درمان "آرتریت روماتوئید" و "کمردرد مزمن" با دستاورد جدید محققان ایرانی

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در مراسم بزرگداشت چهل‌و‌سومین سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی با حضور معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس جمهور، رییس جهاددانشگاهی و برخی از مسئولان لشکری و کشوری در پژوهشگاه رویان از پروژه «تولید محصول کیمیاسل از سلول‌های استرومایی مزانشیمی کلونال» توسط محققان این نهاد رونمایی شد.

دکتر انسیه حاجی‌زاده؛ مدیر پروژه تولید محصول کیمیاسل در این مراسم از اخذ مجوز تولید محصول کیمیاسل از سلول‌های استرومایی مزانشیمی کلونال از سازمان غذا و دارو توسط پژوهشگاه رویان خبر داد.

وی در معرفی فنی این محصول گفت: ماده مؤثره (Drug Substance) محصول کیمیاسل یک فراورده سلولی است که در آن از سلول‌های استرومایی مزانشیمی کلونال مشتق از مغز استخوان انسانی (hBM-cMSCs) استفاده می‌شود. به‌طورکلی سلول‌های استرومایی مزانشیمی مشتق از مغز استخوان قابلیت خودنوزایی (Self-Renewal) و تمایز (Differentiation) به انواع سلول‌های تخصصی ازجمله سلول‌های خونی، قلبی، عصبی، استخوانی و غضروفی رادارند. علاوه بر بازسازی و ترمیم بافت‌های مختلف بدن به دنبال آسیب و جراحت، این سلول‌ها قادر به تکثیر در خارج از بدن نیز هستند. لذا می‌توانند به درون بافت‌های آسیب‌دیده‌ای که بخش عمده سلول‌های آنها از بین رفته است، پیوند زده شوند و جایگزین سلول‌های آسیب‌دیده شده و به ترمیم و رفع نقص آن بافت بپردازند.

مدیر پروژه تولید محصول کیمیاسل از سلول‌های استرومایی مزانشیمی کلونال در ادامه بیان کرد: از خصوصیات اصلی این سلول‌ها در کشت آزمایشگاهی چسبندگی به کف ظروف کشت پلاستیک و تشکیل کلونی‌های سلولی با ایجاد کپی‌های سلولی کاملا مشابه از نظر خصوصیات ژنتیکی و مورفولوژیک است، لذا این سلول‌ها برای نخستین بار سلول‌های واحد تشکیل‌دهنده کلنی (Colony Forming Unit-fibroblast, CFU-F) نامیده شد. سلول‌های استرومایی مغز استخوان براساس منبع جداسازی، توانایی تکثیر و تمایز به انواع سلول‌های تخصص‌یافته جزء سلول‌های بنیادی بالغین (چندتوان) طبقه‌بندی می‌شوند. سلول‌های بنیادی بالغین از منابع بافتی دیگر چون بافت چربی، چشم، پوست، قلب و مغز نیز جداسازی می‌شود.

حاجی‌زاده درعین‌حال گفت: خصوصیت بارز این محصول کلونال و از منشأ یک سلول بودن آن است و بنابراین از نظر خصوصیات ژنتیکی و مورفولوژیک و تعدیل‌کنندگی سیستم ایمنی، کاملا هموژن است. ویژگی‌های مذکور از نظر تست‌های کنترل کیفیت مورد تأیید قرار گرفته‌اند و مشخص‌شده که نسبت به محصولات هتروژن این محصول کارایی بهتر و مؤثرتری دارد.

وی از مهمترین دلایل شاخص بودن این طرح را مزیت استفاده از این محصول در درمان آرتریت روماتوئیدRA و کمردرد مزمن LBP مطرح کرد و گفت: محصول کیمیاسل برای درمان RA نسبت به داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs) دارای مزایایی است که ازجمله این محصول در مقایسه با درمان معمول داروهای ضد روماتیسمی عوارض جانبی کمتر داشته و روی تمام مسیرهای سیگنالینگ که باعث التهاب می شوند مؤثر است. در صورتی که داروهای ضد روماتیسمی یک سیتوکین یا مسیر سیگنالینگ را تحت تاثیر قرار می‌دهند، این محصول از طریق کاهش سیتوکین های پیش التهابی و افزایش سلول‌های Tتنظیمی، در درمان آرتریت روماتوئید موثر است.

مدیر پروژه تولید محصول کیمیاسل از سلول‌های استرومایی مزانشیمی کلونال افزود: معمولا 30% افراد به درمان با داروهای ضد روماتیسمی پاسخ نمی دهند یا نمی توانند داروهای ضد تومر نکروزینگ فاکتور و سایر داروهای بیولوژیک را تحمل کنند در صورتی که درمان سلولی بی‌خطر و قابل تحمل است.

حاجی‌زاده ضمن اشاره به اینکه محصول کیمیاسل برای درمان LBP نیز نسبت به درمان‌های رایج مزایایی دارد، تصریح کرد: درمان‌های رایج LBP دارای مشکلاتی هست، از جمله اینکه اثربخشی آنها محدود است، درمان‌های دارویی عوارض جانبی دارند، مسکن‌ها نمی‌توانند جایگزین درمان کامل باشند و جراحی دیسک نیز یک روش تهاجمی است. در صورتی که درمان سلولی عوارض جانبی محدودی دارد، از طرف دیگر غیرتهاجمی است. همچنین سلول‌های استرومایی مزانشیمی از طریق ترشح بسیاری از مولکول‌های تعدیل‌کننده ایمنی از جمله پروستاگلاندین E2 (PGE2)، اکسید نیتریک، ایندول آمین 2،3- دی اکسیژناز (IDO)، اینترلوکین 6 (IL-6)، دارای توانایی تعدیل سیستم ایمنی هستند که آنها را برای درمان بیماری‌های التهابی از جمله LBP کاندید کرده است.

وی در خصوص مهمترین نتایج و دستاوردهای این طرح بیان کرد: کارآزمایی بالینی فاز یک آرتریت روماتوئید پایان یافته و کارآزمایی بالینی برای کمردرد مزمن در دست انجام است که همراه با رضایت پزشکان مربوطه در استفاده از محصول بوده است. همچنین محصول کیمیاسل برای درمان بیماران مبتلا به کووید استفاده شده که نتایج خوبی به همراه داشته و مقاله مربوطه در مجله Stem cell research and therapy به چاپ رسیده است.

مدیر پروژه تولید محصول کیمیاسل از سلول‌های استرومایی مزانشیمی کلونال بهره‌برداران این طرح را بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید و کمردرد مزمن ناشی از تخریب دیسک که درمان‌های متعدد دریافت کرده و درمان کافی و رضایت بخش نداشته‌اند، معرفی کرد.