راهکارهایی برای رهایی از ترس کرونا / کنترل کووید -19 در ذهن مردم
بیماری کووید -19 که توسط یک کروناویروس جدید ایجاد شده و دنیا را تحت تاثیر قرار داده، علاوه بر تأثیرات خطرناک بر سلامت جسمی، روح و روان مردم جهان را نیز مورد تاخت‌وتاز قرار داده است. محققان کشور برای کاهش تأثیرات روانی این بیماری پاندمیک، توصیه‌هایی را ارائه داده‌اند.
به گزارش ایسنا، در نوامبر 2019 اولین بار بیماری ناشی از کروناویروس جدید تحت عنوان «کووید -19» گزارش شد و سپس در ووهان، پایتخت استان هوبئی چین به‌طور گسترده‌ای منتشر شد. این بیماری به‌سرعت در سرتاسر چین و نقاط دیگر گسترش یافت و تبدیل به یک اورژانس بهداشت جهانی شد. نتایج بررسی‌های روان‌شناختی نشان داد که در مراحل ابتدایی شیوع بیماری یعنی زمانی که عفونت یا ویروس به‌سرعت منتشر می‌شود، احساس آسیب‌پذیری شدید، ابهام و تهدید زندگی تشدید شده و منجر به راه‌اندازی علائم جسمانی و شناختی اضطراب می‌شوند.
به گفته متخصصان، نتایج برخی دیگر از بررسی‌ها نشان دادند که پیش‌تر و در مبارزه با ظهور ناگهانی سندرم تنفسی حاد یا سارس، در مراحل اولیه همه‌گیری، پریشانی روانی به شکلی سریع در بین کارکنان پزشکی ظاهر شد، اما افسردگی، علائم روان - تنی و علائم اختلال استرس پس از حادثه بعدها شروع شد، ادامه پیدا کرد و تأثیرات عمیقی گذاشت. ایزوله شدن، کار در شرایط پرخطر و داشتن تماس با افراد آلوده، علل اصلی این تروما یا ضربه روحی بودند. به‌علاوه، به خاطر شیوع بیماری کروناویروس، برخی خانواده‌ها ممکن است منبع درآمد خود را از دست بدهند و دانشجویان به خاطر پرداخت هزینه شهریه‌شان دچار اضطراب شوند.
اهمیتی که یکایک مسائل ذکرشده دارند، گروهی شش‌نفره از پژوهشگران کشور را ترغیب به انجام پژوهشی در این خصوص کرده است. در این تحقیق، چگونگی ارائه مداخلات روان‌شناختی برای بیماری نوظهور کووید -19 مورد بررسی واقع شده است.
در این پژوهش مروری، از مقالات منتشرشده از تاریخ 1 ژانویه تا 1 آوریل 2020 با جستجوی کلیدواژه‌های مرتبط در سایت‌های معتبر پابمد، ساینس دیرکت، اسکوپوس، گوگل اسکالر، پروکوئست و همچنین معروف‌ترین پایگاه‌های داده‌های داخلی یعنی پایگاه جهاد دانشگاهی، ایرانمدکس، مگیران به دو زبان انگلیسی و فارسی و همچنین برخی از مقالات آنلاین کمیسیون بهداشت ملی چین، مرکز ملی پیشگیری و کنترل بیماری‌ها و سازمان جهانی سلامت استفاده شده است.
نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، بر نقش مهم و تأثیرگذار نقش خدمات روان‌شناختی آنلاین در کاهش آسیب‌های روانی ناشی از بیماری کووید -19 تأکید شده است.
در این خصوص، امیر محسن راه نجات، استادیار گروه روانشناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی آجا و همکارانش در این تحقیق می‌گویند: «بر اساس مرور مقالات موجود مشخص شد خطوط تلفن ویژه و خدمات روان‌شناختی آنلاین نقش مهمی در حفظ و افزایش سلامت روان شهروندان در بدو شیوع کروناویروس دارند و نقش این نوع خدمات در ابتدای اپیدمی حتی بیشتر از مداخلات روان‌شناختی چهره به چهره است».
آن‌ها در پژوهش خود که در فصل‌نامه «ابن سینا» وابسته به اداره بهداشت و درمان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و دانشگاه علوم پزشکی آجا منتشر شده است، می‌افزایند: «یافته‌های این مطالعه نشان داد ارائه خدمات روان‌شناختی مناسب پیوسته حتی برای کسانی که مشکلات روان‌شناختی خفیف یا زیر آستانه‌ای دارند در طول پاندمی ها جهت به حداقل رساندن احتمال تشدید مشکلات لازم است».
راه نجات و همکارانش، در رابطه با سطح‌بندی خدمات روان‌شناختی ارائه‌شده به افراد نیز نکاتی را در این پژوهش مورد اشاره قرار داده‌اند.
به اعتقاد آنان، سطوح مداخلات روان‌شناختی در شرایط بحران کنونی را می‌تواند به شکل زیر سطح‌بندی کرد:
1- روان‌پزشکان و روانشناسان می‌توانند با تشخیص صحیح و تشکیل پرونده بر اساس شدت مشکلات روان‌شناختی برای کسانی که در معرض بحران قرار دارند و تفکیک آن‌ها در گروه‌بندی‌های مختلف به مسئولین در جهت رساندن کمک‌های مالی و یا هرگونه حمایت درمانی به اقشار بیشتر آسیب‌پذیر که در این شرایط عملکرد آن‌ها ممکن است کاملا مختل شود، نقش سازنده‌ای داشته باشند.
2- برای افراد دارای علائم زیرآستانه ای یا خفیف که اکثریت مردم را تشکیل می‌دهند می‌توان با تهیه بروشورها و فعال کردن خطوط تلفن یا اینترنت در صورت نیاز و همچنین آموزش‌هایی که رسانه‌های عمومی ارائه می‌کنند سطح مشکل را تا حد زیادی پایین آورد.
3- کادر درمان که در خط مقدم مقابله با بیماری هستند. برای این عده می‌توان در محل بیمارستان و به‌صورت چهره به چهره و با رعایت کلیه نکات بهداشتی و در صورت عدم ابتلای روان‌درمانگر و مراجع به ارائه خدمات روان‌درمانی پرداخت.
4- برای افرادی که مبتلابه اختلالات شدید شده‌اند نیاز است که از روان‌درمانگران حرفه‌ای که دوره‌های تخصصی درزمینه درمان اختلالات روان را طی کرده‌اند، استفاده کرد.
5- بروشورهای آموزشی و محتوای تولیدشده جهت کاهش اضطراب و استرس در شرایط اپیدمی کرونا باید متناسب با مخاطبان آن تهیه شود.
6- در کشور چین، اولین گام، تشکیل کمیته‌های تخصصی مدیریت بحران بود. در همین راستا، لازم است که در کشور ما کمیته‌های تخصصی که صدالبته متشکل از افراد صاحب‌نظر در حوزه مدیریت روان‌شناختی بحران باشند تشکیل شود و مابقی کارشناسان زیر نظر این کمیته فعالیت کنند تا از تشتت آراء و پراکنده‌کاری‌ها که نه‌تنها نتیجه‌بخش نیستند بلکه به‌شدت مردم را سردرگم می‌کنند جلوگیری به عمل آید.
7- باید توجه داشت که بسیاری از بحران‌های روان‌شناختی و اضطراب ایجادشده در شرایط اپیدمی مربوط به مشکلات مالی و اقتصادی است که بسیاری از افراد در حین چنین بحران‌هایی با آن مواجه می‌شوند و اساسا جنبه درون روانی ندارد. چنین اشخاصی در صورت زنگ زدن به مشاور و بیان مشکلات خود نه‌تنها کمکی دریافت نمی‌کنند بلکه حتی ممکن است بیشتر احساس سرخوردگی و ناامیدی بکنند. لذا پیشنهاد می‌شود در صورت امکان کمیته‌ای جهت رفع مشکلات مشاغل در معرض خطر و راه‌اندازی خطوط تلفنی جهت ارائه خدمات به این افراد تشکیل شود.
انتهای پیام