درآمد نفت برای بودجه 1403 چقدر خواهد بود؟
به رغم کاهش داوطلبانه اوپک پلاس در سال 2023 میزان تولید سوخت‌های مایع در جهان حدود یک‌میلیون و 200 هزار بشکه در روز افزایش یافت و انتظار می‌رود این میزان در سال 2024 معادل یک‌میلیون و 700 هزار بشکه در روز باشد.
همه‌ساله پیش از ارائه لایحه بودجه سالانه کشور به مجلس شورای‌اسلامی، گزارش‌هایی توسط مرکز پژوهش‌های مجلس درخصوص رصد تحولات بازار و پیش‌بینی قیمت نفت در بودجه‌سنواتی کشور‌های مختلف منتشر می‌شود.
به گزارش دنیای اقتصاد، در گزارش حاضر، از پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول و اخبار منتشرشده از مصوبات دولتی و پارلمانی برخی از کشور‌های صادرکننده نفت استفاده‌شده و بر این اساس و با درنظرگرفتن شرایط بازار‌های صادراتی ایران، میزان درآمد کشور از محل فروش نفت پیش‌بینی شده است.
هدف گزارش مرکز پژوهش‌ها، رصد تحولات اثرگذار بر بازار جهانی نفت، بررسی پیش‌بینی‌های مو سسات مختلف بین‌المللی از قیمت نفت در سال‌جاری، آتی و ارائه پیش‌بینی‌هایی برای بازار صادراتی نفت ایران است. اکثر موسسات بین‌المللی رشد اقتصادی جهان را برای سال 2024 حدود 3 درصد پیش‌بینی کرده اند. با در نظر گرفتن رشد تقاضای نفت از سمت کشور‌های آسیایی ازجمله چین و هند و ازسوی دیگر مازاد عرضه به‌خاطر افزا یش تولید کشور‌هایی نظیر آمریکا، برز یل و گویان، مازاد عرضه نفت جهانی از 4.3 میلیون بشکه تا 4.5 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت.
مطابق با پیش‌بینی موسسات بین‌المللی، میانگین قیمت نفت‌برنت در سال2024 در پیش‌بینی حد بالا و پایین به ترتیب معادل 84 و 74 دلار به ازای هر بشکه خواهد بود. رابطه متقابلی میان رشد اقتصادی و تغییر نقطه تعادل عرضه و تقاضای نفت در جهان وجود دارد. عواملی نظیر عدم‌قطعیت‌های ناشی از جنگ روسیه و اوکراین در کنار ناآرامی‌هایی که از اکتبر 2023 در خاورمیانه شدت گرفت و افزایش قیمت انرژی، باعث تردید در تحلیل‌های رشد اقتصادی جهان شده است.
پیش‌بینی روند کند اقتصاد در 2024
با توجه به افزایش 39 درصدی قیمت نفت در سال 2022 نسبت به سال‌ماقبل و احتمال کاهش 21 درصدی آن در سال 2023 و تغییر در روند عرضه نفت ازسوی شرکت‌های بزرگ نفتی، احتمال افول فعالیت‌های اقتصادی جهان برای سال 2024 وجود دارد. با توجه به اینکه چین مهم‌ترین مصرف کننده انرژی در جهان است، بی شک اعمال هر گونه تغییر در سیاست‌های اقتصادی، بر میزان رشد تقاضا و شدت انرژی اثرگذار خواهد بود. در صورت استمرار توافق اوپک و متحدانش موسوم به اوپک‌پلاس درخصوص احتمال تداوم کاهش عرضه 5میلیون و 160 هزار بشکه‌ای در روز، در کنار تحریم روزانه 2 میلیون و 500 هزار بشکه‌ای نفت روسیه توسط کشور‌های اروپایی و کشور‌های عضو گروه هفت، بازار جهانی نفت با عدم‌ثبات مواجه می‌شود. هند یکی از بازار‌های هدف روسیه در شرایط فعلی است و حدود 2میلیون بشکه در روز از روسیه واردات نفت دارد و با احتساب چین می‌توان اظهار کرد که بیش از 80درصد از نفت صادراتی روسیه به این دو کشور عرضه می‌شود.
افزایش تولید سوخت مایع
به رغم کاهش داوطلبانه اوپک پلاس در سال 2023 میزان تولید سوخت‌های مایع در جهان حدود یک‌میلیون و 200 هزار بشکه در روز افزایش یافت و انتظار می‌رود این میزان در سال 2024 معادل یک‌میلیون و 700 هزار بشکه در روز باشد. کشور‌های غیر‌عضو اوپک اثرگذارترین کشور‌ها در افزایش تولید خواهند بود. به‌صورت کلی میزان رشد تولید نفت جهان در سال 2023 با 2 میلیون بشکه در روز و در سال 2024 با یک‌میلیون و 300 هزار بشکه در روز عمدتا به دلیل افزایش تولید ازسوی کشور‌های ایالات‌متحده آمریکا، برزیل، کانادا و گویان رقم خواهد خورد.
میزان تولید نفت روسیه نیز در سال2023 به‌طور متوسط 300 هزار بشکه در روز کاهش یافت که این میزان در سال2024 بدون تغییر خواهد ماند. براساس پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میزان کاهش تولید نفت اوپک نسبت به سال 2022 معادل 780 هزار بشکه در روز بوده که این میزان در سال 2024 نسبت به سال‌جاری با کاهش حدود 280 هزار بشکه در روز همراه خواهد بود. رشد تقاضای جهانی نفت در سال 2023 بدون تغییر در حدود روزانه 2 میلیون و 500 هزار بشکه باقی مانده‌است و با توجه به عوامل اثرگذار بر تقاضای بازار ازسوی چین، پیش‌بینی می‌شود رشد تقاضا در سال 2024 به روزانه 2 میلیون و 250 هزار بشکه برسد.
پیش‌بینی متوسط قیمت نفت
به‌طور کلی، متوسط قیمت نفت‌برنت پیش‌بینی‌شده برای سال‌های 2023 و 2024 به ترتیب حدود 82 و 83 دلار به ازای هر بشکه خواهد بود. عوامل موثر بر افزایش ذخایر، شامل بازگشت عربستان به میزان تولید پیش از کاهش داوطلبانه حدود یک‌میلیون بشکه در روز، رشد تولید نفت غیراوپک و کاهش رشد تقاضای نفت جهانی خواهد بود. با درنظرگرفتن کاهش 600 هزار بشکه‌ای در روز از میزان ذخایر نفت جهان در فصل سوم سال 2023 این میزان در فصل چهارم به 200 هزار بشکه در روز رسید؛ همچنین با توجه به توافق کاهش تولید نفت اوپک‌پلاس و احتمال استمرار توافق در نیمه نخست سال 2024 قیمت نفت‌برنت در فصل چهارم سال2023 به بشکه‌ای 86 دلارو 50 سنت به‌طور متوسط رسید.
نفت در بودجه سالانه
همان‌طور که پیشتر اشاره شد، هرگونه تغییر در میزان عرضه و تقاضای نفت ناشی از عوامل فنی، محیطی، ژئوپلیتیکی و سفته‌بازی‌های بازار، قیمت نفت در بودجه‌سالانه کشور‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. طی سنوات گذشته با گردآوری قیمت نفت در بودجه‌سالانه کشور‌های صادرکننده نفت، دورنمای روشنی پیش از ارائه لایحه بودجه‌سال‌آینده ارائه می‌شد. از آنجایی که اطلاعات مفروض قیمت نفت در بودجه‌کشور‌های صادرکننده برای سال 2024 تا لحظه نگارش این گزارش ارائه نشده، لذا از پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول درخصوص قیمت سربه سر نفت موجود برخی کشور‌ها نظیر روسیه و عربستان استفاده شده‌است. روسیه سومین تولیدکننده و مصرف کننده بزرگ انرژی در جهان است.
میزان ذخایر اثبات شده نفت این کشور حدود 80 میلیارد بشکه در سال 2023 و میزان تولید نفت‌خام این کشور در سال 2022 معادل 10 میلیون و 600 هزار بشکه در روز بوده که نسبت به سال 2021 معادل 2 درصد افزایش داشته‌است. بودجه سال‌آینده این کشور 26.2 درصد از سال‌جاری بیشتر خواهد بود. نرخ تورم در سال‌آینده در روسیه 4.5 درصد پیش‌بینی‌شده و هزینه‌های بخش امنیت ملی از 3.2 تریلیون روبل به 3.5 تریلیون افزایش خواهدیافت. عربستان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت اوپک‌پلاس با تولید 12 میلیون و 130 هزار بشکه در روز در سال 2022 با رشد 10.8 درصدی نسبت به سال 2021 اثرگذاری قابل‌توجهی بر قیمت جهانی نفت داشت.
براساس پیش‌بینی بلومبرگ امکان کسری بودجه21 میلیارد دلاری برای سال 2024 این کشور وجود دارد. عربستان برای کاهش وابستگی به درآمد‌های نفتی به تنوع‌بخشی سبد اقتصادی خود پرداخته است. با توجه به نیاز به تامین مالی هنگفت شروع و گسترش صنایعی نظیر توریسم و با در نظر گرفتن مخارج 1.5 تریلیون ریال عربستان (333میلیارد دلار) در سال2024 هزینه‌های بودجه این کشور نسبت به سال2023 تا 10 درصد افزایش خواهد یافت. تداوم تحریم‌ها و فشار‌های ژئوپلیتیکی همواره از عوامل اثرگذار بر تعیین قیمت نفت در بودجه‌سالانه کشور درنظر گرفته می‌شود و سناریو‌های پیش‌بینی درآمد‌های نفتی را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
بررسی روند تولید نفت کشور در سال 2022 نسبت به سال 2021 نشان از افزایش تولید به میزان 162 هزار بشکه در روز دارد که ناشی از برداشته‌شدن محدودیت‌های ناشی از کرونا و سیاست‌های افزایش تولید است. در اثر تنوع‌بخشی به مقاصد صادرات نفت، علاوه‌بر چین، برخی کشور‌های آمریکای‌جنوبی و آفریقا نیز به مشتریان نفت کشور افزوده شدند. طی سال‌گذشته و استمرار جنگ روسیه و اوکراین، متوسط قیمت سبد نفت اوپک از حدود 100 دلار در نخستین روز سال 2022 به حدود 83 دلار به ازای هر بشکه در سال‌جاری رسید.
با توجه به سرمایه‌گذاری‌های اخیر حوزه انرژی و براساس پیش‌بینی اکثر موسسات ازجمله آژانس بین‌المللی انرژی، انتظار می‌رود عرضه نفت و فرآورده‌های نفتی در جهان در میان‌مدت گسترش یافته و به‌ویژه به خاطر افزایش تولید آمریکا، برزیل و گویان مازاد عرضه از 4.3 میلیون بشکه در روز تا 4.5 میلیون بشکه در روز افزایش یابد. وجود عدم‌قطعیت‌ها درخصوص استمرار صادرات نفت روسیه به مقصد اروپا و تلاش برای یافتن مقاصد صادراتی جایگزین، تلاش‌های هند و چین برای افزایش واردات نفت از مقاصد کم تنش، افزایش تولید آمریکا، کانادا، گویان، برزیل، نروژ و قزاقستان و تنش‌های اکتبر سال 2023 در خاورمیانه، از موارد اثرگذار دیگر بر بازار جهانی نفت هستند.
از میان اخبار