دلار 10 هزار تومان ریخت / هیجان بازار ارز تخلیه شد؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، آنطور که آمارها نشان می‌دهد، نرخ دلار آزاد که در روز دهم مهرماه به اوج تاریخی خود در محدوده 117 هزار تومان رسیده بود، تا امروز بیست‌وششم مهر به حدود 106هزار و 600تومان عقب نشست؛ به این ترتیب، ظرف کمتر از 2هفته، دلار حدود 10 هزار و 400 تومان معادل 9درصد افت کرده است.

همشهری نوشت: همزمان با افت دلار، سایر دارایی‌های وابسته نیز مسیر نزولی در پیش گرفتند. یورو با افت 9درصدی به 124 هزار و 250تومان و درهم امارات با همین میزان کاهش به 29 هزار و 30تومان رسید. در بازار طلا و سکه نیز سکه امامی از 117 میلیون و 100 هزار تومان به 112 میلیون و 800 هزار تومان کاهش یافت و ربع‌سکه که در اوج خود به 35میلیون و 800 هزار تومان رسیده بود، با افت نزدیک به 9درصد، در محدوده 32 میلیون و 600 هزار تومان معامله شد. طلای 18عیار نیز در همین بازه حدود 2درصد کاهش یافت و به سطح 10‌میلیون و 723هزار تومان بازگشت.

نکته جالب در این میان، رشد 10.7 درصدی بهای جهانی طلا در همین دوره است؛ به‌طوری‌که قیمت هر اونس از 3838 دلار به 4252 دلار رسید. با وجود این رشد جهانی، افت بهای ارز در داخل موجب شد طلا و سکه در بازار تهران خلاف جهت بازار جهانی حرکت کند.

از هیجان سیاسی تا تعدیل انتظارات تورمی

فعال‌سازی مکانیسم ماشه در 20شهریورماه و انعکاس گسترده آن در رسانه‌های داخلی و خارجی، به شکل طبیعی موجی از انتظارات تورمی را در بازار ایران ایجاد کرد. فعالان بازار که تجربه جهش‌های ارزی در سال‌های گذشته را در ذهن دارند، در روزهای نخست با افزایش تقاضای سفته‌بازی و خرید احتیاطی به رشد شتابان نرخ دلار دامن زدند.

در نتیجه، بازار در کمتر از 3هفته، شاهد جهش بیش از 15 درصدی نرخ ارز بود و دلار تا مرز 118 هزار تومان نیز در برخی معاملات لحظه‌ای پیش رفت.

اما روند صعودی دیری نپایید. از دهم مهرماه به بعد، با افزایش عرضه ارز از سوی صرافی‌ها، کنترل نرخ حواله درهم و کاهش تقاضای هیجانی، مسیر بازار تغییر جهت داد. گزارش‌های میدانی از میدان فردوسی و بازار متشکل ارزی نشان می‌دهد که در روزهای اخیر، بانک مرکزی از طریق مسیر حواله درهم و تزریق هدفمند اسکناس به بازار آزاد، به شکل مؤثری سطح عرضه را بالا برده است.

کاهش نرخ حواله درهم به زیر 30هزار تومان یکی از نشانه‌های روشن این مداخله است؛ موضوعی که به سرعت در نرخ تبدیل دلار نیز اثر گذاشت و باعث شد نرخ نقدی به زیر 107هزار تومان عقب‌نشینی کند.

به‌زعم کارشناسان نزول بیش از 10هزار تومانی دلار در 2هفته اخیر، نتیجه همزمان 3عامل یعنی افزایش عرضه ارزی و کنترل بانک مرکزی، کاهش هیجان و انتظارات تورمی و رشد ظرفیت‌های تجارت غیردلاری ایران بوده است.

تله روانی مهم‌تر از تله تحریمی

تحلیل روند بازار در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که اثر مکانیسم ماشه بر اقتصاد ایران بیش از آنکه واقعی باشد، نمادین و روانی بوده است. پس از جهش اولیه نرخ‌ها، بازار به‌تدریج به تعادل برگشت و نرخ ارز حدود 9 درصد از سقف خود فاصله گرفت.

در بازار طلا و سکه نیز همزمان با افت انتظارات تورمی، حباب قیمتی سکه امامی از حدود 5 درصد به کمتر از 3 درصد کاهش یافته است؛ نشانه‌ای از بازگشت تدریجی منطق عرضه و تقاضا به بازار.

با توجه به داده‌های موجود، به‌نظر می‌رسد 3عامل می‌تواند ثبات نسبی را تا پایان سال حفظ کند که مهم‌ترین آن افزایش صادرات و ثبت تراز تجاری مثبت و ورود پایدار ارز حاصل از صادرات است.

همچنین ذخایر ارزی و طلای مطمئن بانک مرکزی که ابزار مداخله‌گری در مواقع اضطرار را فراهم می‌کند و تداوم همکاری با شرکای کلیدی در شرق و مسیرهای غیردلاری تجارت نیز بر بازار ارز تأثیرات بالقوه‌ای داشته باشد.

با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که نوسانات سیاسی منطقه‌ای یا تغییرات در سیاست پولی آمریکا می‌تواند دوباره اثرات روانی جدیدی ایجاد کند.

به‌گفته فعالان بازار، تثبیت دلار در محدوده 107 تا 108 هزار تومان می‌تواند کف حمایتی جدیدی برای بازار ایجاد کند و درصورت عبور از این سطح به سمت پایین، احتمال ورود به فاز رکودی موقت نیز وجود دارد.

در نهایت، تجربه مهرماه 1404 نشان داد که اقتصاد ایران، برخلاف سال‌های گذشته توانسته است از یک شوک سیاسی عبور کند.

کارشناسان اقتصادی معتقدند تحریم‌های اصلی اقتصادی و بانکی علیه ایران، سال‌هاست از مسیر تحریم‌های ثانویه آمریکا اعمال می‌شوند و مکانیسم ماشه عملا ابزار اجرایی تازه‌ای در حوزه اقتصاد ندارد.

وحید حاجی‌حتم‌لو، کارشناس اقتصاد سیاسی در این‌باره می‌گوید: آنچه امروز باید کنترل شود، نه تله تحریمی، بلکه تله روانی است. به‌گفته او، جامعه و فعالان اقتصادی ایران به‌دلیل تجربه طولانی تورم و بی‌ثباتی، نسبت به اخبار منفی واکنش بیش از حد نشان می‌دهند و درگیر انتظارات خودتقویت‌شونده می‌شوند.

223225