حضور نویسندگان جوان چشم‌گیرتر از پیشکسوتان بود
یکی از اعضای هیئت بازخوانی متون جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر گفت: حضور نویسندگان جوان در بخش صحنه‌ای این جشنواره چشم‌گیرتر از پیشکسوتان بود.
بخش مسابقه بزرگ صحنه‌ای جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نمایشنامه‌های راه یافته خود را با بازخوانی و انتخاب شهرام کرمی، سید حسین فدایی‌حسین و اعظم بروجردی معرفی کرد.
هیأت بازخوان جشنواره در نهایت 73 اثر را به مرحله بعدی این بخش معرفی کرد.
سید حسین فدایی‌حسین از اعضای هیئت بازخوانی متون رقابت بزرگ صحنه‌ای جشنواره چهل و یکم بین‌المللی تئاتر فجر در مورد کیفیت آثار و نحوه ارزیابی آن‌ها گفت: معمولا آثار هر دوره از جشنواره را باید در مقایسه با هم سنجید نه در مقایسه با دوره‌های مشابه، چون لازمه‌ی مقایسه‌ی آثار دوره‌های مختلف مطالعه و اطلاع از تمامی آثار ارائه شده در این دوره‌هاست. اما در یک ارزیابی کلی درخصوص آثار ارائه شده در این دوره از جشنواره می‌توانم بگویم حدود 70 درصد آثار از سطح کیفی متوسط، 10 درصد از کیفیت نسبتا مطلوب و 20 درصد فاقد کیفیت لازم برای ارزیابی بودند. همان‌طور که از تعداد آثار انتخاب‌شده برای بخش بازبینی پیداست از بین حدود 600 متن ارائه شده حدود 60 اثر برگزیده شده‌اند که همان 10 درصد مطلوب بوده‌اند.
فدایی‌حسین در مورد ویژگی‌های بارز و زاویه نگاه نمایشنامه‌های این بخش به دنیای پیرامون خودشان گفت: در یک نگاه کلی بیشتر آثار ارائه شده دارای رویکرد اجتماعی در طرح داستانی بودند. در این میان درصد بیشتری به مسائل خانواده و روابط خانوادگی پرداخته بودند. رویکرد روانشناسانه به شخصیت‌ها از رویکرد‌های دیگر در نمایشنامه‌ها بود. رویکرد دیگر پرداختن به مسائل سیاسی و گاه مذهبی بود و درصد کمی هم سایر مسائل اشاره داشتند. ویژگی بارز بیشتر نمایشنامه‌ها توجه به مضمون و محتوا بود تا ساختار نمایشنامه؛ که همین امر از نقاط ضعف نمایشنامه‌ها به حساب می‌آمد.
او افزود: از دیگر نقاط ضعف می‌توانم به توجه بیش از حد به روایت مستقیم به جای روایت نمایشی اشاره کنم که بیشتر این روایت‌ها نیز بدون زمینه و دلیل لازم اتفاق می‌افتاد. ضعف دیگر آثار شتابزدگی و عجله برای نوشتن و رساندن اثر به جشنواره بود که از کمبود زمان برای نوشتن ناشی می‌شد. این ضعف باعث عدم پرداخت لازم به عناصر نمایشنامه و عدم انسجام در ساختار آثار شده بود.
او در مورد حضور آثار نمایشنامه‌نویسان جوان و پیشکسوت در این دوره از جشنواره تئاتر فجر گفت: با توجه به شناختی که از نویسنده‌های آثار داشتم به نظرم حضور نویسندگان جوان چشم‌گیرتر از پیشکسوتان بود. آثار بسیاری از پیشکسوتان هم قدیمی و تاریخ گذشته بودند و این نشان می‌داد بسیاری از پیشکسوتان و نویسندگان حرفه‌ای برنامه‌ای برای نوشتن جهت حضور در جشنواره نداشتند. این موضوع جای تأمل دارد.. حضور نویسندگان جوان اگرچه امیدوارکننده است، اما عدم حضور یا حضور کم‌رنگ پیشکسوتان هم نگران‌کننده به نظر می‌رسد.
فدایی‌حسین با انتقاد از شیوه اجرایی بخش آموزشی جشنواره تئاتر فجر گفت: این ایراد همیشه‌ی من به جشنواره‌ها بوده که یا از بار آموزشی تهی است و یا تلاش‌های آموزشی در راستای آثار ارائه شده به جشنواره نیست. به بیانی دیگر، کار اصولی و راه‌گشا در مسیر آموزش شرکت‌کنندگان صورت نمی‌گیرد.
او با مثالی توضیح داد: به‌طور مثال در هیچ‌کدام از مراحل جشنواره که بین آثار قضاوت صورت می‌گیرد، از مرحله بازخوانی متن تا اجرای نهایی در جشنواره هیچ‌کس درباره‌ی دلیل انتخاب یا عدم انتخاب آثار توضیح نمی‌دهد تا هنرمندان در بخش‌های مختلف با نقاط ضعف و قوت آثارشان آشنا شوند و از این آشنایی به عنوان تجربه‌ی آموزشی در کار‌های بعدی‌شان استفاده کنند. از طرف دیگر درمورد کارگاه‌های آموزشی نیازسنجی نمی‌شود تا مشخص شود چه موضوع یا سرفصل آموزشی بیش از همه مورد نیاز شرکت‌کنندگان در جشنواره است تا مطابق آن برنامه‌ی آموزشی تنظیم شود. معمولا یک سری موضوع مشخص هست که هربار به شکل‌های مختلف تکرار می‌شود.
فدایی‌حسین ادامه داد: نکته‌ی دیگر این است که آموزش باید استمرار داشته باشد. اتفاقات آموزشی که قرار باشد سالی یک‌بار حتی مفید و مؤثر مطرح شود اگر استمرار و تداوم نداشته باشد آن‌طور که باید تأثیرگذار نیست. طبیعتا چنین کارگاه‌های گاه‌به‌گاهی جریان‌ساز و راه‌گشا نیست.
او که از متخصصین ادبیات نمایشی در حوزه‌ی کودک و نوجوان است در پایان در مورد توجه نویسندگان به این گروه سنی مهم در میان آثار بازخوانی شده این بخش از جشنواره گفت: متأسفا نه چنین توجه و رویکردی تقریبا در هیچ‌کدام از آثار جشنواره ندیدم، انگار نویسندگان ما اصلا چنین گروه سنی را نمی‌بینند و این قشر عظیم از جامعه را به حساب نمی‌آورند. شاید فقط در چند مورد از متن‌ها کودکان حضور داشتند آن‌هم آنقدر کم‌اهمیت و کم‌پرداخته شده بود که نبودشان تفاوتی نمی‌کرد؛ و یا آنقدر غلط و غیراصولی ارائه شده بود که محلی از اعراب نداشت.
گفتنی است، براساس آماراعلامی دبیرخانه چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، هیات انتخاب پس از بررسی 584 متن دریافتی از بخش ارسال مستقیم صحنه ایی جشنواره، در نهایت 73 متن را انتخاب و برای آماده سازی و بازبینی حضوری به دبیرخانه چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر معرفی کردند.
چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به دبیری کوروش زارعی همزمان با ایام جشن‌های پیروزی انقلاب اسلامی ایران در بهمن ماه 1401 برگزار خواهد شد.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری سینما و تئاتر
