه نحوه استخراج ارقام کلان بودجه و اکتفانمودن به ارائه تنها دو فرض میزان رشد حقوق و مستمری در محاسبه مصارف، مشخص‌نبودن نسبت مصارف و اولویت‌های بودجه با برنامه هفتم توسعه و میزان منابع قابل اختصاص به آنها، تثبیت نرخ ارز کالاهای اساسی که زمینه‌ساز سیاست‌های شوک‌درمانی در سال‌های آینده است» را از نقاط ضعف این لایحه معرفی کرد.
نادیده‌گرفتن اتکای بودجه 1403 به مالیات از منظر مرکز پژوهش‌ها
درحالی کارشناسان و شهروندان زیادی در فعالیت‌های مختلف اقتصادی، منتقد افزایش مالیاتی هستند که با کاهش وابستگی بودجه به نفت، قرار است هزینه‌های کشور را به جیب مردم متکی کند، مرکز پژوهش‌ها هیچ اشاره‌ای به این مسئله لایحه بودجه سال آینده در گزارش‌های خود نداشته است.
البته رئیسی هم خاطرنشان کرد افزایش مالیات در بودجه سال آینده مطرح نیست و مسئله شناسایی کسانی است که فرار مالیاتی داشته‌اند. اما توجه به اعداد و ارقامی که در بودجه 1403 آمده است و مواردی که منتقدان و کارشناسان امر بیان می‌کنند و دودوتا چهارتایی که در محاسبات خود دارند، نشان می‌دهد که در بودجه 1403 برخلاف گفته‌های دولتی‌ها، کسری بودجه مشهود است و افزایش مالیاتی نیز وجود دارد. بنابراین به‌منظور شفاف‌شدن این موارد، نظر جبار کوچکی‌نژاد، عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون تلفیق برنامه‌وبودجه 1403 را که عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه نیز بود، جویا شدیم.
کسری بودجه 1403 گریزناپذیر است
جبار کوچکی‌نژاد، عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال 1403 در گفت‌وگو با «شرق» به تشریح سخنان و وعده‌های رئیسی درباره بودجه 1403 پرداخت و گفت: «این اولین سالی است که بودجه دومرحله‌ای به مجلس آمد. در مرحله اول تبصره‌ها آمد و طی پنج‌روزی که کمیسیون تلفیق فرصت داشت تبصره‌ها را بررسی کند و به آن رأی بدهد، متناسب با آن جداول به مجلس ارائه می‌شود. در نتیجه لایحه بودجه دومرحله‌ای است و وقت زیادی می‌گیرد».
عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس ادامه داد: «پس از اتمام بررسی لایحه بودجه سال آینده در کمیسیون تلفیق، کلیات این لایحه در صحن مجلس مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. درصورتی‌که کلیات لایحه بودجه سال آینده در جلسه علنی مجلس به تصویب برسد، لایحه بودجه به کمیسیون‌های تخصصی مجلس برای دریافت نظرها و پیشنهادهای نمایندگان ارائه خواهد شد و کمیسیون تلفیق هم بررسی جزئیات این لایحه را آغاز می‌کند».
عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال 1403 با اشاره به اینکه فرصت زیادی تا انتخابات مجلس دوازدهم باقی نمانده است، تصریح کرد: «با توجه به اینکه بهمن‌ماه نمایندگان برای انتخابات به حوزه‌های انتخابیه خود می‌روند و درگیر انتخابات می‌شوند، ممکن است فرصت کافی برای بررسی کل بودجه نداشته باشیم و اجبارا بودجه را سه‌دوازدهم ببندیم». کوچکی‌نژاد همچنین افزود: «البته دولت هم با تأخیر بودجه را به مجلس آورد و طبق اصلاح آیین‌نامه داخلی، قرار بود اول آبان بودجه تقدیم مجلس شود، اما درحالی‌که آذر از نیمه گذشته است، دولت تصمیم گرفت بودجه را به مجلس بیاورد».
وعده مهار تورم در تولید با واقعیت قفل‌کردن وام‌های بانکی مغایرت دارد
عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال 1403 در ادامه به بخش مهار تورم سخنان رئیسی انتقاد کرد و افزود: «آقای رئیسی درباره مهار تورم گفت تورم را در تولید مهار می‌کنیم؛ این سخنان با واقعیتی که بانک‌ها آن را قفل کرده و وام نمی‌دهند، منافات دارد».
این نماینده مجلس اضافه کرد: «از آنجایی که بانک‌ها وام نمی‌دهند و نقدینگی وارد بازار نمی‌شود، تورم افزایش یافته است. آنچه در جامعه می‌بینیم با آنچه آقای رئیسی از تریبون مجلس درخصوص مهار تورم بیان کرد، همخوانی ندارد».
این عضو هیئت‌رئیسه کمیسیون تلفیق بودجه 1403 همچنین بیان کرد: «آماری که رئیس‌جمهور درباره مهار تورم و رشد نقدینگی ارائه داد، آمار دقیقی نیست. البته رئیس بانک مرکزی از این آمار در جلسه غیرعلنی مجلس دفاع کرد، اما گزارش‌ها نقص دارند؛ چراکه در بودجه بحث کسری هم مطرح است که خودش یک اشکال است».
کوچکی‌نژاد به هزینه‌هایی که دولت در ماه ناگزیر از پرداخت آنهاست، اشاره کرد و با بیان اینکه در سال آینده حتما با کمبود منابع مواجه می‌شویم، اظهار کرد: «هر ماه دولت حدود 150 همت حقوق پرداخت می‌کند و برخی هزینه‌های جاری نیز اجتناب‌ناپذیر است که سرجمع در سال حدود هزارو 700 تا هزارو 800 همت برای پرداخت حقوق و هزینه‌های جاری مثل آب و برق و گاز باید بپردازد».