ربات، هشتگ، اغتشاش!/ ترندها در شبکه‌های اجتماعی چگونه دستکاری می‌شوند؟
دستکاری کردن ترندها در برخی از کشورها به وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف سیاسی تبدیل شده است. نکته مهم این است که بدانیم ترند شدن رباتیک یک هشتگ یا موضوع در رسانه اجتماعی توییتر امری دست‌نیافتنی و ناممکن نیست.
روزنامه جام جم نوشت: برآورد می‌شود که حدود یک‌سوم حساب‌های کاربری توییتر را ربات‌ها می‌گردانند؛ برنامه‌های خودکاری که با حساب‌های جعلی و البته در ازای پول درپی جریان‌سازی در عرصه‌های مختلف هستند. البته که راه‌هایی هم برای تشخیص این «کاربران» وجود دارد. ماجرا خیلی عجیب نیست، به عنوان مثال یکی از اکانت‌های آشنا برای شما در فضای مجازی ترند شده است، اکانتی که بنابر شناخت شما، همیشه می‌خواسته به چهره ای مشهور در این فضا بدل شود، هرچند پست‌های او هیچ‌وقت مورد توجه کاربران قرار نمی‌گرفته است.
شاید شما بپرسید چطور چنین چیزی ممکن است! یکی از راه‌های معمول شهرت او در این فضا، این است که به تعداد قابل‌توجهی ربات مجازی خریداری کند. به کمک این ربات‌ها می‌توان در فضای مجازی یک موضوع را به ترند تبدیل کرد. البته که باید بدانیم شبکه‌های متصل به ربات‌ها می‌توانند بسیار وسیع باشند.
به عنوان مثال یکی از این شبکه‌ها وقتی برملا شد از 350 هزار حساب کاربری جعلی تشکیل شده بود. از این شبکه‌های جعلی می‌توان برای لایک کردن پست‌ها یا همرسانی محتوا استفاده کرد. آنها قادرند در زیر پست‌های منتشرشده شما کامنت‌های مثبت و حتی منفی هم بگذارند. اما در این میان سوالی که شکل می‌گیرد، این است که الگوریتم‌های شبکه‌های مجازی آیا قادر به شناسایی این ربات‌ها و حذف آن هستند؟ محمد لسانی، کارشناس حوزه فضای مجازی معتقد است «این یک کارزار است و هر چند الگوریتم‌ها روش‌هایی برای شناسایی این ربات‌ها دارند اما به همان اندازه روش‌هایی برای فرار از این برنامه‌ها هم وجود دارد.»
وقتی الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی متوجه شوند که واکنش به یک موضوع زیاد است آن را به عنوان ترند در نظر می‌گیرند و به دنبال آن پست‌های مربوط به آن را برای کاربران بیشتری نمایش می‌دهند. مشکل اما اینجاست که دستکاری کردن ترندها در برخی از کشورها به وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف سیاسی تبدیل شده است. در سال‌های اخیر تلاش شد با استفاده از ربات‌های مجازی روی نتایج انتخابات 17کشور تاثیر گذاشته شود. چراکه شبکه‌های رباتی می‌توانند اخبار نادرست تهیه‌کنند. این ترندها به وسیله‌های مختلفی دستکاری می‌شوند.
محمد لسانی، کارشناس فضای مجازی به جام‌جم می‌گوید: «نکته مهم در این است که روش‌های شناسایی کاربران حقیقی با اکانت‌های جعلی و البته ربات‌ها، نیاز به ابزار و هوش مصنوعی دارد. این موضوع ممکن است برای متخصصان قابل فهم باشد اما کاربران معمولی به‌راحتی نمی‌توانند آنها را تشخیص دهند.» همین نکته مورد اشاره این کارشناس حوزه فضای مجازی، باعث شده بسیاری از کشورها در راستای اهداف سیاسی‌شان به این موضوع ورود پیدا کنند.
به عنوان مثال عربستان سعودی ضمن سرمایه‌گذاری در شرکت توییتر و خرید بخشی از سهام آن، مجموعه‌های بزرگی همچون مرکز «اعتدال» را با هدف کنترل فعالان رسانه‌های اجتماعی راه‌اندازی کرده که با فعالیت‌های رباتیک به کنترل موضوعات مطرح در این رسانه‌ها و حتی ردگیری و شناسایی فعالان معارض یا هجمه گسترده برای بستن حساب‌های کاربری معارض اقدام می‌کنند.
نکته مهم این است که بدانیم ترند شدن رباتیک یک هشتگ یا موضوع در رسانه اجتماعی توییتر امری دست‌نیافتنی و ناممکن نیست. به طور مثال تنها کافی است حداقل 200کاربر با ربات‌هایی که هرکدام 10 حساب کاربری را تحت کنترل دارند به ازای هر حساب کاربری‌شان پنج توییت انتشار دهند و محتواهای از پیش آماده‌شده‌ای را در بازه زمانی کوتاهی روی یک هشتگ خاص ارسال کنند. همزمان نیز توییت‌های دیگر حساب‌های کاربری همسو با خود را بازنشر (ریتویت) کنند.