خطر از بیخ گوش میانکاله گذشت؟
آیا ساخت سد فینسک متوقف می‌شود آیا پرونده انتقال آب عمان به مشهد که یک خسارت اقتصادی محض است، بسته می‌شود یا همچنان تلاش فعالان حوزه محیط زیست برای جلوگیری از طرح‌های مخرب در حوزه انتقال بین حوضه‌ای آب ادامه می‌یابد.
روزنامه ایران نوشت: «وزیر کشور کلنگ ساخت مجتمع پتروشیمی مازندران را در بهشهر به زمین زد؛ اقدامی که باعث شد فعالان حوزه محیط زیست نگران وضعیت شبه‌جزیره و پناهگاه حیات وحش میانکاله شوند. کلنگ ساخت این مجتمع در حالی به زمین خورد که قانون مصوب سال 1383 به صراحت مشخص کرده است که صنایع آلاینده و پتروشیمی برای مازندران ضرر دارد. همچنین قانون از دهه 40 جلوی ساخت مجتمع‌های پتروشیمی در سرزمین‌های شمالی ایستاده است. اما درباره میانکاله قانون خاص وجود دارد. یعنی طبق قانون هیچ گونه ساخت‌وسازی نباید در ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله انجام گیرد. با وجود این وزیر کشور در مراسم کلنگ‌زنی از جلب رضایت سازمان حفاظت محیط زیست خبر می‌دهد اما «حسنعلی ابراهیمی کارنامی»، مدیر کل محیط زیست مازندران، در گفت‌وگو با «ایران» آغاز فعالیت‌های اجرایی این مجتمع را منوط به مجوز ارزیابی محیط زیست می‌داند و می‌گوید: «هیچ مجوزی برای ساخت مجتمع پتروشیمی مازندران در بهشهر از سوی محیط زیست صادر نشده است.» او تأکید می‌کند اگر عملیات اجرایی ساخت پتروشیمی شروع شود، جلوی فعالیت آن براساس قانون گرفته می‌شود.
میانکاله بدون یک مجتمع آلاینده - که آلایندگی‌اش به میانکاله و حیات وحش آن محدود نمی‌شود و از طریق آب‌های زیرزمینی محدوده بیشتری را آلوده خواهد کرد - هم حال و روز خوشی ندارد. پناهگاه حیات وحش میانکاله در دو سال گذشته شاهد مرگ نزدیک به 200 هزار بال پرنده مهاجر و بومی خود بود. کارشناسان دامپزشکی دلیل مرگ آن را بوتولیسم اعلام کردند اما بسیاری اعتقاد دارند علت مرگ صدها بال پرندگان میانکاله مجهول است و همچنان کارشناسان نمی‌دانند پناهگاهی که محل دفن فاضلاب منازل مسکونی بندر ترکمن است چه در خود دارد که قتل عام پرندگان را رقم زده است. به گفته «علی کلانه»، رئیس پناهگاه حیات وحش، تالاب بین‌المللی و ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله، هم اکنون هم از فاضلاب شهرک صنعتی بالا دست و فاضلاب شهری رنج می‌برد. با وجود این، رئیس پناهگاه حیات وحش میانکاله به «ایران» می‌گوید که او هم از طریق رسانه‌ها از کلنگ‌خوردن مجتمع پتروشیمی در پنج کیلومتری میانکاله مطلع شده است!
اگر میانکاله در دهه‌های گذشته تا به امروز از ساخت مجتمع پتروشیمی جان سالم به در برده است، مدیون محیط‌بانانی است که با دست‌های خالی جلوی ساخت مجتمع ایستاده‌اند و گاهی جان خود را هم فدای آن کرده‌اند. سال 86 قرار بود این مجتمع در جلگه گیلان و جنگل‌های سراوان ساخته شود که اسکندر، وزیر جهاد هم مجوز ساخت آن را صادر کرد و سه مدیر وقت سازمان جنگل‌ها جلوی او ایستادند. بنابراین آنها برکنار شدند چون اجازه ساخت را ندادند. در نهایت هم فعالیت‌های رسانه‌ای باعث شد تا پرونده ساخت پتروشیمی در گیلان بسته شود. محیطبان «یحیی شاهکومحله» هم یکی از کسانی بود که سال‌ها جلوی تخریب و تهدید میانکاله ایستاد. در نهایت هم در سال 85 به خراسان شمالی تبعید شد او بعدتر با شلیک مستقیم شکارچیان متخلف به شهادت رسید. مرحوم محیطبان حاج کریم عموزاد هم محیط‌بانی بود که جلوی تصرف اراضی میانکاله توسط افرادی ذی‌نفود در قوه قضائیه را گرفت. برای حاج کریم هم حکم حبس بریدند. او از زندان فرار کرد و چهار ماه در کوه و جنگل آواره شد. در نهایت با ورود آیت‌الله شاهرودی رئیس قوه قضائیه پرونده او نیز بسته شد. پشت لکه‌های کوچک سبزی که هنوز در این جغرافیا به تاریخ نپیوسته‌اند داستان‌های زیادی است از محیط‌بان‌هایی است که با دست خالی جلوی تخریب محیط زیست ایستادند.
«ابراهیمی کارنامی» هم به عنوان مدیر کل محیط زیست مازندران در مراسم کلنگ‌زنی مجتمع حضور نداشته است. او در پاسخ به این سؤال که در مقابل کسانی که دیروز بدون مجوز کلنگ ساخت مجتمع پتروشیمی را زمین زدند و بدون مجوز ساخت مجتمع را شروع کردند واکنش سازمان محیط زیست چه خواهد بود، می‌گوید: «ارزیابی زیست محیطی و تصمیم درباره آن به استان‌ها تفویض نشده است اما اگر چنین اتفاقی بیفتد حتماً جلوی آن گرفته می‌شود.» اجرای طرح گردشگری در آشوراده با مجوز زیست‌محیطی سازمان حفاظت محیط زیست انجام می‌گیرد. مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که این مجوز به تخریب جدی آشوراده منجر می‌شود. کارنامی در پاسخ به این سؤال که اگر مجوز زیست محیطی میانکاله هم شرایط مجوز آشوراده را داشته باشد، چه کسی پاسخگوی آسیب‌ها به این اکوسیستم است، می‌گوید: «سازمان حفاظت محیط زیست وقتی برای یک نقطه مجوز صادر می‌کند قطعاً می‌تواند از آن دفاع کند.» او در پاسخ به این سؤال که آیا مجوز آشوراده قابل دفاع است، می‌گوید: «رئیس‌جمهوری در سفر اخیر خود سیاست‌ها را تبیین و اعلام کردند که در آشوراده فقط طبیعت‌گردی صورت بگیرد بنابراین هیچ گونه ساخت‌وسازی در این محوطه انجام نمی‌گیرد مگر ساخت سرویس بهداشتی یا نمازخانه.»
دولت روی «انتقال آب بین حوضه‌ای» در کشور خط کشید
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به نگرانی فعالان حوزه محیط زیست مازندران از پایان انتقال آب بین حوضه‌ای در کشور خبر می‌دهد.
علی سلاجقه که همراه با رئیس‌جمهور به مازندران سفر کرده است، می‌گوید: «دغدغه‌هایی را که فعالان محیط زیست درباره طرح‌های انتقال بین حوضه‌ای آب دارند، درک می‌کنیم و در این دولت روی انتقال آب بین حوضه‌ای در کشور خط کشیده شده است.»
سد فینسک از جمله نگرانی‌های فعالان حوزه محیط زیست است. این سد علاوه بر این که 25 روستا را به مهاجرت اجباری می‌کشاند، به شش هزار هکتار از اراضی شالیزاری تنش آبی وارد می‌کند، 400 هکتار از جنگل‌های باستانی هیرکانی را از بین می‌برد تا در نهایت بخشی از آب سد شهید رجایی را به سمنان ببرد! کارشناسان این تصمیم را یکی از اعجاب‌انگیزترین تصمیم‌ها می‌دانند و بارها گفته‌اند که در هیچ کجای جهان دو سد به فاصله 25 کیلومتر در کنار هم ساخته نمی‌شود. این سد با مخالفت جدی وزیر نیرو روبه‌روست. این مخالفت با دلایل مستند به سمنانی‌ها اعلام شده و وزیر نیرو معتقد است که آب شرب و صنعت سمنان را می‌توان از داخل سمنان تأمین کرد اما نماینده سمنان با فشار سیاسی همچنان در حال پیشبرد عملیات ساخت این سد دارد. این موضوع به جلسه سلاجقه و فعالان محیط زیست هم کشیده می‌شود. او می‌گوید: «مجوز محیط زیستی برای سد فینسک قبلاً داده شده است. اما معتقدم حتماً راه‌حل‌های دیگری هم وجود دارد که از پیامدها و تنش‌های موجود کاسته شود.»
او می‌گوید: «از سد فینسک بازدید داشتم و به مسئولان مربوطه نیز راه حل دیگری پیشنهاد کردیم. با وزیر محترم نیرو هم صحبت کردم و گفتم می‌توانیم راهکارهای دیگری داشته باشیم که تنش در پی نداشته باشد. راهکارهای ثانویه را هم می‌توان مطرح کرد. برای مثال اگر جهاد کشاورزی فقط 10 درصد از مصرف آب را کاهش دهد شاید بخشی از مسائل حل شود. اطمینان می‌دهیم که پیگیریم و بی‌تفاوت نیستیم.»
علی سلاجقه نیز در جمع فعالان محیط زیست کلنگ‌زنی پتروشیمی مازندران را فاقد اعتبار می‌داند و می‌گوید: «از نظر ما با توجه به این که پروژه مجوز محیط زیستی ندارد، فاقد اعتبار است.»
او می‌گوید: «گاهی فشار نماینده‌های مجلس برای ما عجیب است. مجوز محیط زیستی این طرح گرفته نشده، نماینده محترم از من می‌خواهد که کلنگ‌زنی انجام شود. در حالی که حضرت آقا فرمودند نمایندگان در کار دولت دخالت نکنند.»
حال باید ماند و دید آیا این خبر خوبی که سلاجقه در جمع فعالان محیط زیست اعلام کرد صورت اجرایی به خود می‌گیرد. آیا ساخت سد فینسک متوقف می‌شود آیا پرونده انتقال آب عمان به مشهد که یک خسارت اقتصادی محض است، بسته می‌شود یا همچنان تلاش فعالان حوزه محیط زیست برای جلوگیری از طرح‌های مخرب در حوزه انتقال بین حوضه‌ای آب ادامه می‌یابد.»