روایتی از آئین‌های کهن عزاداری مردم لرستان در محرم

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از سفیرافلاک، محرم که از راه می رسد همه رخت سیاه و عزا بر تن می کنند و به یاد شهادت امام حسین (ع) و یاران باوفایش به عزاداری می پردازند اما عزاداری در هر شهر و روستاها آمیخته با آئین هایی است که برخی از آنها با گذشت سال های سال کمرنگ شده و نسل به نسل این آئین ها برگزار شده است.

عاشقان اباعبدالله الحسین (ع) هر ساله این آئین ها را که طبق فرهنگ و آداب هر منطقه است، برگزار می کنند که قدمت برخی از این مراسم به قرنها پیش برمی گردد و امروز بدون ذره ای تغییر همچنان در سوگواری امام حسین (ع) برگزار می شود.

مردم لرستان در ارادت و عشق به اهل بیت (ع) همیشه پیشتاز بوده اند، مردم این خطه ارادت خود را در ایام عزاداری به هر شکلی نشان می دهند و تاکنون برخی از مراسم ایام عزاداری محرم که در کشور بی نظیر و ممتاز بوده اند، در فهرست آثار معنوی کشور ثبت شده است.

سیاهپوش کردن خانه ها برای عزاداری

یکی از آئین های کهن در استان لرستان که مربوط به شهرستان بروجرد است، سقاخانه هاست که قدمت این مراسم به زمان های گذشته برمی گردد، در این آئین برخی از افراد بهترین بخش از خانه را با سیاهپوش کردن پارچه های مشکی و سبز برای سقاخانه آماده می کنند، در همین سقاخانه ها منبری چند پله ای مهیا می شود و چراغ هایی روی آن روشن می شوند.

از شب اول محرم، صاحب خانه هایی که سقاخانه بسته اند با نصب یک بیرق سیاه و باز گذاشتن درب منزل، میزبان عزاداری حسینی می شوند که این مراسم ویژه بانوان است و بانوان با حضور در سقاخانه ها به عزاداری می پردازند و گاهی فردی که به سقاخانه می رود یک چراغ را به امانت می برد تا در صورتی که حاجت روا شود، سال آینده نذر خود را برای همین سقاخانه بیاورد.

این رسم کهن مختص افراد خاص و یا محله های خاص نیست، بالا شهر و پایین شهر هم ندارد بلکه ارادتمندان امام حسین (ع) سقاخانه هایی را در این ایام برپا می کنند و میزبان عزاداران حسینی می شوند و میزبان با چای و خرما از عزاداران پذیرایی می کند.

در این شب های محرم بانوان دسته دسته وارد سقاخانه ها می شوند و بعد از عزاداری از این سقاخانه به سقاخانه دیگر می روند، بانوان با ورود به سقاخانه ها می گویند" بر قاتلان سیدالشهدا (ع) لعنت و در جواب میزبان هم می گوید بیش باد.

آئین سقاخانه های بروجرد در سال 91 در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت ملی رسید.

گِل مالی، آئینی چند هزار ساله در لرستان

از دیگر آئین های مردم لرستان در ایام محرم، گِل مالی است که قدمت این مراسم به گفته کارشناسان به چند هزار سال پیش برمی گردد، این مراسم به نشانه اوج ماتم و عزا در غم از دست دادن عزیزان در روز عاشورا برگزار می شود.

برای برگزاری این مراسم، از روز قبل عاشورا حوضچه هایی مهیا می شود و خاک های تمیز و بدون آلودگی الک شده و صبح روز عاشورا خاکهای آماده به همراه آب و گلاب مخلوط شده و دررون حوضچه ها ریخته می شود.

کمی بعد، عزاداران حسینی با ذکر شریف یا حسین (ع) برای برگزاری این مراسم آماده می شوند و عزاداران یک به یک درون حوضچه ها خود را گل اندود می کنند و یا مقداری گل بر سر و صورت و شانه ها می زنند، همچنین بانوان لرستانی هم به نشانه عزا مقداری از این گل را روی چادر به یاد شهادت امام حسین (ع) و اسرای کربلا می مالند.

در کنار حوضچه های گل، با هیزم، آتش روشن می شود و عزادارانی که در گل غلتیده اند کنار آتش می ایستند تا خشک شوند، هنگام سینه زنی عزاداران حسینی هاله ای از خاک عزادارانی که گل مالی کرده اند در آسمان دیده می شود که اوج غم و اندوه را نشان می دهد.

چهل منبر، آئین سوگواری بانوان در تاسوعا

یکی دیگر از آئین های عزاداری مردم لرستان برگزاری مراسم چهل منبر است، این مراسم عصر روز تاسوعا توسط بانوان و دختران لرستانی به یاد اسرای دشت کربلا برگزار می شود.

در این مراسم بانوان لرستانی با در دست داشتن چهل عدد شمع مراسم را آغاز می کنند، برخی از منازل که سقاخانه دارند یا درب منزل را باز گذاشته اند، یک سینی را برای روشن کردن شمع مهیا می کنند و بانوان با حضور در هر منزل و جایگاه یکی از شمع ها را روشن می کنند تا چهل شمع را روشن نمایند.

بانوان و دختران لرستانی در این مراسم با نیت ها و حاجت هایی رسم چهل منبر را اجرا می کنند، در هنگام برگزاری این مراسم بانوان سعی می کنند صورت های خود را بپوشانند.

این مراسم نیز در فهرست آثار معنوی کشور ثبت ملی شده و هر ساله شمار زیادی برای برگزاری این آئین شرکت می کنند.

خیمه سوزان، آئینی در ظهر عاشورا

از دیگر آئین های کهن در لرستان مراسم خیمه سوزان است که در برخی از شهرهای استان برگزار می شود، چند روز قبل از عاشورا پارچه هایی برای خیمه دوخته و آماده می شود و روز عاشورا خیمه ها در محله هایی که هیات ها مشغول سینه زنی هستند، برپا می شوند.

در ظهر عاشورا بعد از اقامه نماز ظهر عاشورا، خمیه هایی که برپا شده اند به یاد خیمه های روز عاشورا سوزانده می شود و عزاداران در هنگام سوختن خیمه ها بر سر و سینه زده و اشک ماتم می ریزند.

86 اثر معنوی در لرستان ثبت شد

محسن طرهانی در گفتگو با خبرنگار سفیرافلاک، اظهار داشت: در استان لرستان تاکنون 86 اثر معنوی در بخش های مختلف به ثبت ملی رسیده است که تعدادی از این آثار ویزه ایام محرم است.

وی افزود: از مهمترین آثاری که مختص ایام محرم در لرستان به ثبت ملی رسیده شامل سقاخانه های بروجرد، مراسم محرم در خرم آباد شامل گل مالی و چهل منبر، نوحه خوانی سنتی خرم آباد و شاهنامه خوانی در حوزه نقالی است.

انتهای پیام /