رازی که تلسکوپ فضایی XRISM از سیاهچاله‌ها برملا کرد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، کمتر از یک سال پس از پرتاب تصویربرداری پرتوی ایکس و ماموریت طیف‌سنجی ژاپن به فضا، اولین نتایج این تلسکوپ فضایی XRISM منتشر شد. تلسکوپ اشعه ایکس که به نام مرگ ستاره بزرگ نیز شناخته می‌شود، توسط آژانس اکتشافات هوافضای ژاپن (JAXA) با مشارکت آژانس فضایی اروپا (ESA) اداره می‌شود و اولین مشاهدات آن ساختار، حرکت و دمای مواد در حال چرخش به دور یک سیاهچاله بزرگ و همچنین دینامیک بقایای ابرنواختر که مرگ یک ستاره عظیم را نشان می‌دهد. اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای اعلام کرد: این مشاهدات جدید اطلاعات مهمی را برای درک چگونگی رشد سیاه‌چاله‌ها با گرفتن ماده اطراف آنها ارائه می‌کند، بینش جدیدی از زندگی و مرگ ستارگان عظیم ارائه می‌کند و توانایی استثنایی مأموریت را برای کاوش در هستی پرانرژی نشان می‌دهد. منطقه اطراف سیاهچاله بسیار پرجرم مشاهده شده، که در کهکشان NGC 4151 قرار دارد و حدود 62 میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد، شباهتی با باقیمانده ابرنواختر مشاهده شده دارد که ابرنواختر N 132 D نامیده می‌شود و در فاصله 160000 سال نوری قرار دارد. هر دو تحت سلطه یک گاز بسیار داغ به نام پلاسما هستند. این پلاسما نور پرتو ایکس تولید می‌کند. شروع با ضخامتی بزرگ رصدخانه XRISM سیاهچاله عظیم را در قلب کهکشان مارپیچی NGC 4151 مطالعه کرد تا دریابد که چگونه این غول کیهانی، با جرم 30 میلیون برابر خورشید، ماده را مصرف می‌کند. تلسکوپ XRISM به اخترشناسان اجازه داد تا پلاسما را در حین چرخش به دور سیاهچاله عظیم در فاصله‌ای حدود 0.1 سال نوری از سیاهچاله ردیابی کنند. با توجه ویژه به آثار اشعه ایکس اتم‌های آهن، این تیم توانست ساختار‌های متعددی را در اطراف سیاه‌چاله شناسایی کند، از جمله دیسک برافزایشی که به تدریج آن را تغذیه می‌کند و حلقه‌ای از گاز و غبار به شکل دونات تبدیل می‌شود. ابزار‌های دیگر قبلاً این ساختار‌ها را در امواج رادیویی و نور مادون قرمز مشاهده کرده‌اند، اما تکنیک مورد استفاده توسط XRISM اولین تکنیکی است که می‌تواند تعیین کند پلاسما در اطراف یک سیاه‌چاله بزرگ چگونه به نظر می‌رسد و چگونه حرکت می‌کند. این داده‌ها می‌تواند به دانشمندان کمک زیادی کند تا بفهمند سیاه‌چاله‌های کلان‌جرم چگونه با مصرف حریفانه مواد از محیط اطراف خود تغذیه و رشد می‌کنند.