دهخدا یک ادیب سیاسی است
تهران - ایرنا - مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیرکل حوزه وزراتی وزارت فرهنگ و ارشاد گفت: در عین اینکه دهخدا به ادب و زبان فارسی عشق داشته اما از مسائل روز هم غافل نبوده، او یک ادیب سیاسی بوده و یک سیاستمدار ادیب، چون نسبت به مسائل اجتماعی حساسیت و واکنش نشان می دهد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، دکتر محمود شالویی در نشست تخصصی «دهخدای پارسی» که به مناسبت سالروز وفات دهخدا از سوی نهاد کتابخانه های عمومی کشور برگزار شد، اظهار داشت: پرداختن به چنین شخصیت های گرانسنگی، زنده کردن و رونق دادن زبان و ادب فارسی است.
وی افزود: با توجه به اینکه در آن روزگار به اندازه امروز امکان دسترسی به لغات و اصطلاحات و عناوین نبوده و با این وجود دهخدا توانسته اثری گرانسنگ بنگارد قابل تقدیر است.
شالویی گفت: در عین اینکه او به ادب و زبان فارسی عشق داشته اما از مسائل روز هم غافل نبوده، او یک ادیب سیاسی بوده و یک سیاستمدار ادیب، چون نسبت به مسائل اجتماعی حساسیت و واکنش نشان می دهد، از مردم دور نشده و همزمان با مردم در اجتماعات ظهور و بروز دارد و تا این اندازه هم وسیع در حوزه های علمی و حتی بسیاری از علومی که با حوزه مطالعاتی او ارتباطی نداشته حضور دارد.
مشاور وزیر فرهنگ گفت: دهخدا برای نگارش اثری مطلوب ناچار بوده اصطلاحاتی که خارج از حیطه تخصص اش بوده را مطالعه کند تا منابع را استخراج نماید و او از عهده این کار به خوبی برآمده، هیچکسی را نمی توانیم امروز پیدا کنیم که بخواهد در باره لغت و لغتنامه مطلبی بنویسد یا پیداکند و بی نیاز از مراجعه به لغتنامه دهخدا باشد، اثر دهخدا یک فرهنگ لغت به تنهایی نیست بلکه دایره المعافی است که در اختیار ماست، دایره المعارفی از علوم مختلف که بخش های مهمی از نیازهای ما به علوم مختلف را محقق می کند.
قصد دهخدا به یادگار گذاشتن گنجینه ای برای روشنگری آیندگان بوده است / کار او برای یک شروع است
رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز در این نشست اظهار داشت: آنچه در قله شخصیت دهخدا می‌درخشد عشق او به ایران است؛ همین عشق به ایران و تلاش برای سربلندی و استقلال ایران سبب شده است که با محمدعلی شاه در بیفتد. چراکه او با استبداد می‌جنگید و تصور می کرد که با مشروطه زمینه برای رشد و پیشرفت ایران بیشتر فراهم خواهد شد.
غلامعلی حداد عادل، افزود: شناخت شخصیت دهخدا بدون شناخت اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی روزگار او ممکن نیست. او شاهد انقلاب مشروطه بوده و از افرادی است که با شناخت مشروطه می‌توان او را بهتر شناخت و همچنین با شناخت او مشروطه را. زندگی دهخدا یک زندگی پرحادثه و پرفراز و نشیبی است که ابعاد و اضلاع مختلفی دارد؛ به خصوص در دوران جوانی. فعالیت‌های ادبی، زبانی، فرهنگی، کار نویسندگی، شعر، طنز، روزنامه نگاری، مبارزه سیاسی، تبعید به خارج و همچنین هجرت و تبعید در داخل (در روستاهای ایلات بختیاری بعد از جنگ اول) و در عین حال نمایندگی مجلس در دوره اول و دوره دوم و همینطور کارهای علمی در مدرسه علوم سیاسی و دانشکده حقوق دانشگاه تهران از جمله زمینه‌های فعالیت او بود.
حداد عادل با اشاره به 2 اثر جاودان دهخدا ادامه داد: 2 کار عظیم او که سرمایه بزرگی برای زبان فارسی محسوب می شود یکی امثال الحکم و یکی لغت نامه است. در باب این 2 کتاب باید بگویم که دهخدا از طریق آشنایی با کارهای اروپاییان به خصوص فرانسویان در تدوین لغت نامه ای مانند «فرهنگ لغت لاروس» و توجهی که آنها به ادبیات عامه داشتند، احساس کرد که باید در زبان فارسی نیز چنین کاری صورت بگیرد؛ منتها زمانه او برای او، نه همکاران مناسبی تربیت کرده بود و نه امکانات مناسبی در اختیار او قرار داده بود. به همین دلیل تک و تنها و یک تنه، هم پایه ها و شالوده لغتنامه را ریخت و هم امثال الحکم را فراهم آورد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ضمن اشاره به پیشگامی دهخدا در عرصه زبان فارسی گفت: امروز پس از گذشت 80 و 90 سال از روزگاری که دهخدا امثال و حکم و لغتنامه را آغاز کرده، با تحولی که در روش‌های فرهنگ نویسی پیدا شده و با پیشرفتی که در تدوین فرهنگ عامه پدید آمده، شاید کتاب های دهخدا روز آمد نباشد؛ اما هرکس به این کتاب‌ها نظر کند احساس می کند که دهخدا قصد داشته است که گنجینه‌ای به یادگار بگذارد تا آیندگان آنها را روشمند تر کنند.
وی تاکید کرد: دهخدا در تالیف لغت نامه و امثال و حکم بیش از آن که خواسته باشد حرف آخر را بزند، مایل بوده است که کار را شروع کند و حرف اول را بزند؛ یعنی نشان دهد که زبان فارسی به این نوع کارها احتیاج دارد و در این کار هم بسیار موفق بوده است. آنچه در قله شخصیت دهخدا می‌درخشد عشق او به ایران است؛ همین عشق به ایران و تلاش برای سربلندی و استقلال ایران سبب شده است که با محمدعلی شاه در بیفتد. چراکه او با استبداد می‌جنگید و تصور می کرد که با مشروطه زمینه برای رشد و پیشرفت ایران بیشتر فراهم خواهد شد. بعدها در دوران رضاخان دهخدا دانست که نمی‌تواند کار سیاسی بکند، اما در دوران ملی شدن صنعت نفت را بار دیگر در عرصه سیاسی فعال شد و تاوان آن را هم بعد از کودتای 28 مرداد پرداخت و 2 ساله بعد از آن از دنیا رفت.
هفتم اسفند ماه، سالروز درگذشت استاد بزرگوار، شادروان، علامه علی اکبر دهخدا است؛ دهخدا در 1334 یعنی 66 سال پیش دار فانی را بدرود گفت.