دیپلماسی فعال ایران برای توسعه روابط با همسایگان

پیگیری توافق های بغداد - تهران در سفر اسفند 97 دکتر روحانی به عراق، بویژه در زمینه تقویت و گسترش مناسبات، توسعه روابط اقتصادی و تقویت پیوندهای سیاسی از جمله اهداف این سفر است. سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران روز گذشته (شنبه) در این باره گفت که این سفر در راستای تقویت روابط ایران و عراق انجام می شود. «سید عباس موسوی» اظهار کرد که در سفر وزیر امور خارجه کشورمان چالش های مشترک و امکان استفاده از فرصت های پیش رو و ممکن در راستای منافع مشترک مورد بررسی قرار خواهد گرفت. ظریف در این سفر همچنین مسائل مورد اهتمام از جمله اوضاع و تحولات منطقه و جهان و نقشی که عراق می تواند در صلح و ثبات منطقه ای ایفا کند را با مقام های عراقی بحث و بررسی می کند. سفر وزیر امور خارجه ایران با توجه به اینکه همزمان با آغاز نخستین سفر خارجی نخست وزیر عراق به عربستان سعودی، جمهوری اسلامی ایران و متعاقب آن آمریکا انجام می شود، بیش از پیش مورد توجه رسانه ها و کارشناسان سیاسی قرار گرفته است. محمد جواد ظریف قرار است در سفر به بغداد، با «برهم صالح»، رئیس جمهوری، «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر، «فواد حسین» همتایش، «محمد الحلبوسی»، رئیس پارلمان و دیگر مقام ها و شخصیت های سیاسی عراق دیدار و گفت و گو کند. وزیر امور خارجه ایران آخرین بار، چهارم خرداد 98 در راس هیات بلندپایه سیاسی برای انجام سفر رسمی دو روزه به بغداد سفر کرده بود. به اعتقاد کارشناسان عراقی، گرچه دشمنان دو ملت همسایه، دوست و برادر ایران و عراق همواره کوشیده اند از اهمیت سفرهای ظریف به بغداد بکاهند یا در آن کارشکنی کنند اما روابط و پیوندهای عمیق دو ملت و اراده مستحکم مقام های دو کشور، همواره منجر به موفقیت این سفرها و در نتیجه گسترش و رشد روز افزون مناسبات دو جانبه شده است. سفرهای ظریف به عراق و رایزنی با مقام های این کشور بر اساس اصل منافع مشترک در این مدت منجر به دستاوردهای راهبردی و توافق های مبتنی بر مصالح دو کشور شده و سفر امروز نیز در همین چارچوب و با هدف هم افزایی در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به ویژه در دولت جدید این کشور انجام شده است. پیشینه تاریخی مناسبات جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق مملو از فراز و نشیب های متعدد است اما دو کشور در طول 17 سال گذشته از زمان سقوط رژیم صدام، توانسته اند، همه این مراحل را پشت سرگذاشته و یکی از پایدارترین و راهبردی ترین مناسبات را در منطقه ترسیم کنند. شکل و ماهیت روابط دو کشور در این مدت بیانگر آن بوده است که مناسبات دو جانبه و چند جانبه منطقه ای می تواند نه تنها در شکوفایی اقتصادی کشورها و رونق معیشت مردم اثر گذار باشد، بلکه می تواند تضمینی بر امنیت، ثبات و صلح دو جانبه، منطقه ای و بین المللی نیز باشد.

بر همین اساس، با وجود همه چالش هایی که دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق در این سال ها در نتیجه فشارهای کشورهای بیگانه و دخالت های خارجی با آن مواجه بوده اند، اما مناسبات دو طرف همواره راهبردی و رو به جلو بوده است. تاثیر نپذیرفتن مناسبات دو طرف از متغیرهای منطقه ای و بین المللی، نشان دهنده بالندگی و درک مقامات عالی و تصمیم گیران کلان دو کشور بر ضرورت حفظ این مناسبات تحت هر شرایطی است. روی همین اصل می توان ادعا کرد که ایران و عراق پایه های روابط راهبردی را با هم بنیان نهاده اند به نحوی که امنیت دو کشور به هم پیوند خورده و سطح مناسبات دو جانبه به طور مثبتی بر صلح، ثبات و امنیت منطقه ای نیز اثرگذار شده است. با وجود تلاش بیگانگان برای تاثیرگذاری بر مناسبات دو کشور اما این مناسبات همچنان قوی و مستحکم باقی مانده در عین حال هر کدام از این دو کشور روابط خود را با کشورهای دیگر توسعه داده اند و همواره کوشیده اند که این روابط ثانوی مکمل روابط دو جانبه باشد. مرزهای دو کشور که سال ها عرصه جنگ و درگیری بود اینک به گرانیگاه پیوند دو ملت و بستری برای جذب سرمایه ها و طرح های مشترک تبدیل شده است. جمهوری اسلامی ایران در این سال های اخیر در نتیجه چالش های مختلفی که عراق با آن درگیر بوده، مطمئن ترین و صادقانه ترین دوست و همراه بغداد بوده و در عین حال، احترام به حاکمیت ملی و دخالت نکردن در امور داخلی از جنبه های مثبت مناسبات دو کشور است. استفاده از تمامی ظرفیت های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، نظامی و امنیتی برای روابط پایدار دو جانبه از دیگر مولفه های مثبت مناسبات ایران و عراق است. مجموعه این باورها و عوامل سبب شده است که مناسبات دو کشور جنبه راهبردی پیدا کرده و دولت جدید عراق به نخست وزیری «مصطفی الکاظمی» نیز به شدت بر اهمیت آن تاکید کند. در همین راستا، سفیر جمهوری اسلامی ایران در بغداد جزو نخستین سفیران خارجی در عراق است که با آقای الکاظمی در بدو تصدی پست نخست وزیری دیدار کرد و شاه بیت سخنان الکاظمی در این دیدار تاکید بر حفظ و ارتقا مناسبات با ایران بود. ایرج مسجدی همچنین در باره سفر ظریف به بغداد، به خبرنگار ما گفت که این سفر در جهت تقویت روابط و پیوندهای دو کشور در حوزه های گوناگون انجام می شود. وی اظهار کرد که سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به عراق با هدف تعمیق مناسبات راهبردی تهران - بغداد در همه زمینه ها صورت گرفته است. سفیر جمهوری اسلامی ایران در بغداد افزود که ایران و عراق دو کشور مهم منطقه هستند و روابط راهبردی آنها تامین کننده مصالح و منافع دو ملت و ملت های منطقه خواهد بود. سفر محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به بغداد که متعاقب سفر چند مقام بلندپایه ایران به عراق از زمان تشکیل دولت جدید عراق انجام شده و یا سفر نخست وزیر عراق به تهران در آینده نزدیک همگی در همین چارچوب است کمک های بهداشتی انسان‌دوستانه روزهای اخیر جمهوری اسلامی ایران از جمله تامین اکسیژن پزشکی برای بیماران مبتلا به کرونا در استان های جنوبی عراق که به شدت نیازمند آن هستند، نشان داد که مناسبات ایران و عراق فقط به روابط رسمی دو دولت محدود نشده بلکه از همه مهمتر ریشه در باور و دوستی ملت های دو کشور برادر، همسایه و مسلمان دارد واقعیت این است که مناسبات و پیوندهای ایران و عراق در حوزه های مختلف عمری چند صد ساله دارد و این ناشی از پیشینه تاریخی و غنای فرهنگی دو کشور است، کشورهایی که از پایه گذاران تمدن و فرهنگ در جهان به شمار می روند. افزون بر همه این ها، آنچه سبب شده است که دو کشور با اعتماد به نفس بالا از پایداری مناسبات دو جانبه و انعکاس مثبت آن بر امنیت، صلح و ثبات منطقه ای سخن بگویند، خونی است که این دو ملت برای سرکوب و شکست هیولای وحشی «داعش» ارزانی کرده و رابطه ای است که با خون عزیزترین فرزندان دو ملت تقویت شده است. ضمانت نامه این مناسبات پایدار، حادثه سپیده دم 13 دی 98 بغداد است، رویدادی که با عروج سرداران مقاومت سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی و حاج ابومهدی المهندس برادری و دوستی ایران و عراق را برای همیشه در صفحات تاریخ مبارزاتی دو ملت و کشور ثبت و ضبط کرد.