دموکراسی داده‌ها: فیفا و شانس بزرگ به تیم‌های ضعیف‌تر؛/ با آنالیز می‌توانید قهرمان جام ملت‌های آسیا بشوید
استفاده برخی تیم‌ها از داده‌ها به کمک فیفا موجب ارتقای سطح کیفیت آنها در جام جهانی گذشته شد.
به گزارش "ورزش سه"، در فینال جام جهانی قطر در 18 دسامبر 2022، آرژانتین و فرانسه آماده‌ترین فینالیست‌های تاریخ این رقابت‌ها بودند؛ از طرفی تغییر زمان مسابقات به میانه فصل لیگ‌های داخلی کشورها، موجب شد بازیکنان در اوج آمادگی بدنی وارد این مسابقات شوند و از طرف دیگر، کادر فنی و تحلیل‌گران تیم‌ها نیز به داده‌ها و تجزیه و تحلیل‌های ویدیویی ارائه‌شده توسط فیفا دسترسی داشتند، امکانی که قبلاً هرگز وجود نداشت و از آن به‌عنوان «انقلاب داده‌ها» نام برده می‌شود.
در رأس آن، یک انگلیسی به نام کریس لوکستون بود که اکنون به تیم سن دیگو در لیگ ملی فوتبال زنان آمریکا پیوسته است.
وقتی لوکستون متوجه شد که قرار نیست به عنوان یک فوتبالیست موفق شود، تصمیم گرفت به کسانی که توانایی بیشتری برای بازی دارند، کمک کند تا بهترین خودشان باشند. او قبل از همکاری با عربستان سعودی و امارات متحده عربی در جام ملت‌های آسیا 2015، با تیم المپیک بریتانیا نیز همکاری کرده بود.
لوکستون در اواخر سال 2017 به فیفا رفت و تنها تحلیل‌گر عملکرد فیفا در آستانه جام جهانی 2018 روسیه شد. چهار سال بعد، لوکستون رئیس بخش تجزیه و تحلیل عملکرد و اطلاعات فیفا شد و تیمی متشکل از صد تحلیل‌گر فوتبال، دانشمند و مهندس داده را رهبری می‌کرد.
اما در این چهار سال چه چیزی تغییر کرده بود؟
لوکستون می‌گوید: «فکر می‌کنم نقطه عطف ورود آرسن ونگر بود.» ونگر سال 2019 رئیس توسعه جهانی فوتبال فیفا شد. او از اولین حامیان استفاده از داده‌ها بود و در زمانی سرمربی‌گری آرسنال، این باشگاه را وادار کرد تا شرکت StatDNA که یک شرکت آمریکایی پیشگام در تحلیل داده‌ها بود را در سال 2012 خریداری کنند و بلافاصله تبدیل به بخش تجزیه و تحلیل داده‌های آرسنال نمایند.
لوکستون می‌گوید: «ما کار و نتایج خود را برای آرسن توضیح دادیم، او گفت کار شما خوب است، اما می‌خواهم بهترین مرکز آنالیز فوتبال در جهان را بسازم.»
آنطور که بی‌بی‌سی نوشته، ایده اصلی ساخت سیستمی بود که دسترسی برابر به اطلاعات را برای همه کشورها، صرف نظر از اندازه یا بودجه آنها، فراهم کند.
در سال 2014، آلمان نتیجه تحلیل داده‌ها را در بهبود تمام جنبه‌های عملکردی تیم ملی، با کسب چهارمین قهرمانی در جام جهانی دید، اما کشورهای کمی هستند که از نظر اندازه، سازماندهی و بودجه با فدراسیون فوتبال آلمان برابر باشند.
چهار سال بعد، کرواسی با جمعیت چهار میلیون نفری و بودجه‌ای بسیار کمتر توانست با تحلیل درست داده‌ها به فینال این مسابقات راه یابد.
به گفته ونگر: «از زمان قهرمانی اروگوئه در جام جهانی 1950، تاکنون هیچ کشوری با جمعیت کمتر از چهل میلیون نفر قهرمان جام جهانی نشده است. اما کرواسی توانست خیلی به این هدف نزدیک شود. بنابراین می‌تواند الگوی خوبی برای کشورهای کوچکتر باشد.»
مارک روشون اسکاتلندی، تحلیل‌گر داده های تیم ملی کرواسی و از عوامل پشت صحنه صعود شگفت انگیز آنها به فینال بود. او سابقه همکاری با زلاتکو دالیچ را در العین امارات داشت و زمانی که دالیچ به‌عنوان سرمربی تیم ملی کرواسی انتخاب شد، با درخواست او به کادر فنی پیوست و به تنهایی مسئول تجزیه و تحلیل داده‌های این تیم در جام جهانی 2018 روسیه شد.
در زمان بازی‌های کرواسی، روشون در بالای استادیوم با دو لپ‌تاپ، دو صفحه تلویزیون و یک رادیو می‌نشست. او که از تصاویر ویدئویی فیفا و دیگر داده‌های در دسترس استفاده می‌کرد، به یاد می‌آورد: «شاید تنها دو یا سه ساعت در شبانه‌روز می‌خوابیدم و از هر چیزی که در دسترسم بود، استفاده می‌کردم.»
اما با این حال مجبور بود خودش در جریان بازی، کلیپ‌های ویدیویی مورد نیاز را در لحظه ضبط کند.
چهار سال بعد، روشون دوباره در کادر فنی کرواسی در جام جهانی قطر حضور داشت، اما در این دوره، استفاده از داده‌ها گسترش بیشتری یافته بود. برای مثال مراکش، حریف کرواسی در بازی ابتدایی، از یک تحلیل‌گر بریتانیایی به نام هریسون کینگستون بهره می‌برد.
کینگستون پس از تیم‌های زیر 18 سال تاتنهام، برنلی و لیورپول راهی تیم ملی مراکش شده بود. او در قطر یکی از سه تحلیل‌گری بود که برای مراکش کار می‌کرد.
مراکش قبل از صعود به نیمه نهایی 2022، تنها یک بار توانسته بود از مرحله گروهی جام جهانی صعود کند.کینگستون توضیح می‌دهد: «بخش داده‌های تیم ملی مراکش در زمان من رشد کرد و الان هم به رشد خود ادامه می‌دهد. این کار با کمک آموزش و استفاده از فناوری‌های جدید، بهبود بسیاری یافته است. همچنین اکنون در مراکش، نقش و وظایف یک تحلیل‌گر کاملاً حرفه‌ای و شفاف تعریف شده است.»
داده‌های فیفا کمک بسیاری به مراکش کرد تا قدرت‌های تثبیت‌شده فوتبال را به چالش بکشد.
کینگستون می‌گوید: «این داده‌ها روش بازی حریفان را نشان می‌داد. به عنوان مثال، نشان می‌داد چگونه الگوی هجومی بلژیک در یک سمت زمین به شدت بیشتر است. بنابراین کادر فنی از این داده‌ها در تشریح صحبت‌های خود در رختکن استفاده می‌کردند.»
«ما یکی از معدود تیم‌هایی بودیم که مانع گلزنی کرواسی شدیم. در آماده‌سازی قبل از بازی یک‌هشتم نهایی مقابل اسپانیا، آمار مالکیت توپ آنها، به مربیان و بازیکنان کمک کرد تا این حقیقت که مالکیت چندانی نخواهند داشت را پذیرفته و به فکر مقابله با آن باشند.»
داده‌های فیفا از یک «زبان» استاندارد فوتبال استفاده می‌کند تا همه بتوانند با کیفیت بالایی مسابقات و داده‌ها را تجزیه و تحلیل کنند.
لوکستون توضیح می‌دهد: «ما دو سال و نیم صرف توسعه این زبان در فیفا کردیم.»
یکی از زمینه‌هایی که زبان فیفا در آن بسیار بهتر از قبل شده است، ردیابی داده‌های بازی در زمان عدم تصاحب توپ است.
لوکستون می‌گوید: «ما داده‌های حرکت توپ را داریم که نشان می‌دهد یک بازیکن معمولاً یک دقیقه و 49 ثانیه توپ را در اختیار دارد. این زمان با اولین لمس توپ توسط او شروع شده و با پاس یا شوت به پایان می‌رسد. زمانی که توپ بین او و بازیکن بعدی در حرکت است، این زمان محاسبه نمی‌شود. بنابراین یک بازیکن معمولی در 96 دقیقه بازی، حداکثر دو درصد از زمان مسابقه، توپ را در اختیار دارد.»
هدف لوکستون و فیفا آن بود که بفهمند در 98 درصد دیگر چه اتفاقی می‌افتد.
لوکستون می‌گوید: «یکی از معیارهای جدید ما "درخواست توپ" نام دارد و می‌تواند علامت دادن برای دریافت پاس، تغییر شکل بدن یا انجام حرکتی برای دریافت توپ باشد، فارغ از اینکه آن بازیکن توپ را دریافت کند یا نه.»
و فراتر از آن اینکه آیا پاس به سادگی دریافت می‌شود یا خیر. همچنین درخواست توپ بر اساس محل قرارگیری بازیکن دریافت کننده به چند دسته تقسیم می‌شود: داخل یا خارج از فرم تیم، بین خطوط مختلف، پشت دفاع و غیره.
بینندگان تلویزیونی هم می‌توانند برخی از این تحلیل‌های پیشرفته را در جریان مسابقات روی صفحه تلویزیون‌های خود ببینند.
برخی از این تحلیل‌ها، زمان بازیابی توپ، میزان فشاری که حریف به بازیکن پاس دهنده وارد می‌کند و از همه مهم‌تر، خطوط شکست است که با ترسیم خط بین بازیکنان خطوط مختلف و چگونگی عبور حریف از آنها را نشان می‌دهد. اطلاعات بیشتر برای افراد علاقه‌مند از طریق وب سایت مرکز آموزش فیفا در دسترس است.
تمام این اطلاعات توسط تیمی از تحلیل‌گران در طول مسابقه تهیه می‌شوند و در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرند. هر بازیکن یک تحلیل‌گر اختصاصی دارد که داده‌ها را با اطلاعات دریافتی از ردیابی نوری بازیکنان ترکیب می‌کند. این اطلاعات حرکتی بازیکنان توسط هشت دوربین و 25 بار در ثانیه ثبت می‌شوند.
اگر اطلاعات ثبت شده توسط تحلیل‌گر با اطلاعات ردیابی شده خودکار مطابقت نداشت، تحلیل‌گر دیگری وارد شده و این اختلاف را بررسی می‌کند.
لوکستون بریتانیایی از عوامل رشد سریع بخش تجزیه و تحلیل عملکرد و اطلاعات فیفا بود.به گفته لوکستون: «فیفا از یک تحلیل‌گر فوتبال و یک دانشمند داده استفاده می‌کند تا برای مثال به عوامل پخش تلویزیونی بگویند که در پنج دقیقه گذشته انگلیس پنج خط را شکسته و اکنون زمان خوبی برای نمایش آن روی صفحه تلویزیون است.»
«نمایش اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها این امکان را به گزارشگران و مفسران می‌دهد تا کار خود را بهتر انجام دهند و مردم هم بتوانند به روشی هوشمندانه در مورد فوتبال صحبت کنند.»
مانند رقابت لیونل مسی و کیلیان امباپه در زمین، رقابت تحلیل‌گران داده نیز می‌تواند به سود کشورهایی باشد که آن را در اختیار دارند و از آن به بهترین شکل استفاده می‌کنند.
لوکستون می‌گوید: «گنج اصلی جایی است که علاوه بر درک این هوشمندی، افرادی در کادر خود داشته باشید که بتوانند آن را به بازیکنان منتقل کنند.»
کینگستون می‌گوید: «داده‌های فیفا منبع اصلی ما برای تجزیه و تحلیل بود، به‌ویژه فیلم‌های تاکتیکی که به صورت زنده در جریان بازی‌ها در اختیار ما قرار می‌گرفت.»
«مانند آن بود که در طول مسابقات تحلیل‌گران بیشتری در اختیار داریم. زمان، انرژی و حجم کاری که با خدمات ارائه شده توسط فیفا صرفه‌جویی کردیم، بسیار ارزشمند بود و به ما اجازه داد خارج از زمین مسابقه با کشورهایی که منابع و قدرت بیشتری دارند، رقابت کنیم.»
لوکستون می‌گوید: «می‌بینیم که برخی از کشورهای کوچکتر هم اهمیت موضوع را درک کرده و این کار را شروع کرده‌اند. البته نتیجه‌گیری زمان‌بر است، اما خوشبختانه از چارچوب‌های فکری خود خارج شده و به دنبال پیشرفت و تحول هستند.»
کینگستون که قصد دارد در آینده استفاده بیشتری از داده‌ها کند، می‌گوید: «ما تلاش داریم بیشتر در جریان بازی از این داده‌ها استفاده کنیم. در دوره گذشته، فیفا این داده‌ها را اختیار ما قرار داد، اما ما توانایی پردازش و استفاده از آنها را در جریان بازی نداشتیم.»
انقلاب داده‌ها در اوایل سال جاری در جام جهانی زنان در استرالیا و نیوزیلند نیز گسترش یافت، اما جام جهانی 2022 قطر، اولین دوره‌ای بود که کشورهای کوچکتر و ضعیف‌تر نیز توانستند از این داده‌های باارزش در جریان مسابقات استفاده کنند.
عربستان سعودی، استرالیا، تونس و ژاپن همگی به پیروزی‌های شگفت‌انگیزی برابر کشورهای مشهورتر فوتبال دست یافتند، مراکش و کرواسی نیز بیشترین سود را از این تحلیل‌ها بردند و توانستند به نیمه نهایی برسند.
مدت‌هاست که ارزش داده‌ها در فوتبال ثابت شده و اکنون زمان گسترش بیشتر آن در عرصه رقابت‌های بین‌المللی است.
منبع: بی‌بی‌سی
