حکمرانی واحد شهری می‌تواند دوای معضل کودک کاری باشد

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، برنامه تهران 20 از جمله برنامه‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است که هر شب راس ساعت 20 از آنتن شبکه پنج تهران پخش می‌شود. شب گذشته 20 مهرماه این برنامه با میزبانی از میهمان‌های گوناگون به بررسی مشکلات کودکان کار و کودکان خیابانی باتوجه به شروع فصل سرما پرداخت.

پرونده کودکان کار و خیابانی در تهران و کشور همواره به عنوان موضوعی جدی در برنامه تهران 20 مورد کنکاش و بررسی قرار می‌گیرد. در این برنامه فعالیت و اقدامات سازمان و نهاد‌هایی که در قانون برای آن‌ها در این خصوص وظایفی تعیین شده زیر ذره بین قرار گرفت.

مهمان‌های این قسمت از برنامه تهران 20 موسوی چلک، کارشناسد حوزه کودکان کار و خیابانی و احمد احمدی صدر، مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری بودند. با این حال قبل از ورود به بحث اصلی برنامه، مسئله صدور کارت سوخت مجدد برای متقاضیان از سیدکاظم عزیزی، معاون صنایع و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور پیگیری شد.

صدور و توزیع کارت‌های سوختی که تا قبل از نیمه خرداد ثبت شدند

سیدکاظم عزیزی، معاون صنایع و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور در تماس تلفنی در خصوص صدور کارت سوخت مجدد برای متقاضیان گفت: صدور و توزیع کارت سوخت برای کلیه درخواست‌های کارت هوشمندی که تا نیمه خرداد ثبت شدند اعمال شده است.

عزیزی افزود: با این وجود اگر کسی کارت سوخت خود را دریافت نکرده می‌تواند با مراجعه به مراکز پلیس +10 مراحل دریافت کارت را پیگیری کند.

معاون صنایع و انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور ادامه داد: به طور قطع تا قبل از نیمه خرداد جامانده نداریم. همچنین کسانی که کارت سوختشان مفقود شده می‌توانند با مراجعه به تمام دفاتر پلیس +10 در سراسر کشور کارت قبلی را ابطال کند و درخواست کارت سوخت جدید را ثبت کنند.

تنها 3 سازمان به وظایف خود در حوزه کودکان کار عمل می‌کنند

برای همه ما پیش آمده که کودکی با اصرار بخواهد شیشه خودروهایمان را تمیز کند یا اجناس و کالای خود را قبل از اینکه چراغ‌های راهنمایی پایتخت سبز بشود به رانندگان بفروشد. مسئله‌ای که تنها در صورتی که از خانه بیرون نرویم آن را نخواهیم دید. مشکل اصلی اینجاست که نمی‌دانیم که باید به این کودکان کار و خیابانی کمک مالی کنیم یا خیر. این مسئله‌ای است که در سال‌های اخیر به شدت موجبات افزایش پدیده کودکان کار را در سطح شهر تهران و کشور گسترش داده است.

موسوی چلک، کارشناس حوزه کودکان کار و خیابانی در ابتدا گفت: این موضوع مسئله‌ای که ما شبانه روز آن را در سطح جامعه احساس می‌کنیم. ما چند دسته کودک کار داریم. با استناد به آیین نامه کودکان خیابانی مدیریت کودکان کار و خیابانی با سازمان بهزیستی و 13 سازمان دیگر است. اما اگر بخواهیم تحلیلی دقیق از این پدیده اجتماعی داشته باشیم باید بر اساس دسته بندی این کودکان موضوع را بررسی کنیم.

موسوی چلک ادامه داد: برای مثال اگر کودکان کار یا خیابانی از اتباع خارجی باشد دفتر اتباع خارجه وزارت کشور مسئول رسیدگی به آنان است. اگر این کودک از خانواده مستمند و فقیر ایرانی باشد سازمان بهزیستی و کمیته امداد موظف به بررسی او می‌شود. یا در صورتی که کودک کار و خیابانی درگیر اعتیاد باشد سازمان بهزیستی و وزارت کشور مسئول رسیدگی به احوالات او خواهد بود.

این کارشناس با اشاره به دیگر گروه‌های کودکان خیابانی افزود: اگر این کودکان بدسرپرست یا بی سرپرست باشند، بهزیستی متولی آن‌ها می‌شود. حتی در ماجرایی ممکن است که برخی از آن‌ها بیماری‌های صعب العلاجی داشته باشند که پای دیگر سازمان‌ها را به پرونده هایشان باز می‌کند. ولی با تکیه بر قوانین جاری کشور مدیریت ساماندهی کودکان خیابانی با سازمان بهزیستی است.

وی خاطرنشان کرد: در شمای کلی مسئولیت پدیده کودک کار، وزارت و امور اجتماعی سابق و وزارت تعاون و کار و رفاه اجتماعی فعلی است. در تعاریف رسمی طبق ماده 79 قانون کار، هرگونه کار کودک زیر 15 سال ممنوع است، اما ماده 80 همین قانون رسما کودکان 15 تا 18 سال را به عنوان کودک کارگر را پذیرفته است. مسئولیت این بخش از کودکان کار با وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی است.

موسوی چلک گفت: در مورد کودکان خیابانی زیر 18 سالی که بد سرپرست و بی سرپرست باشند، سازمان بهزیستی و چند سازمان دیگر از جمله شهرداری‌ها متولی امر هستند که فعالیت شهرداری تهران در مقابل دیگر شهرداری‌ها استثنایی بوده است. در عمل سه سازمان از دیگر سازمان‌ها فعالیت بیشتر و مهمتری دارند. مانند سازمان بهزیستی، شهرداری در تهران و نیروی انتظامی. با این حال دیگر ارگان‌ها خیلی پای کار نیستند.

این کارشناس آسیب‌های اجتماعی یادآور شد: برای مثال در آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی به صراحت تکلیفی برای سازمان تامین اجتماعی تعیین شده است. همچنین برای سازمان خدمات درمانی و سازمان برنامه بودجه وظیفه تعریف کرده اند. در این میان همکاری سازمان فنی حرفه‌ای مقداری بیشتر از این سازمان هاست.

وی با اشاره به عدم همراهی و همکاری سازمان‌هایی که در قانون برایشان وطیفه تعیین شده، تاکید کرد: سازمان‌ها به انجام آیین نامه ساماندهی کودکان خیابانی باور ندارند. در حوزه کودکان کار باید به این حقیقت اعتراف کنیم که اگر تمام سازمان‌های مربوط به وظایف تعیین شده عمل کنند و حتی تصمیم بگیرند که هفته آینده کودک کاری در خیابان‌ها نباشند، باز هم این اتفاق شدنی نیست. زیرا آن عاملی که باعث بروز این پدیده عمدتا به اقتصاد برمیگردد.

موسوی گفت: قدرت عملی هیچ کدام از این سازمان‌ها در حدی نیست که چرخه جذب کودکان به این معضل را از بین ببرد. این یک امر فرا سازمانی است. یک سازمان متولی این امر است و 13 سازمان دیگر مسئول همکاری برای اجرای قوانین. اما جز سه سازمان که در گفته هایم به آن اشاره کردم دیگر مراکز به وظایف خود عمل نمی‌کنند.

حکمرانی واحد شهری می‌تواند دوای معضل کودک کاری باشد

در ادامه احمد احمدی صدر، مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری در خصوص طرح ساماندهی کودکان کار گفت: ما یک حلقه مفقوده‌ای در حوزه ساماندهی آسیب‌های اجتماعی داریم که برای بررسی هرچه بهتر باید به صورت میدانی به صحنه بیاییم. آسیب‌های اجتماعی یک مسئله پیچیده است؛ ما با انسان طرف هستیم. نمی‌توانیم تک نسخه برای حل آن بنویسم. از این رو است که چندین نهاد مستقیم و غیر مستقیم متولی و مکلف برای حل آسیب‌های اجتماعی شدند.

احمدی صدر ادامه داد: یکی از این حلقه‌های مفقوده در معضل مطروحه این است که این نهاد‌ها یک بار کنار یکیدیگر بنشینند و بخواهند از نزدیک معضلات اجتماعی مانند اعتیاد، بزهکاری یا کودکان کار را طرح و بررسی کنند. این هم افزایی شاید سال‌ها اتفاق نمی‌افتاد. یکی از موضوعاتی که ما در شهرداری به آن تاکید می‌کنیم بحث حکمرانی واحد شهری یا مدیریت یکپارچه است. حکمرانی واحد شهری در این مسئله به این خاطر است که مسئله کودک کار یا کار کودک چندین متولی نداشته باشد و این هر کسی از زعم خود شد یار من در مدیریت شهری یکپارچه بشود.

مدیر عامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری گفت: 14 سازمانی که در مسئله کودک کار و خیابانی برایشان وظیفه تعریف شده ممکن است در نگاه خود اقدامات زیادی انجام داده باشند. اماخروجی می‌شود آنچه که ما در کلانشهر تهران می‌بینم که چیز مطلوبی نیست. باید از خود بپرسیم که چرا آن اتفاق خوب رقم نمی‌خورد؟ یکی از دلایل آن این است که مدیریت یکپارچه برای رسیدگی به این معضل وجود ندارد.

وی در ادامه به اقدامات شهرداری تهران در پدیده کودک کاری اشاره کرد و گفت: با تدبیر دکتر زاکانی، شهردار پایتخت قرارگاه اجتماعی تهران راه اندازی و تاسیس شد که به آسیب‌های اجتماعی کلانشهر به ویژه آسیب‌هایی که در صرفا در تهران به چشم می‌خورد، رسیدگی می‌کند. یکی از کارگروه‌های ذیل قرار گاه اجتماعی تهران کارگروه کودکان کار است.

احمدی صدر ادامه داد: البته من با این اسم مشکل دارم. چرا که ترکیبی از دو واژه مقدس است و منجر به ایجاد یک واژه ناصحیح و نامقدس می‌شود. کودک یک کلمه طاهر و پاک است. کار هم معنایی والا دارد. نمی‌خواهم بگویم که کودک کار از کجا آمده، اما هرچه بود مسیر را به سمتی برد که اکنون در سطح شهر این معضل را می‌بینیم. ما در شهرداری سعی کردیم نظرات مراکز و فعالین حوزه کودک را بشنویم و مطالبه گری را رقم بزنیم.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: دستگاه‌های متولی به دعوت شهرداری دور هم گرد آمدند و دبیری این کارگروه به سازمان بهزیستی به عنوان متولی اصلی این امر سپرده شد. مسائل را در جلسات مکتوب و طرح جامع و بهینه آموزش و توانمند سازی کودکان کار را آماده کردیم. این کودکان ظرفیت‌های عظیمی برای کشورمان هستند. اگر برای رسیدگی به آنان کارگروه تشکیل دادیم برای این بود که این کودکان از تحصیل جانمانند. نگاهمان این است که آنان سرمایه‌های کشور و کلانشهر تهران هستند و می‌توانند هنرمندان و نخبگان و المپیادی‌های آینده باشند.

وی گفت: این اتفاق در صورتی رخ می‌دهد که روند شناسایی استعداد نهفته در این کودکان را از سر بگیریم. شهرداری تهران این هدف را در این کارگروه دنبال می‌کند. مدارس و مراکز بهزیستی را به سمتی هدایت می‌کنیم که در نتیجه پایانی این تعداد از کودکان کار که دارند ساماندهی می‌شوند خروجی مثبتی داشته باشند.

چتر حمایتی محدود تامین اجتماعی جوابگوی نیازمندان خیابانی نیست

موسوی چلک در ادامه بحث گفت: واقعیت این است که بسیاری از این کودکان در خیابان یا کودکان کار به واسطه شرایطی که تجربه می‌کنند، کودکی نمی‌کنند. سال 78 اولین سال بروز کودک کاری در ایران بود. آن زمان به تازگی بعضی از تست‌های روانشناسی باب شده بود. بچه‌های خیابان به آن تست‌ها جواب نمی‌دادند چراکه جلوتر از سنشان بود. به طور واضح آمادگی ذهنی برابری با هم سالانشان ندارند. با این حال حتی در خیابان باید به آن‌ها خدمات داد.

این کارشناس حوزه کودکان کار و خیابانی خاطرنشان کرد: در شرایط کنونی حال اقتصاد ما خوب نیست؛ سازمان‌ها آنطور که باید کارشان را انجام نمی‌دهند و نظام تامین اجتماعی کارامدی نداریم. کمکی که ماهانه به خانواده‌های زیر نظر تامین اجتماعی داده می‌شود مبلغ ناچیزی است.

وی تاکید کرد: طبیعی است که این نظام رفاه و تامین اجتماعی به قدری ضعیف باشد که نتواند خانواده‌ای که در کف خیابان است و تمایل به حمایت را دارد در زیر چتری حمایتی خود ببرد. در نهایت آن خانواده ترجیح می‌دهد که شرایط سخت خیابانی را تجربه بکند، ولی تحت حمایت تامین اجتماعی نباشد چرا که نوع حمایت و میزان آن جوابگوی یک خانواده نیست.

موسوی در پایان گفت: ما یک راه برای کنترل این شرایط داریم و آن الزام به انجام بند اول سیاست‌های کلی تامین اجتماعی تحت عنوان نظام چند لایه تامین اجتماعی است که توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده است. این بند بار‌ها تکرار شده، ولی کسی جرات ورود به آن را پیدا نکرده است چراکه نیازمند یک سازماندهی اساسی است.