خیزش اقتصادی اژدهای زرد / رشد اقتصادی چین در چشم‌انداز 2025

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، بر اساس گزارش دفتر ملی آمار چین (NBS) تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور در سال 2024 میلادی به حدود 18.8 تریلیون دلار رسید و نرخ رشد اقتصادی رسمی برای سال 2025 برابر با 4.8 درصد پیش بینی شده است.

ایرنا نوشت: این رشد در حالی رخ می دهد که اقتصاد جهانی با چالش‌هایی همچون تورم، نوسانات، انرژی و تحولات ژئوپلیتیکی مواجه است. درآمد سرانه مردم چین نیز با افزایش حدود 5.2 درصد به حدود 10300 دلار (70 هزار یوان) رسیده است. افزایش صادرات به میزان 6 درصد رشد مصرف داخلی به اندازه 5.5 درصد و سرمایه گذاری مستقیم دولت به ارزش حدود 1.5 تریلیون دلار از عوامل اصلی این رشد به شمار می روند.

این روند باعث شده تا چین نقش کلیدی در زنجیره های تامین جهانی بازارهای کالا و انرژی و همچنین سرمایه گذاری های خارجی ایفا کند. به ویژه پروژه های زیرساختی در قالب طرح «کمربند و جاده» با سرمایه گذاری بیش از یک تریلیون دلار نفوذ مالی چین را در بیش از 60 کشور گسترش داده است.

اعتماد، تولید و تنوع تجاری

رشد 5.4 درصدی اقتصاد چین در سه ماهه نخست سال 2025 میلادی نشان دهنده توانایی این کشور در مدیریت دقیق سیاستهای اقتصادی و عبور هوشمندانه از بحرانهای جهانی است.

عمران خالد، تحلیلگر مسائل بین المللی معتقد است، این رشد حاصل تصمیمات سنجیده و ترکیبی از محرکهای کوتاه مدت و اصلاحات بنیادین است. افزایش 5.9 درصدی خرده فروشی در مارس و رشد 7.7 درصدی تولید صنعتی نشانه بازگشت اعتماد مصرف کننده و تحول ساختاری بخش تولید چین است. همچنین نرخ بیکاری شهری به 52 درصد کاهش یافته و سرمایه گذاری در دارایی های ثابت 4.2 درصد رشد داشته است.

سرمایه گذاری گسترده چین در حوزه هایی مانند هوش مصنوعی نیمه هادی ها و تحول دیجیتال، پشتوانه‌ای قدرتمند برای رقابت پذیری بلندمدت این کشور محسوب می شود. چین همچنین با کاهش وابستگی به بازار آمریکا که سهم آن از صادرات چین از 20 درصد در 2018 میلادی به 14.7 درصد در 2025 رسیده و گسترش روابط تجاری با کشورهای جنوب شرق آسیا، خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین، تنوع بخشی هوشمندانه ای در تجارت خارجی خود ایجاد کرده است.

این دستاوردها پیامی آرام و قدرتمند به جهان پرتلاطم است؛ اینکه چین با وجود چالشها و فشارهای خارجی مسیر اصلاح تحول و رهبری اقتصادی را با هوشمندی و ثبات دنبال می کند.

پیشتازی در بازارهای جهانی

بانک های بزرگ چینی مانند بانک صنعتی و تجاری چین (ICBC)، بانک چین (Bank of China) و بانک ساختمانی چین (China ConstructionBank) به عنوان بزرگ ترین بانک های جهان شناخته می شوند. در سال 2025 بانک ICBC با دارایی های بالغ بر 6.3 تریلیون دلار و سود سالانه بیش از 50 میلیارد دلار، به بزرگ ترین بانک جهان از نظر دارایی تبدیل شده است؛ این بانک ها با توسعه شبکه شعب و فعالیت های بین المللی خود نقش مهمی در تامین مالی پروژه های کلان جهانی و حمایت از شرکت های چینی در خارج از کشور دارند.

به طور مثال، در سال 2025، بانک ICBC بیش از 70 میلیارد دلار وام به پروژه های زیربنایی در کشورهای آسیایی و آفریقایی اختصاص داده است. همچنین بانک های چینی به طور فزاینده‌ای وارد بازارهای نوظهور در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین شده اند و با مدل بانکداری دولتی که امکان حمایت های مالی گسترده را فراهم می کند، نفوذ خود را افزایش داده اند.

یوان دیجیتال انقلاب در نظام پرداخت بین المللی و کاهش سلطه دلار

یکی از مهم‌ترین تحولات در نظام مالی چین توسعه و راه اندازی یوان دیجیتال (CNY) است. یوان دیجیتال ارز دیجیتال بانک مرکزی چین امکان انجام تراکنش های سریع، امن و کم هزینه را فراهم می‌کند و در سال 2025 به مرحله ای رسیده که در تراکنش های بین المللی نیز به کار گرفته می شود.

تا پایان سال 2024 بیش از 300 میلیون کاربر از کیف پول‌های دیجیتال بتوان استفاده می‌کنند و تراکنش های روزانه به حدود 20 میلیارد یوان (حدود 29 میلیارد دلار) رسیده است. کشورهای همسایه و شرکای تجاری چین به ویژه در آسیا و آفریقا، به طور فزاینده ای از این ارز دیجیتال استفاده می کنند. به طور مثال، حدود 15 درصد تراکنش های صادراتی چین به توان دیجیتال انجام می‌شود که نشان دهنده کاهش تدریجی وابستگی به دلار آمریکا در مبادلات بین المللی است.

ظهور نهادهای مالی چین و باز تعریف معادلات قدرت مالی جهانی

چین با تاسیس نهادهایی مانند بانک سرمایه گذاری زیرساخت آسیا (AIIB) و صندوق نجات مالی آسیایی سعی در ایجاد ساختارهای مالی جایگزین برای بانک جهانی و صندوق بین المللی پول دارد. AIIB از زمان تاسیس خود در سال 2016 میلادی تاکنون بیش از 200 پروژه با مجموع سرمایه گذاری حدود 150 میلیارد دلار در کشورهای مختلف تامین مالی کرده است.

در سال 2025 میلادی نیز این بانک با تخصیص بودجه حدود 30 میلیارد دلار برای پروژه های جدید در حوزه انرژی های پاک و حمل و نقل هوشمند به رقیبی جدی برای بانک جهانی تبدیل شده است. همکاری نزدیک چین با روسیه ایران و کشورهای آفریقایی در قالب توافقات مالی و بانکی، بخش مهمی از این تحولات را تشکیل می دهد و موجب تغییر توازن قدرت در نظام مالی جهانی شده است.

مدیریت ریسک های کلان و پیچیدگی های ساختاری در اقتصاد چین

اگرچه رشد اقتصادی چین چشمگیر است، اما این کشور با چالش های جدی نیز مواجه است.

بدهی های دولتی و شرکتی چین در مجموع به حدود 260 درصد تولید ناخالص داخلی رسیده که ریسک های مالی بالایی ایجاد کرده است؛ همچنین جمعیت سالمند چین تا سال 2025 به بیش از 200 میلیون نفر رسیده که فشارهای سنگینی بر نظام تامین اجتماعی و بازار کار وارد می کند.

علاوه بر این نوسانات بازار املاک و نگرانی از بحران بدهی های محلی باعث ایجاد عدم اطمینان در بخش بانکی شده است و تنشهای ژئوپلیتیکی و محدودیت های دسترسی به فناوری های پیشرفته چالشهای رشد آنی چین را تشدید می کند.

تنش های ژئوپلیتیکی با آمریکا و متحدانش محدودیت های جدی روی صادرات فناوری های پیشرفته به چین ایجاد کرده اند. چین برای خودکفایی تلاش می‌کند اما رسیدن به آن 5 تا 7 سال طول می کشد و رشد اقتصادی را تحت فشار قرار می دهد.

از تنش تا تاب آوری

با توجه به افزایش فشارهای ژئوپلیتیکی و محدودیت های فناوری چین برای حفظ رشد اقتصادی پایدار و تقویت جایگاه خود در نظام مالی جهانی نیازمند مجموعه‌ای از راهبردهای دقیق و چند لایه است:

گسترش دیپلماسی اقتصادی و منطقه ای

مطابق گزارش «ریسک های جهانی 2025» مجمع جهانی اقتصاد یکی از راههای کاهش خطر درگیری‌های منطقه ای مانند تایوان، افزایش تعامل دیپلماتیک و گفتگوهای امنیتی با بازیگران کلیدی منطقه است. این دیپلماسی می تواند به ثبات ژئواستراتژیک و کاهش ریسک های سرمایه گذاری خارجی کمک کند.

تسریع در خودکفایی فناوری

با تداوم تحریم های ایالات متحده علیه شرکت‌های چینی در حوزه نیمه هادی و فناوری های حساس، چین باید روند داخلی سازی فناوری را در چارچوب برنامه هایی نظیر «ساخت چین» (Made in China) تسریع کند. طبق تحلیل مرکز CSIS و داده های رسمی وزارت صنعت چین سرمایه گذاری در تولید تراشه انرژی پاک و هوش مصنوعی از ارکان این راهبرد است.

تنوع بخشی به روابط تجاری

بر اساس داده های بانک جهانی و صندوق بین المللی پول، کاهش وابستگی به بازار آمریکا و توسعه همکاری با اقتصادهای نوظهور مانند جنوب شرق آسیا، خاورمیانه و آمریکای لاتین می تواند ریسک های صادراتی چین را متوازن کند. این سیاست در خط مقدم ابتکار کمربند و جاده نیز قرار دارد.

تقویت نوآوری و حمایت از بازار داخلی

گزارش ADB و طرح پنج ساله چهاردهم چین (2021-2025) نشان می دهد که حمایت از استارتاپ ها، بنگاه های کوچک و متوسط و سرمایه گذاری در نوآوری های فناورانه نه تنها بازار داخلی را تقویت می کند بلکه زیر ساخت رقابت پذیری بین المللی چین را نیز توسعه می دهد.

ایجاد سامانه های مالی مستقل از غرب

بانک مرکزی چین (PBOC) و داده های SWIFTin stitute تایید می کنند که توسعه سامانه پرداخت بین بانکی چین (CIPS) می تواند وابستگی به سیستم های غربی مانند سوئیفت (SWIFT) را کاهش دهد.

همچنین استفاده از یوان دیجیتال در مبادلات دوجانبه با کشورهای غیر غربی (مانند روسیه، امارات و عربستان) در حال گسترش است و ابزاری برای مدیریت تحریم ها محسوب می شود.

رشد اقتصادی چین در سال 2024 و پیش بینی ها برای 2025 نشان دهنده پویایی و انعطاف پذیری این اقتصاد در مواجهه با چالش‌های جهانی است. بانکهای بزرگ چینی توسعه یوان دیجیتال و شکل گیری نهادهای مالی جایگزین، همه نشانه هایی از تغییر در معادلات سنتی اقتصادی و مالی جهان هستند.

با این وجود چالش های داخلی و فشارهای بین المللی این مسیر را پرپیچ و خم کرده است. برای نظام بانکی و اقتصادی جهان درک این تحولات و آمادگی برای تعامل سازنده با چین ضروری است.

کشورهای مختلف باید با سیاست‌های متوازن و استراتژیک از فرصت های اقتصادی چین بهره مند شوند و همزمان از خطرات احتمالی وابستگی مالی جلوگیری کنند.

223224