خوزستان، رسانه و حال این روزها
به گزارش مشرق عباس طاهری در توئیتی نوشت: درباره خوزستان، رسانه و حال این روزها
الان که چند روزی از آرام شدن خوزستان میگذرد، شاید بتوان این متن را که چند روز پیش نوشتم بدون پیش داوری مطالعه کرد.
1- بحث اول مواجهه غیر دقیق، غیر کارشناسی و متاثر از احساسات رسانه ها، کنش‌گران و مسئولان با موضوعات این چنینی مانند سیل یا خشکسالی در خوزستان است.
وایرال شدن اطلاعات و گزاره های مغشوش و اشتباه در این موارد به شدت افزایش پیدا میکند، طوری که در نهایت کسی متوجه نمیشود اصل مشکل کجاست و چه طور باید رفت سراغش و راه حلش چیست؟! در حاشیه این قضیه و در نبود اطلاعات دقیق این فرصت طلایی برای آدم های مسئول فراهم میشود که بگویند "ببینید در 40 سال گذشته کلا این جوری سیاست گذاری کردیم که به اینجا رسیدیم" و همه مسئولیت بپذیرند به غیر از ما و دریغ از یک خط توضیح که در دوره مسئولیتشان دقیقا چه کردند...
بگذارید بحث را با مثالی پیش ببرم.
سر قضیه سیل دو سال پیش تعدادی از دوستان رسانه ای و غیر رسانه ای ما رفتند خوزستان که مشکل را از نزدیک ببینند. (که حتما کار خوبی بوده و هست) این رفقا وقتی مشکلات کشاورزانی که کشتشان زیر آب رفته بود را دیدند، اصرار شدیدی را شروع کردند که فشار بیارید کشت شلتوک برنج تو خوزستان آزاد شود (این خواسته کشاورزان بود). در اثر این فشارها و همراهی بخشی از مسئولان این اتفاق افتاد. همان زمان دوستان کارشناس میگفتند گول ترسالی امسال را نخورید. کشت شلتوک به شدت برای کشاورز سودآوری دارد ولی آب زیادی مصرف میکند و بارش ها کمی کم شود بحران درست میکند. از سمت دیگر نمیشود به کشاورز گفت برنج کشت نکن و اگر مجوزش رو دادی برای پس گرفتنش باید درگیری های مشابه همین روزها را ببینیم.
2- از 160 متر مکعب بر ثانیه ای که از ابتدای هفته رها شده از پشت سد حدود 8 متر مکعبش به هور میرسد. بقیه ش کجاست؟
حالا دقیقا آن رفتار از سر احساس و غیر کارشناسی سر قضیه گاومیش ها و هور دارد تکرار میشود.
رسانه، مسئول و کنشگر دست در دست فشار می آورند که خروجی آب سد کرخه رو بیشتر کنید. آب رها میشود و بالاخره به هور میرسد. تصاویر و متن های احساسی از گاومیش ها و بچه هایی که دارند از پشت گاومیش ها کله معلق میزنند توی آب همه رسانه ها را پر کرده است. اما واقعیت چیست؟ واقعیت این است که ورودی رودخانه کرخه بیشتر از 70 درصد نسبت به پارسال کمتر شده و پشت سد کاملا خالی است. رها کردن این میزان آب یعنی دقیقا کمتر از دو ماه دیگر نه تنها برای هور و گاومیش ها آبی نخواهد بود، بلکه با مشکل آب شرب هم مواجه خواهیم شد و کشت محصول استراتژیک گندم هم طبعا از بین می‌رود.
یعنی علاوه بر مشکل آب گاومیش ها، مشکل آب شرب و آب کشاورزی نرمال را هم خواهیم داشت!
در مناطق نزدیک تر به سد هم کشاورز خوزستانی برنج کار میبیند که آب بیشتر شده و برای کشت دوم و سوم شلتوک آماده میشود...
ورود به این موضوعات مسئولیت پذیری بالایی می‌طلبد. طبعا بی محابا دمیدن در مطالبه ای که آینده را سخت تر میکند مسئولانه نیست...
3- هور که محل دعوای این روزهاست در حوضه آبریز کرخه است. از بالادست کرخه هم هیچ پروژه انتقال آبی تعریف نشده است. همه پروژه های انتقال آب روی سرشاخه های دز و کارون تعریف شده اند که الان درگیر تنش آبی نیستند.
فارغ از اینکه کسی این سوال را نه میپرسد و نه پاسخ میدهد که مجموع آبی که از این تونل ها منتقل میشود چقدر است و چقدر در کل مشکل آب خوزستان نقش دارد؟
خوب باید به عدد و رقم ها توجه کنیم تا متوجه بشیم تاثیر این ماجرا چیست. اگر عددها درست در ذهنم باشه، مجموع آبی که از سرشاخه های کارون و دز به اصفهان و یزد (عمدتا با مصرف شرب) منتقل می شود حدود 770 میلیون مترمکعب در ترسالی ها هست. مجموع آورده این دو رودخانه حدود 28 میلیارد متر مکعب هست. یعنی حدود 3 درصد از آب این دو رودخانه منتقل میشود.
اما الان اگر از خوزستانی ها بپرسید چرا آب هور کمه یک صدا میگویند که آب ما را برده اند و داده اند به فولاد مبارکه و... گاومیش های ما آب ندارن.
تاکید میکنم هور را کرخه تغذیه میکند و از سرشاخه های کرخه هیچ پروژه انتقال آبی تعریف نشده است!
واقعیت این ست که آورده آبی کرخه بالای 70 درصد به دلیل خشکسالی کم شده و در مسیر رسیدن به هور هم آب برای کشت شلتوک برداشت میشود. ولی در خوزستان کسی این را باور نمی‌کند. چون نفع ذینفعان قومی و طایفه ای در خود استان به خصوص هرچه به شمال استان نزدیک تر می‌شویم در نپذیرفتن این واقعیت های واضح و انداختن مشکل به عهده یک دشمن فرضی ست.
مثلا میگویند در اصفهان برنج کشت میشود (که البته نباید بشود) ولی نمی‌گویند مساحت زیر کشت برنج در اصفهان 630 هکتار است و در خوزستان 250 هزار هکتار است. (اعداد را از ذهن گفتم شاید دقیق نباشد ولی نسبت ها همین حدود است) مشخص است که این عدد سطح زیر کشت اصفهان واقعا تاثیری در بحران آبی خوزستان ندارد. ولی شلتوک کار خوزستانی حتما حاضر نیست این را بپذیرد.
درباره اینکه وزارت نفت چقدر به مسئولیت های اجتماعی در خوزستان عمل کرده است (که خوب نقص جدی در این بخش واضح است) و نقش نفت در خشکیدن هور، ترجیح میدهم سکوت کنم که واضح است چه کرده اند.
وزارت نیرو، جهاد کشاورزی و نفت زیر مجموعه دولتند و با هم این وضع را ساختند. درباره این که چرا صنایع سنگین با مصرف آب بالا در مرکز کشور اند باید صحبت شود. درباره کشت شلتوک و نیشکر حکومت مسئول است مردم را توجیه کند و نمی‌کند. (یعنی رسانه ها عکس کار قبلیشان را انجام بدهند) درباره تخریب محیط زیست، پنهانکاری و لابی‌های محرمانه، بودجه‌های کلانی که وارد استان میشود و معلوم نیست که چه میشوند، درباره ظلمی که به اعراب میشود در توزیع مسئولیت های استانی، درباره نبود نیروی بومی در راس، به کار نگیری! نیروهای بومی در پروژه ها، از آمایش سرزمینی که وجود ندارد تا خطوط انتقال آبی که ساخته نشده، از الگوی کشت اشتباه تا جلوگیری نکردن از برداشت غیر مجاز آب، از فجایع مدیریتی فاضلاب و تصفیه آب شهرهای جنوبی تا نوع استفاده شهرهای شمال استان و هزاران هزار نکته دیگر میتوان حرف زد! اما این ها راهکار های قطعی نیست.
5- خلاصه مشکلات را شاید بتوانم این طور لیست کنم:
1. ندادن حقابه رودهای کارون و کرخه
2. سدسازی و تونل‌های انتقال آب بی رویه بدون توجه به محیط زیست و پیوست‌های اجتماعی
3. لایروبی نکردن رودها و طرح‌های آب خیزداری
4. عدم لوله کشی آب به روستاها و عدم توجه ماشین‌های انتقال آب
5. کشاورزی سنتی و مدرنیزه نشدن آبرسانی
6. تصفیه نبودن آب اغلب شهرهای استان در حد بیماری پوستی و سرطانی و...
7. وجود تاسیسات نفتی و پتروشیمی
8. تبعیض نسبت به مناطق عربی
9. نبود فاضلاب شهری و کانال‌های مهار آب‌های سطح
6- راهکار؟ خب همین ها را بسپرید دست مدیر توانمند و با برنامه در کنار پیوست رسانه ای و قضایی. ترک فعل را جرم انگاری کنیم و مدعی العموم سفت بشیند بالای سر مسئول که اگر در برنامه به هر علتی کار پیش نرفت پوست سر مسئول را بکنند. همزمان رسانه ها دست به کار شوند درباره اصلاح الگوی کشت مردم را توجیه کنند. به اعتراضات هم در رسانه ملی سهمی بدهیم که حرف مردم شنیده شود.
راستی مدیران قبلی را هم سر کوتاهی هایشان به صلابه بکشید...
*بازنشر مطالب شبکه‌های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکه‌ها منتشر میشود.