راهبرد‌های کلان استقرار قرارگاهی ستاد فرهنگی و اجتماعی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، قائم مقام و دبیر ستاد فرهنگی و اجتماعی دبیرخانه در اولین جلسه شورای ستاد فرهنگی و اجتماعی راهبرد‌های کلان استقرار قرارگاهی این ستاد را ارائه کرد. دکتر محمود حاجیلویی در این جلسه اظهار داشت: ستاد فرهنگی و اجتماعی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی بر اساس سند تحول شورای عالی یکی از ستاد‌های چهارگانه دبیرخانه است که تحت عنوان ستاد فرهنگی دارای سابقه سه ساله تا به امروز است. بخشی از زیرساخت‌های استقرار قرارگاهی این ستاد طی سه سال گذشته محقق شده است.

به گفته وی، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی باید در جایگاه قرارگاه فرهنگی کشور مستقر شود. امتداد این راهبرد که مبتنی بر نگاه مقام معظم رهبری برای شورای عالی انقلاب فرهنگی ترسیم شده است، برای ستاد فرهنگی و اجتماعی هم یک نوع استقرار قرارگاهی است؛ گویی که حوزه فرهنگی اجتماعی کشور نیز نیازمند یک قرارگاه است. گزارشی که عرض می‌کنم براساس راهبرد‌های کلان استقرار قرارگاهی ستاد فرهنگی و اجتماعی خواهد بود. ما در این ستاد شش راهبرد کلان را دنبال می‌کنیم.

دکتر حاجیلویی ادامه داد: راهبرد اول تأمین امتداد برنامه‌ای و بودجه‌ای اسناد و مصوبات فرهنگی و اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی است. معتقدیم که مسیر اثرگذاری و هدایت میدان فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی که توسط دستگاه‌های این حوزه رقم می‌خورد، بدون توجه به جریان برنامه و بودجه‌ای این حوزه محقق نخواهد شد. مبتنی بر این واقعیت، این راهبرد شکل گرفته است و برای استقرار این راهبرد اقداماتی از سال 1398 دنبال شده است. در قدم اول کمیته تلفیق فرهنگ براساس مصوبه ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی کشور شکل گرفت و براساس تدبیر این ستاد 8 پروژه تمهیدی برای مشارکت در تدوین بخش فرهنگی برنامه هفتم تعریف شد.

وی افزود: این پروژه‌های هشت‌گانه با تقسیم کاری که بین اعضای کمیته تلفیق فرهنگ یعنی سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه کشور و دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی مسیر تحقق و اجرا را پیمود و در نهایت در نیمه دوم سال 1401 مبتنی بر خروجی‌های این هشت پروژه، ما پیش نویس احکام بخش فرهنگی برنامه هفتم را در قالب کمیسیون مشترک دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و سازمان برنامه و بودجه کشور که آن هم براساس مصوبه ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور تشکیل شد، آماده کردیم.

دبیر ستاد فرهنگی و اجتماعی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: به‌رغم تجربیات قابل توجه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی این، اولین باری است که دبیرخانه شورای عالی با همراهی صمیمی و نزدیک سازمان برنامه و بودجه کشور در قالب یک ساختار مشترک در تدوین برنامه توسعه مشارکت می‌کند. برای تدارک محتوایی این کمیسیون، دبیرخانه‌ای با همراهی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، حوزه علمیه قم، سازمان برنامه و بودجه کشور و چند دانشگاه اصلی کشور شکل گرفت و در قالب 10 کارگروه تخصصی که همگی با مشارکت دستگاه‌های فرهنگی مرتبط، نخبگان دانشگاهی و حوزوی و فعالان مردمی تشکیل شد، احکامی بخش فرهنگ آماده شد. امروز هم که مسئله نهایی سازی این احکام در دولت و تصویب آن در مجلس شورای اسلامی مطرح است همچنان این ستاد از ظرفیت علمی و همراهی دستگاه‌های فرهنگی و اجتماعی برخوردار است و امیدواریم که سطح احکام حوزه فرهنگی اجتماعی به واسطه تأمین مشارکت دستگاه‌های فرهنگی و تدارک محتوایی که اتفاق افتاد در سطح بالاتری باشد و مسیر گره‌گشایی، بسترسازی و افق گشایی را برای حوزه فرهنگ رقم بزند.

دکتر حاجیلویی افزود: راهبرد کلان دوم تأمین امتداد منطقه‌ای - استانی نقشه مهندسی فرهنگی کشور و حضور میدانی است. اجرایی‌سازی، همچنان مسئله اصلی ما در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی است. امروز در دنیا نگاه بر این است که سند‌های عالی باید مبتنی بر نگاه‌های منطقه‌ای و محلی، برش‌های عملیاتی پیدا کنند. ما مبتنی بر این راهبرد کلان پس از تهیه آیین نامه تدوین و اجرای برش‌های استانی نقشه مهندسی فرهنگی کشور بمثابه یک فناوری نرم، در فاز اول براساس 7 شاخص، 12 استان را انتخاب کردیم و الحمدلله در هر 12 استان برش‌های استانی توسط کنشگران حاکمیتی و مردمی استان تهیه و تصویب شد. برش استانی یک برنامه عملیاتی ناظر به 5 مسئله اصلی فرهنگی و اجتماعی استان است که با نظرداشت اقتضائات و ظرفیت‌های هر استان تدوین می‌شود. امروز در فاز دوم تدوین برش‌های 19 استان را راهبری می‌کنیم. امیدواریم این راهبرد کلان مسیر را برای داشتن برنامه‌های عملیاتی معطوف به مسئله‌های اصلی و برآمده از ظرفیت‌ها و با توجه به شرایط و اقتضائات محلی - استانی ایجاد کند. توجه به میدان، مسیر را برای مشارکت فعالان تشکل‌های فرهنگی و فعالان مردمی تسهیل می‌کند و نوعی هم‌زبانی بین نهاد سیاستگذار و دستگاه‌های اجرایی ایجاد می‌کند.

وی ادامه داد: راهبرد کلان سوم ما، تدوین اسناد ملی برخوردار از قابلیت اجرا و ظرفیت عملیاتی ارتقاء یافته است. شورای عالی انقلاب فرهنگی جزء اولین نهاد‌های سیاست‌گذار در کشور است که اولین تجربیات تدوین اسناد ملی کشور در آن محقق شده است. با مرور تجربه گران‌سنگی که در طی سالیان در تدوین اسناد ملی برای دبیرخانه حاصل شده است، همراهی خبرگان و نخبگان، دیدن تجربیات دیگر سازمان‌ها و نهاد‌های سیاستگذار و توجه به تجربیات جهانی ما را به فناوری تدوین اسناد ملی اجراپذیر سوق داده است. این فناوری را در قالب چارچوب تدوین اسناد ملی حوزه فرهنگ آماده کردیم و براساس آن امروز یازده سند را در مسیر تدوین و نهایی سازی هستیم که اولین سند مبتنی بر این منطق هم سند "ترویج فرهنگ مهدویت و انتظار" است که چندی پیش رونمایی شد.

دکتر حاجیلویی گفت: راهبرد کلان چهارم مسئله مردمی سازی است. شورای عالی انقلاب فرهنگی معتقد است باید به صورت حلقه‌های مکمل، تسهیلگر و الهام بخش و رافع مانع در فعالیت‌های خودجوش و فراگیر مردمی عرصه فرهنگ نقش ایفا کند. این رویکرد را ما با مرور تجربه جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی با برگزاری جلسات هم‌اندیشی و اندیشه ورزی با حضور فعالان فرهنگی مردمی در حوزه‌های مختلف دنبال کردیم و امروز در قالب یک میز مسئله تحقق مردمی‌سازی حوزه فرهنگ و تشکیل جبهه فرهنگی انقلاب را دنبال می‌کنیم. تشکیل سامانه هم‌اندیشی دبیرخانه نیز زیرساخت فناورانه‌ای است که مسیر همراهی و مشارکت بخش‌های مردمی را تسهیل می‌کند.

وی افزود: راهبرد کلان پنجم؛ بازآرایی ساختار ستاد فرهنگی اجتماعی در قالب یک ساختار قرارگاهی در قالب تشکیل میز‌های تخصصی موضوع محور در عرصه‌های مختلف حوزه فرهنگی و اجتماعی است. معتقدیم که با استقرار در این ساختار قرارگاهی خواهیم توانست آرایش موثری در حل مسئله‌های اولویت‌دار حوزه فرهنگی و اجتماعی و راهبری و هدایت عرصه‌های اصلی فرهنگی و اجتماعی داشته باشیم. البته الگوی مبتکرانه و خلاقانه میز‌ها با رویکرد قرارگاهی با حضور دبیر جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی آغاز شده است و با تکمیل فرآیند‌های پشتیبان این ساختار، شکل نوینی از حرکت دبیرخانه‌ای تشکیل می‌شود.

دکتر حاجیلویی اظهار داشت: راهبرد ششم نیز شامل طراحی و ایجاد زیرساخت حرکت قرارگاهی ستاد فرهنگی و اجتماعی است. معتقدیم اگر این قرارگاه بخواهد مستقر شود، زیرساخت‌هایی لازم دارد. سه زیرساخت پایه را در قالب راهبرد‌های عملیاتی دنبال می‌کنیم. اولا تأمین حداکثری و هوشمند خبرگان و نخبگان است که در این حوزه سامانه جمع‌سپاری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با همراهی و مشارکت بخش‌های دیگر دبیرخانه امروز عملیاتی شده است و چند سند به‌صورت پایلوت در قالب جمع سپاری تدوین شده است. برای تامین همکاری پایدار با اندیشکده‌های حوزه فرهنگی و اجتماعی با اندیشکده‌های مرتبط سازمان بسیج اساتید کشور و جامعه اندیشکده‌های ایران، برخی از مراکز علمی و پژوهشی دانشگاهی و حوزوی و خانه اندیشه ورزان جلسات همفکری داشته‌ایم و منشوری برای همکاری و مشارکت آماده کرده‌ایم. راهبرد اجرایی دوم مسئله مدیریت، تمهید و بسترسازی مدیریت دانش حوزه پژوهش‌ها و مطالعات حوزه فرهنگی اجتماعی است.

وی افزود: سیاست پژوهی و طراحی سیاست‌ها باید بر دوش کار‌های علمی - پژوهشی انجام شده در کشور باشد. در قالب این راهبرد کلان ما مسیر شبکه کردن مجموعه‌های فرهنگ‌پژوهی را دنبال کرده‌ایم. تشکیل این شبکه فرهنگ‌پژوهی کشور با تسهیل و تسریع دسترسی به نتایج پژوهش‌های مرتبط مسیر تدوین سیاست‌های باکیفیت را تمهید خواهد کرد و در نهایت راهبرد اجرایی سوم هم بحث بهره‌گیری از رسانه است. امروز رسانه رکن اصلی یک نهاد سیاست‌گذار و به شکل مشخص شورای عالی انقلاب فرهنگی است. حرکت قرارگاهی امروز بدون اقدامات رسانه‌ای محقق نخواهد شد. حرکت رسانه‌ای با ایجاد فضای اطلاع رسانی موثر به خبرگان و نخبگان مسیر مشارکت آن‌ها را تمهید می‌کند. با اطلاع رسانی به مخاطبین سیاست‌ها و بالا بردن آگاهی‌های آن‌ها مسیر مطالبه‌گری و مشارکت آن‌ها در اجرا و نظارت بر سیاست‌ها تأمین می‌شود. در این حوزه هم ما ضمن ارتباط با رسانه‌های تخصصی حوزه فرهنگی اجتماعی مسئله خبرنگاری تخصصی سیاست‌های فرهنگی اجتماعی را به جد دنبال می‌کنیم.

دکتر حاجیلویی گفت: امیدواریم ستاد فرهنگی اجتماعی در قالب این شش راهبرد کلان، به سمت استقرار در جایگاه قرارگاهی حرکت کند و بتواند در قالب تشکیل میز‌های تخصصی تحت راهبری، هدایت و نظارت شورای ستاد فرهنگی و اجتماعی قدم‌های موثری بردارد. ما امیدواریم حرکت قرارگاهی ستاد فرهنگی اجتماعی مسیر را برای ایفای نقش با هدف حل مسئله‌های اولویت‌دار و کلیدی عرصه‌های مختلف حوزه فرهنگی اجتماعی مهیا کند. شورای ستاد فرهنگی و اجتماعی به‌عنوان شورای معین ستاد هماهنگی و راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی کشور با هدایت و پشتیبانی خودش مسیر را برای این نقش آفرینی تسهیل و تسریع خواهد کرد.