دوگانه جدید بازارهای جهانی
بازارهای جهانی در آخرین هفته ماه اوت در حالی به کار خود پایان دادند که مجموعه‌ای از عوامل کلان اقتصادی و تحولات بخشی، مسیر متفاوتی را برای گروه‌های مختلف کالاها رقم زد. در یک‌سو، سیاست پولی ایالات متحده و سخنرانی رئیس فدرال‌رزرو در همایش جکسون‌هول بار دیگر به نقطه کانونی توجه بازارها بدل شد و انتظارات از کاهش نرخ بهره در نشست سپتامبر را تقویت کرد. این موضوع زمینه‌ساز تضعیف ارزش دلار...
در سوی دیگر، ضعف مداوم تقاضا در اقتصاد چین و مازاد عرضه در بازار انرژی، قیمت نفت و گاز را تحت فشار قرار داد و تصویری متناقض از آینده بازارها ترسیم کرد. به نظر می‌رسد طی روزهای آینده تحولات در بخش فلزات گرانبها، روی سهام این گروه در بورس تهران اثر ویژه‌تری داشته باشد. با این حال، ضعف تقاضا در حوزه نفتی و فولادی، به دلیل وزن بالای آن در بازار سهام سبب خواهد شد تا به طور کلی بازار سرمایه از محل بازارهای جهانی منتفع نشود.
رکود فولاد؛ رونق گرانبها
در بخش فلزات، شمش فولاد در سطح 445دلار در هر تن ثابت ماند و تغییر محسوسی نسبت به هفته قبل نداشت. این ثبات در شرایطی رقم خورد که فعالان بازار انتظار داشتند کاهش فعالیت‌های ساخت‌وساز در چین قیمت‌ها را بیش از پیش تضعیف کند، اما افزایش مقطعی خرید کارخانه‌های آسیایی مانع افت بیشتر شد. سنگ‌آهن نیز با رشد اندک 0.4درصدی به 102دلار رسید؛ رشدی که بیش از آنکه نشان‌دهنده رونق واقعی تقاضا باشد، حاصل نیاز کوتاه‌مدت به شارژ موجودی در فولادسازی‌ها بود. در بازار آلومینیوم هم تغییر چندانی دیده نشد. هرچند به واسطه خبرهای اقتصادی هفته گذشته، باتری این فلز مهم نیز شارژ شد، اما این رشد قیمتی دوام نداشت.
در میان فلزات پایه، مس ستاره این هفته بود. قیمت آن با رشد 1.5درصدی به 9هزار و 993دلار رسید. روند صعودی مس بیش از هر چیز از چشم‌انداز مثبت تقاضا در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و پروژه‌های انتقال برق در اقتصادهای نوظهور نیرو می‌گیرد. به همین ترتیب روی نیز اندکی تقویت شد و در سطح 2826دلار قرار گرفت که ناشی از تقاضای صنایع خودروسازی و گالوانیزه‌سازی بود. اما طلا درخششی متفاوت داشت. این فلز گرانبها تحت‌تاثیر کاهش ارزش دلار و افزایش تمایل سرمایه‌گذاران به دارایی‌های امن، با جهشی 3.3درصدی به سطح 3550دلار رسید. رشد طلا نشان می‌دهد که بازارها همچنان به سیاست‌های انبساطی احتمالی فدرال‌رزرو و افزایش نااطمینانی در اقتصاد جهانی واکنش نشان می‌دهند.
روی دیگر بازارها
بازار انرژی اما چهره‌ای متفاوت داشت. نفت برنت در سطح 67دلار معامله شد که تنها رشد بسیار محدود 0.4درصدی نسبت به هفته قبل را نشان می‌دهد. این ثبات نسبی در شرایطی رقم خورد که از یک‌سو کاهش ذخایر نفتی آمریکا و نگرانی‌های ژئوپولیتیک از قیمت‌ها حمایت می‌کرد و از سوی دیگر، بیم کاهش مصرف سوخت در ماه‌های پیش رو در آمریکا و اروپا مانع از جهش‌های قیمتی شد. در همین حال، بازار گاز طبیعی با افت‌های سنگین روبه‌رو شد.هاب انگلستان 7درصد کاهش یافت و در سطح 37.2سنت ایستاد. هاب هلند نیز 5.3درصد افت کرد و به 38.3سنت رسید. در آمریکای شمالی، قیمت گاز کانادا با افت بیش از 0.9درصدی به 2.3سنت رسید و در ایالات متحده نیز نرخ گاز با افت 7.1درصدی به 9.7سنت کاهش یافت. دلیل اصلی این افت‌ها ذخایر بالای گاز، تولید گسترده و نبود چشم‌انداز روشن برای رشد مصرف در کوتاه‌مدت بود. بر اساس فرمول اعلامی وزارت نفت ایران که حاصل میانگین قیمتی این 4هاب است، نشان می‌دهد که نرخ خوراک پتروشیمی‌ها نیز با کاهش 4.8درصدی به 140.7سنت رسید تا فشار بر صنایع بالادست پتروشیمی کاهش یابد. با این حال، بعید به نظر می‌رسد کرک اسپرد بهار برای پالایشگاه‌های ایرانی قابل تکرار باشد.
بازار محصولات پتروشیمی و کودهای شیمیایی نیز روندی نزولی داشت. قیمت اوره با کاهش نزدیک به 10درصد به 455دلار در هر تن رسید. افت تقاضای فصلی در بازارهای آسیایی، به‌ویژه هند، دلیل اصلی این روند بود. متانول نیز کاهش جزئی 0.9درصدی را تجربه کرد و در سطح 267دلار قرار گرفت. با توجه به رکود نسبی در بازارهای مصرفی، به‌ویژه بخش حمل‌ونقل و صنایع شیمیایی، انتظار نمی‌رود در کوتاه‌مدت شاهد جهش‌های قیمتی در این گروه باشیم.
تناقض بازارها
در مجموع، هفته پایانی اوت بیش از هر چیز تحت‌تاثیر عوامل کلان قرار گرفت. نخستین و شاید مهم‌ترین عامل، سیاست پولی آمریکا بود. سخنان رئیس فدرال‌رزرو مبنی بر لزوم کاهش نرخ بهره در نشست پیش‌رو، سیگنال قاطعی برای بازارها فرستاد و موجب شد معامله‌گران احتمال کاهش نرخ در سپتامبر را در قیمت‌ها لحاظ کنند. این مسأله به تضعیف شاخص دلار و حرکت سرمایه‌ها به سمت طلا و فلزات پایه انجامید. دومین عامل، وضعیت اقتصاد چین است. آمارهای جدید از بخش تولید این کشور همچنان حاکی از انقباض و ضعف تقاضا بود. در روز شنبه، انتشار شاخص قیمت تولیدکننده صنعتی دومین اقتصاد برتر دنیا باعث شد تا انتظارات فعالان اقتصادی برآورده نشود. این موضوع چشم‌انداز بازارهای صنعتی از جمله فولاد و سنگ‌آهن را تیره نگه داشت و مانع از رشد جدی قیمت‌ها شد. سومین عامل، تحولات بازار انرژی اروپا بود. با وجود نزدیک شدن به فصل پاییز، انبارهای پر از گاز و نبود نشانه‌ای از رشد مصرف باعث شد قیمت‌ها سقوط کنند.
برآیند این تحولات نشان می‌دهد که بازارهای جهانی در شرایطی پرابهام به استقبال ماه سپتامبرمی‌روند. از یک‌سو، چشم‌انداز کاهش نرخ بهره در آمریکا می‌تواند محرک قوی برای رشد دارایی‌های ریسکی و فلزات گرانبها باشد. از سوی دیگر، نگرانی در مورد رشد اقتصادی چین و مازاد عرضه در بازار انرژی همچنان محدودکننده خواهد بود. در این میان، طلا بار دیگر جایگاه خود به‌عنوان پناهگاه امن سرمایه‌گذاران را تثبیت کرده است و فلزاتی مانند مس نیز به پشتوانه تحولات بلندمدت در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در موقعیتی مطلوب قرار دارند. اما نفت، گاز و محصولات پتروشیمی با ریسک فشارهای نزولی بیشتری مواجه‌اند.
به نظر می‌رسد هفته‌ها و ماه‌های آینده برای بازارها حیاتی باشد. اگر فدرال‌رزرو مطابق انتظار اقدام به کاهش نرخ بهره کند، موجی از نقدینگی به سمت بازارهای کالایی و مالی سرازیر خواهد شد. در عین حال، اگر چین موفق شود با سیاست‌های حمایتی، بخش تولید و ساخت‌وساز خود را تقویت کند، فلزات پایه و مواد خام صنعتی از این تحولات منتفع خواهند شد. در مقابل، بازار انرژی همچنان چشم به فصل زمستان و سطح مصرف در اروپا و آمریکا دوخته است. در نهایت، سرمایه‌گذاران باید خود را برای ادامه نوسانات گسترده و سیگنال‌های متناقض آماده کنند؛ چرا که بازار جهانی در آستانه ورود به دوره‌ای از تغییرات سریع و تصمیم‌های سیاستی حساس قرار دارد.
