خطر 17میلیون واکسن نزده / پیامدهای تعویق تزریق واکسن کرونا و مخالفت با واکسیناسیون

دایره واکسیناسیون هنوز کامل نشده است؛ آخرین آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد 25درصد جمعیت هدف، یعنی حدود 17میلیون نفر واکسن تزریق نکرده‌اند. این در حالی است که بیش از 7‌ماه از آغاز واکسیناسیون برای جمعیت عمومی کشور می‌گذرد و از شهریورهم با ورود محموله‌های متعدد، واکسن برای پوشش کامل در دسترس است. براساس اعلام قبلی مسئولان نظام سلامت، جمعیت هدف کشور با درنظر گرفتن افراد بالای 12سال، 67میلیون نفرند، بنابراین با تزریق واکسن به 50میلیون و 843هزار و 578هزارنفر تا ظهر روز گذشته، به‌گفته وزیر بهداشت، 76درصد دوز اول را دریافت کرده‌اند و با تزریق به 29میلیون و 503هزار و 783نفر، واکسیناسیون 40درصد با دوز دوم، کامل شده است. هر چند که اعلام می‌شود برای رسیدن به ایمنی، باید 85درصد جمعیت واکسینه شوند.

مخالفت با تزریق واکسن، انتظار برای ورود واکسن‌های خارجی دیگر، ترس از پیامدهای تزریق، انتشار اخبار نادرست درباره عوارض واکسن‌ها و...، گروهی را خارج از حلقه واکسیناسیون قرار داده است؛ اتفاقی که به‌گفته معاون وزیر بهداشت، در کشورهای دیگر هم رخ داده است. مقاومت در برابر واکسیناسیون در شرایطی است که مسئولان نظام سلامت خبر از وقوع پیک جدید کرونا در پاییز می‌دهند، آن‌هم در شرایطی که میزان رعایت پروتکل‌ها و استفاده از ماسک به 40درصد رسیده و تعداد شهرهای قرمز و نارنجی نسبت به هفته گذشته افزایش معناداری نشان می‌دهد. به همه اینها تبلیغات ضدواکسن در برخی استان‌ها را هم باید اضافه کرد که تبدیل به مانع جدی برای مراجعه مردم به مراکز بهداشتی شده است. این موضوع را پرویز یزدان پناه، رئیس دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد در گفت‌وگو با همشهری تأیید می‌کند و می‌گوید: «در2شهر استان، چرام و کهگیلویه، استقبال مردم از واکسیناسیون کم شده است.» افزایش مرگ واکسن‌نزده‌ها در مهر درحالی‌که بیش از 75درصد جامعه هدف کشور، تاکنون واکسن دریافت کرده‌اند اما جمعیت باقی‌مانده‌ای که به دلایل مختلف، هنوز واکسن دریافت نکرده‌اند، خطر جدی برای قطع زنجیره کرونا به شمار می‌روند؛ یعنی آنها که دلایلی مثل در دسترس نبودن واکسن‌های خارج از سبد واکسیناسیون، مشخص نبودن تأثیر درازمدت و شایعات عجیب و غریب را دلایل بی‌میلی‌شان برای واکسیناسیون عنوان می‌کنند. همه اینها در شرایطی است که در برخی کشورهای همسایه پوشش واکسیناسیون هنوز تکمیل نشده و هشدارهایی از جهش‌های جدید ویروس وجود دارد. افزایش چشمگیر موارد ابتلا و مرگ‌ومیر در روسیه با شیوع سویه جدید ویروس کرونا گزارش می‌شود و براساس اعلام اداره بهداشت عمومی روسیه تنها در 24ساعت، یک هزار و 36نفر بر اثر ابتلا به کووید 19فوت کرده و 36هزار مورد جدید ابتلا هم شناسایی شده است. آنها اعلام کرده‌اند این سویه جدید می‌تواند موارد ابتلا به کرونا را در حد قابل ملاحظه‌ای افزایش دهد و به مرور ممکن است جایگزین سویه دلتا شود. در این میان کارشناسان انگلیسی احتمال سرایت‌پذیری سویه جدید دلتا را بیشتر از نوع قبلی آن می‌دانند. در این‌باره وزیر بهداشت هم با اعلام اینکه هزاران نوع مختلف کووید19در کشورها در حال گردش است، می‌گوید: «تنها کار ما ایمن کردن بدن خودمان است و نکته مؤثر برای ما انجام واکسیناسیون و رعایت پروتکل‌هاست‌. آنهایی که واکسن می‌زنند عوارض نادر بسیار کمی داشته‌اند و مرگ ناشی از تزریق واکسن هم گزارش نشده است. همچنین طبق بررسی انجام شده تعداد قابل توجهی از مرگ‌ها، به‌دلیل تزریق نکردن واکسن رخ داده است.» بررسی‌های انجام شده از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور هم این موضوع را تأیید کرده است. قاسم اویس، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران در این‌باره می‌گوید: «آمار فوتی‌های کرونا در مهر، 97نفر بود، بررسی‌ها نشان داده که هیچ‌کدام از این افراد واکسن دریافت نکرده بودند.» از سوی دیگر، محسن عظیمی‌نژاد، رئیس دانشکده علوم پزشکی نیشابور هم 70درصد فوتی‌های کرونایی در بیمارستان این شهر را بیماران بالای 60سالی عنوان می‌کند که واکسن نزده بودند. در اهواز هم تنها در یک روز 7نفر بر اثر ابتلا به کرونا فوت کردند که براساس اعلام فرهاد ابول‌نژادیان، رئیس دانشگاه علوم پزشکی اهواز، هیچ‌یک از آنها واکسن نزده بودند. به اسم طب سنتی، نمی‌گذارند مردم واکسن بزنند خطر افراد واکسن نزده، موضوعی است که از سوی کمال حیدری، معاون وزیر بهداشت در گفت‌وگو با همشهری مطرح می‌شود. به‌گفته او، با این وضعیت نمی‌توان زنجیره شیوع را شکست. او می‌گوید:«در همه جای دنیا، گروهی نسبت به تزریق واکسن تردید دارند که قابل‌قبول نیست. افرادی که از وارد شدن ویروس ضعیف شده به بدنشان، نگرانند، اگر ویروس واقعی وارد بدنشان شود، چطور می‌خواهند نجات پیدا کنند. بررسی‌های ما نشان می‌دهد که بیشترین میزان فوتی، از میان افرادی است که واکسن نزده‌اند. افرادی که تمایل به واکسن نزدن دارند، باید تصمیم خودشان را بگیرند.» به‌گفته معاون بهداشت وزیر بهداشت، دولت با وجود تمام تحریم‌ها و شرایط بد اقتصادی، تمام تلاش خود را کرد تا مردم ایمن شوند، حالا اما افرادی به اسم طب سنتی یا مسائل و اعتقادات دیگر، برای تزریق واکسن، شک و شبهه ایجاد کرده‌اند و سبب شده‌اند تا تصمیم‌گیری برای عده‌ای سخت شود:«برخی دنبال واکسن‌هایی هستند که در بازار وجود ندارد، به همین دلیل واکسیناسیون‌شان را به تعویق انداخته‌اند. درحالی‌که ایران جزو کشورهای معدودی است که انواع واکسن‌های خارجی و داخلی را در اختیار مردم قرار داده است. به هر حال تمام واکسن‌ها اثربخشی خودشان را ندارند، نباید وقت را ازدست داد. باید هر چه زودتر بدن را با ویروس آشنا کرد تا سیستم دفاعی هم آماده شود.» او می‌گوید:«گروهی دنبال واکسن ایرانی هستند اما میزان عرضه و تقاضا یکسان نیست، به همین دلیل تاکنون واکسن نزده‌اند. عده‌ای هم به‌طور کلی اعتقادی به تزریق واکسن ندارند. واکسن نزدن این افراد، در حالی است که در هر دوره زمانی، پیک جدیدی را تجربه می‌کنیم و اگر مردم بدنشان ایمن باشد، احتمال فوت، بستری و ابتلا کمتر می‌شود.» شکست حلقه انتقال با واکسیناسیون 85درصد جمعیت او با اعلام اینکه مسئله اصلی در واکسیناسیون، شکستن حلقه انتقال است، می‌گوید که این حلقه با واکسیناسیون 85درصد جامعه شکسته می‌شود. اما مسئله دیگر، سویه‌های جدید کروناست، سویه‌ها به‌تدریج مقاوم‌تر می‌شوند و تعداد بیماری‌زایی در میان افراد هم بالا می‌رود، بنابراین زمانی‌که واکسیناسیون انجام می‌شود، درصد پوشش ایمنی این افراد هم بالا می‌رود و حلقه شیوع شکسته می‌شود. به‌گفته او، هم‌اکنون 61درصد کل جامعه یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند. البته معیار اصلی برای ایجاد ایمنی، تزریق2دوز واکسن و سپری شدن دو هفته از تزریق دوز دوم است:«واکسن به اندازه کافی برای کل جمعیت تامین شده است و ما می‌توانیم برای جمعیت باقی‌مانده در کمتر از یک هفته واکسن تزریق کنیم، اما شرطش این است که افراد مراجعه کنند درحالی‌که گروهی تمایلی به تزریق ندارند.» براساس اعلام او، اگر 85درصد جمعیت کشور، واکسینه شوند، 15درصد واکسن نزده باقی می‌مانند که خطر عمده‌ای برای ایجاد ایمنی در کشور ایجاد نمی‌کنند، حلقه انتقال ویروس با واکسیناسیون 85درصد شکسته می‌شود. پیش‌بینی مرگ‌های زیر 50نفر، به‌دلیل رعایت نکردن پروتکل‌ها محقق نشد پیش از این، علیرضا رئیسی، معاون سابق بهداشت وزارت بهداشت اعلام کرده بود در هفته دوم آبان، تعداد فوتی‌های روزانه به زیر 50نفر خواهد رسید، این در حالی است که براساس آخرین اعلام وزارت بهداشت، در 24ساعت اخیر 171نفر جانشان را از دست داده‌اند. حالا این مسئول در وزارت بهداشت درباره محقق نشدن این پیش‌بینی ، توضیح می‌دهد و می‌گوید که این آمار درصورتی که مردم برای واکسیناسیون استقبال بیشتری می‌کردند و پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کردند، محقق می‌شد. درحالی‌که حالا واکسیناتورها در مراکز واکسیناسیون دست روی دست گذاشته‌اند و منتظر مراجعه مردم‌اند. او ادامه می‌دهد:«معاون سابق، درست پیش‌بینی کرده بود، ظرفیت مراکز واکسیناسیون بالاست و آمادگی پذیرش 3 برابر جمعیت فعلی را دارند، یعنی مشکلی برای واکسیناسیون وجود ندارد.» به‌گفته حیدری، بررسی‌ها نشان می‌دهد، میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از ماسک، به 40درصد رسیده است، با این وضعیت، پیش‌بینی‌ها محقق نمی‌شود، اگر گروه هدف واکسن زده بودند، آمار فوتی‌ها به‌شدت پایین می‌آمد. باید از روش‌های اقناعی استفاده کرد این مسئول در وزارت بهداشت درباره اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت ورود کارکنان واکسن نزده به ادارات و در ادامه اعمال این قانون برای دانشجویان، توضیح می‌دهد و می‌گوید که اعمال این محدودیت‌ها، یکی از راهکارها برای افزایش میزان واکسیناسیون در کشور است، در همه جای دنیا هم این اتفاق می‌افتد و حتی از این هم سخت‌گیرانه‌تر اعمال می‌شود:«ما تلاش کرده‌ایم با برنامه‌ریزی و خیلی نرم، این قوانین را اجرا کنیم و به مردم فشار نیاوریم. هدف ما این است که مردم به زندگی سالم برگردند. باید از روش‌های اقناعی برای جلب مشارکت مردم استفاده کرد.» او در ادامه درباره احتمال ورود سویه‌های جدید کرونا به کشور، با توجه به مشاهده آن در کشورهای همسایه، به مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا اشاره می‌کند و می‌گوید:«در این ستاد، مصوب شده ورود و خروج افراد به کشور، تنها برای افراد واکسن زده و پی‌سی‌آر منفی صورت بگیرد، به هر حال ممکن است این سویه‌ها از هر طرف وارد کشور شود، حتی ممکن است در کشور خودمان رخ دهد. زمانی‌که مدت زمان شیوع ویروس طولانی می‌شود، ویروس هم شروع به جهش می‌کند و افراد زیادی را درگیر می‌کند. بنابراین در پایگاه‌های مرزی باید مراقبت شود همانطور که در این 21‌ماه گذشته مراقبت شده است.» به‌گفته او، ورود سویه جدید رصد می‌شود و اگر موردی شناسایی شود، اطلاع داده می‌شود:«هر سویه‌ای رخ دهد، جز با استفاده از ماسک، رعایت فاصله‌گذاری و تزریق واکسن، نمی‌توان آن را کنترل کرد. ما اکنون شاهد هستیم که در بسیاری از مکان‌های عمومی پروتکل‌ها رعایت نمی‌شود، وضعیتی که در مترو دیده می‌شود، قابل توجیه نیست. مردم فعالیت‌های غیرضروری‌شان را باید کم کنند، ماسک بزنند و... تا این شرایط بگذرد.» او راهکار مدیریت شیوع کرونا را مشارکت مردم و دستگاه‌ها می‌داند:«وظیفه وزارت بهداشت، تامین واکسن و آموزش مردم برای اجرای پروتکل‌ها و همچنین انجام اقدامات درمانی و بستری و... است. اگر مردم پای کار نیایند، نمی‌توان به نتیجه رسید. حتی سازمان‌ها هم به درستی پروتکل‌ها را رعایت نمی‌کنند. اعلام می‌شود مدارس بازگشایی شده است، اما وقتی به مدارس مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم تهویه به درستی رعایت نشده و خیلی‌ها ماسک و واکسن نزده‌اند. زمانی‌که مدارس رعایت نمی‌کنند، چه کاری از دست ما بر می‌آید. در مکان‌های پرتردد هم همین اتفاق افتاده است.» وزارت بهداشت اعلام می‌کند تاکنون 126 میلیون دوز واکسن وارد کشور کرده است؛ سینوفارم، آسترازنیکا، اسپوتنیک‌وی و بهارات در 10 ماه گذشته وارد سبد واکسیناسیون کشور شده‌اند. گفته می‌شود با سرعت گرفتن ورود محموله‌ها و اضافه شدن تولیدات داخلی از شهریور گذشته تا اوایل آبان، پوشش تزریق یک دوز واکسن از حدود 20 درصد به بیش از 70 درصد و پوشش کامل از حدود 8 درصد به 40 درصد رسیده است. با اینکه نزدیک به 60 درصد از جمعیت هدف بالای 12 سال هم هنوز 2 دوز واکسن‌شان را دریافت نکرده‌اند اما وزیر بهداشت روز گذشته وعده داد تا دهه فجر، پوشش واکسیناسیون کشور تکمیل می‌شود. حالا چالش اصلی، واکسن‌نزده‌هایی است که مدیریت شیوع ویروس را مختل می‌کنند.